3. A wnaiff y Prif Weinidog amlinellu'r camau y mae Llywodraeth Cymru wedi'u cymryd i gefnogi teuluoedd? OAQ53110

Fel y nodir yn 'Symud Cymru Ymlaen' ac yn ein strategaeth genedlaethol 'Ffyniant i Bawb', mae cymorth i blant a theuluoedd ledled Cymru yn flaenoriaeth. Dangosir hynny, wrth gwrs, drwy raglenni fel Dechrau'n Deg a Teuluoedd yn Gyntaf, ochr yn ochr â'n cynnig gofal plant a'r ymgyrch 'Magu plant. Rhowch amser iddo.'.

Diolch, Prif Weinidog. Mae ymrwymiad i wella cyfleoedd bywyd plant ledled Cymru wedi bod yn nodweddiadol o'ch gweinyddiaeth, ac mae hynny'n rhywbeth yr hoffwn ei roi ar y cofnod fy niolch a'm gwerthfawrogiad ohono. Mae'r cyhoeddiad fis diwethaf o £15 miliwn i ehangu gwasanaethau i gynorthwyo teuluoedd ac i helpu i leihau'r angen i blant dderbyn gofal yn rhan o'r ymrwymiad hwnnw. Rydym ni wedi bod yn gwneud rhywfaint o waith gydag Ymddiriedolaeth WAVE ar eu gwaith i ddileu cam-drin plant. Mae ateb WAVE yn seiliedig ar atal sylfaenol, gan gynnig cymorth i rieni a darpar rieni cyn i niwed ddigwydd. Gwn fod swyddogion wedi cyfarfod â chynrychiolwyr Ymddiriedolaeth WAVE, felly sut mae eu gwaith wedi ei ymgorffori yn negeseuon Llywodraeth Cymru ar rianta cadarnhaol?

A gaf i ddiolch i'r Aelod am godi mater Ymddiriedolaeth WAVE? Rwy'n cefnogi gwaith sefydliadau fel Ymddiriedolaeth WAVE. Wrth gwrs, maen nhw wedi ymrwymo i ddileu cam-drin plant. Fel llawer o gyrff trydydd sector eraill sy'n gweithredu ledled Cymru, mae dull  yr Ymddiriedolaeth yn ategu nifer o raglenni yr ydym ni'n eu rhedeg a'u datblygu ar hyn o bryd, er enghraifft Dechrau'n Deg a Teuluoedd yn Gyntaf. Maen nhw, wrth gwrs, yn helpu rhieni i fabwysiadu arddulliau rhianta cadarnhaol ac i ddarparu gwasanaethau ymyrraeth gynnar ac atal effeithiol i alluogi teuluoedd a'u plant i ffynnu a gwireddu eu potensial. Ond, wrth gwrs, yn anochel mewn Llywodraeth, mae'n hynod bwysig gweithio gyda phobl ar lawr gwlad, i gael yr arbenigedd hwnnw, a cheisio peidio ag ailadrodd neu ddisodli'r hyn y maen nhw'n ei wneud, ond ategu'r gwaith y maen nhw'n ei wneud eisoes er mwyn, wrth gwrs, cael y canlyniadau gorau.

Prif Weinidog, a gaf i ddymuno pob llwyddiant i chi ar gyfer yr amser y byddwch chi'n gallu ei dreulio gyda'ch teulu hefyd, yn dilyn eich gwasanaeth fel y Prif Weinidog? Rwy'n falch iawn o'ch clywed chi'n cydnabod gwaith sefydliadau trydydd sector o ran cynorthwyo teuluoedd. Un sefydliad llwyddiannus iawn sy'n dathlu ei ddegfed pen-blwydd ar hugain eleni yw Care for the Family, sydd wedi'i leoli yn Ffynnon Taf. Mae wedi bod yn gwneud gwaith rhagorol o ran rhianta cadarnhaol, a chynorthwyo rhieni mewn gwirionedd, nid yn unig ledled Cymru, ond ar draws gweddill y DU ac, yn wir, y byd ehangach. A wnewch chi ymuno â mi i longyfarch Care for the Family ar eu pen-blwydd yn ddeg ar hugain? Pa gymorth penodol ydych chi'n ei roi ar waith i gynyddu capasiti sefydliadau fel Care for the Family ac eraill tebyg iddyn nhw i sicrhau bod eu gwasanaethau ar gael yn fwy eang yma yng Nghymru?

A gaf i ddiolch i'r Aelod am ei sylwadau? Wrth gwrs, mae'n iawn i ddweud pan fydd gwleidyddion yn ymadael i dreulio mwy o amser gyda'u teuluoedd mai gair llednais am gael eu diswyddo ydyw. [Chwerthin.] Felly, gobeithio nad dyna'r achos eto heddiw.

Wrth gwrs, os edrychwn ni ar y rhaglen Teuluoedd yn Gyntaf, rydym ni wedi buddsoddi dros £290 miliwn yn y rhaglen honno ers ei chyflwyno. Ei bwriad yw darparu lefel gydlynol o gymorth i deuluoedd ac, yn wir, i blant. Wrth gwrs, rydym ni'n ceisio gweithio gydag unrhyw sefydliad sy'n cefnogi safbwynt Llywodraeth Cymru o rianta cadarnhaol, gan ein bod ni'n gwybod y gall hynny gyflawni'r canlyniadau gorau i blant ac i rieni.

A gaf innau ddymuno'n dda i chi i'r dyfodol?

Onid y gwir ydy fod y teuluoedd tlotaf yng Nghymru wedi cael eu gadael lawr gan eich Llywodraeth chi, o dan eich arweiniad chi? Mae yna lawer o enghreifftiau, a'r diweddaraf ydy'r cynigion gofal plant—Bil gwallus sy'n gwahaniaethu yn erbyn rhieni a theuluoedd sydd yn stryglo, achos bydd rhieni sydd ddim yn gweithio ddim yn gymwys am ofal plant am ddim o dan eich cynigion chi. Mae hynny yn annheg ac yn anghyfiawn, ac fe fydd Plaid Cymru yn pleidleisio yn erbyn y Bil yna fory.

Ai'r diffyg cefnogaeth i'r teuluoedd tlotaf yn ein cymdeithas ni ydy un o'r materion yr ydych chi fwyaf siomedig amdanyn nhw wrth edrych yn ôl ar eich cyfnod fel Prif Weinidog?

A gaf i ddweud, ynglŷn â'r Bil gofal plant, y nod yw sicrhau ei bod yn rhwyddach i bobl gael gwaith? Rŷm ni'n gwybod, wrth gwrs, mai un o'r problemau mae pobl yn eu hwynebu yw'r ffaith bod gofal plant mor brid, so nod y cynllun yw sicrhau bod hynny yn cael ei ddelio ag e—bod gofal plant ar gael am ddim. Wrth gwrs, nod y rhaglen yw sicrhau bod pobl yn gallu mynd i mewn i waith, so, felly, os yw pobl yn moyn mynd i mewn i waith, maen nhw'n gallu cael y cyfle hynny, a dyna pam mae'r cynllun ei hunan wedi cael ei 'craft-io' yn y ffordd mae e, er mwyn cael gwared â'r wal sydd o flaen pobl—y wal gyllidol—a sicrhau bod y wal yna yn mynd, a'u bod nhw'n gallu mynd i'r gwaith wedyn, a hefyd, wrth gwrs, wrth wneud hynny, leihau tlodi dros Gymru.