4. Beth yw blaenoriaethau Llywodraeth Cymru ar gyfer buddsoddi cyfalaf yng Nghwm Cynon? OAQ53029

Diolch i Vikki Howells. Mae ein blaenoriaethau cyfalaf ar gyfer Cwm Cynon yn cynnwys buddsoddi mewn canol trefi, mewn atal llifogydd, yn y gwasanaeth iechyd—gan gynnwys, er enghraifft, y ganolfan gofal sylfaenol a chymunedol newydd sydd i'w chwblhau yn Aberpennar yn 2021.

Diolch yn fawr iawn, Ysgrifennydd y Cabinet. Yn wir, mae arddangosfa ar gyfer y ganolfan gofal sylfaenol honno yn cael ei chynnal yn Aberpennar heddiw. Ond yn benodol, rwy'n awyddus i'r gwaith deuoli ar adrannau 5 a 6 o ffordd Blaenau'r Cymoedd gael ei gwblhau, gwaith a fydd mor bwysig i fy etholaeth. Nodais sylwadau'r Ysgrifennydd llywodraeth leol yr wythnos diwethaf ynglŷn â sicrhau'r budd mwyaf o'r buddsoddiad yng nghoridor yr A465 ar gyfer cymunedau lleol. Roedd hwn wedi'i osod yn erbyn ffrâm amser o 12 mis, felly gyda'r gwaith ar adrannau 5 a 6 i fod i ddechrau ar ddiwedd 2019, sut y bydd y buddsoddiad hwn yn cael ei ddefnyddio i sicrhau'r budd mwyaf i gymunedau Cwm Cynon?

Diolch i Vikki Howells am hynny. Bydd yn gwybod ein bod wedi gwahodd  tendr ar adrannau 5 a 6 o'r A465 yn ôl ym mis Gorffennaf. Rydym bellach yn cael cyfle i ystyried adroddiad yr arolygydd yn llawn, a gobeithiaf y gwneir penderfyniad cyn bo hir ar fwrw ymlaen gyda cham nesaf y broses gaffael. Yn syth yn y prosiect hwnnw, bydd gofynion cytundebol i'r cynigydd llwyddiannus gyflawni amrywiaeth o fanteision cymunedol yn ymwneud â chyflogi pobl leol, prentisiaethau hyfforddiant a chontractau gwaith ar gyfer cwmnïau lleol, a bydd pob un o'r rhain o fudd i drigolion yn ei hetholaeth. Roedd fy nghyd-Aelod Alun Davies yn cyfeirio at weithgor a sefydlwyd gan dasglu'r Cymoedd i ystyried y ffyrdd gorau o sicrhau cynifer â phosibl o gyfleoedd o'r gwaith deuoli, nid yn unig yn ystod y gwaith adeiladu, ond pan fydd wedi agor hefyd.

Ysgrifennydd y Cabinet, fe fyddwch yn gwybod am benderfyniad cyngor Rhondda Cynon Taf i lansio'r rhaglen buddsoddiad cyfalaf fwyaf yn ei hanes, ac rwy'n siŵr eich bod chi fel finnau wedi croesawu'r penderfyniad hwnnw. Mae'n £300 miliwn, a bydd £45 miliwn ohono'n cael ei wario ar dai. Mae cynlluniau arloesol yn yr arfaeth, a phartneriaethau pwysig gyda'r sector preifat a chymdeithasau tai—a'r awdurdod lleol ei hun, wrth gwrs. O ystyried bod y Trysorlys bellach yn codi'r cap benthyca ar gynghorau sy'n dymuno adeiladu mwy o dai, onid ydych yn croesawu'r dull hwn o weithredu, sef yn union y math o ffordd y dylem fynd ati o ddifrif i ysgogi ein heconomïau lleol mewn cyfnod ariannol anodd?

Wel, rwy'n croesawu codi'r cap, a gwn fod fy nghyd-Aelod, Rebecca Evans, wedi bod yn gohebu gydag awdurdodau lleol am yr hyn y bydd hynny'n ei wneud i'w gallu i godi rhagor o arian i'w fuddsoddi mewn tai. Wrth gwrs mae David Melding yn gywir ynglŷn ag effaith economaidd lleol adeiladu tai mewn cymunedau, ac rwy'n cytuno ag ef fod cyngor Rhondda Cynon Taf, o dan arweinyddiaeth y Cynghorydd Andrew Morgan, ymhlith y cynghorau mwyaf arloesol yng Nghymru am ddod o hyd i ffyrdd o ehangu eu gallu i fuddsoddi mewn prosiectau cyfalaf, nid yn unig mewn tai ond mewn llawer o feysydd eraill yn ogystal. Ar y cyd â Jane Hutt, y Cynghorydd Morgan yw awdur y fenter benthyca llywodraeth leol y gwnaethom helpu i'w hariannu, ac rwy'n eu llongyfarch ar y gwaith a wnânt yn y maes hwn.