8. Pa gamau y mae Llywodraeth Cymru'n eu cymryd i gynhyrchu mwy o ffrwythau a llysiau yng Nghymru? OAQ53096

Diolch. Drwy Tyfu Cymru a Chyswllt Ffermio, rydym ni'n ceisio meithrin capasiti a gallu sector garddwriaethol Cymru. Gan weithio gydag ein partneriaid yn y gadwyn gyflenwi, rydym ni'n paratoi tyfwyr i addasu i heriau amgylcheddol y dyfodol ac i roi eu hunain mewn sefyllfa i fanteisio ar botensial twf y sector.

Diolch, Ysgrifennydd y Cabinet. Ar hyn o bryd rydym ni'n cynhyrchu 60 y cant o'n bwyd ein hunain ac fe gaiff llawer llai o ffrwythau a llysiau eu cynhyrchu yn y wlad hon. Er nad oes gennym ni unrhyw syniad o gwbl beth fydd canlyniad y negodiadau Brexit, mae'n ymddangos i mi fod angen inni baratoi ar gyfer y posibilrwydd gwaethaf o Brexit heb gytundeb, a fyddai, wrth gwrs, yn rhoi terfyn yn syth ar ein cyflenwad o lysiau a ffrwythau ffres. Felly, yng ngoleuni'r bygythiad difrifol hwn i'n diogelwch bwyd, roeddwn i'n meddwl tybed beth mae'r Llywodraeth yn ei wneud i hyrwyddo pethau fel y system hydroponig a ddatblygwyd gan un o raddedigion Prifysgol Caerdydd, Adam Dixon, sydd wedi dyfeisio rhywbeth o'r enw Phytoponics yn Aberystwyth. Gan ddefnyddio tŷ gwydr bach, maen nhw wedi tyfu 2 dunnell o domatos hyd at fis Tachwedd, sydd, i mi, yn enghraifft bwysig iawn i ffermwyr sy'n dweud wrthyf i, 'Ni allwn ni gynhyrchu llysiau a ffrwythau yn y wlad hon, gan nad yw ein tywydd yn ddigon da, oherwydd nad yw ein pridd yn briodol.' Mae'n ymddangos i mi fod hynny'n enghraifft  amlwg o sut y gallwn ni yn wir gynhyrchu ein ffrwythau a'n llysiau ffres ein hunain i'n galluogi i wasanaethu ein hysgolion, ein hysbytai, ac, yn wir, ein holl fusnesau twristiaeth, yn ogystal â'n poblogaeth leol.

Felly, meddwl oeddwn i tybed beth mae'r Llywodraeth yn ei wneud i adeiladu ar lwyddiant Phytoponics. Mae Adam bellach yn mynd i fod yn cynrychioli Ewrop yn yr Uwchgynhadledd Fyd-eang ar Weithredu ar y Newid yn yr Hinsawdd yn San Francisco oherwydd rhagoriaeth ei waith, y bydd, yn amlwg, gobeithio, llawer o wledydd eraill yn adeiladu arno. Ond mae'n ymddangos i mi fod hyn yn rhywbeth y mae angen i Gymru ei wneud hefyd os ydym ni'n mynd i wrthwynebu'r cynigion i werthu bwyd gwael o'r Unol Daleithiau.

Diolch. Fe wnaethoch chi gyfeirio at y posibilrwydd o Brexit heb gytundeb, ac, yn sicr, rydym ni'n gwneud llawer iawn o waith ynghylch cyflenwadau bwyd. Mae Llywodraeth Cymru yn aelod o grŵp cyswllt brys y gadwyn fwyd a gafodd ei alw ynghyd gan Adran yr Amgylchedd, Bwyd a Materion Gwledig, oherwydd rwy'n credu ein bod ni yn cydnabod efallai y bydd llai o ddewis o ffrwythau a llysiau oherwydd tarfu posib ar fewnforion o'r UE.

Rwy'n credu bod garddwriaeth yn un maes ble mae gennym ni gyfleoedd i wneud rhywfaint o gynnydd gwirioneddol. Roedd hi'n ddiddorol clywed am y darn o waith y gwnaethoch chi gyfeirio ato, ac Adam—byddai gennyf i ddiddordeb mawr mewn clywed mwy am hynny. Yr hyn yr ydym ni'n ei wneud yn ein cynllun gweithredu bwyd a diod, yr un presennol a'r un yr ydym ni ar hyn o bryd yn gweithio arno i gefnogi'r un a oedd gennym ni, o ran sicrhau bod ein bwyd a diod—. Rwy'n credu bod targedau uchelgeisiol iawn o fewn hynny, ac fel y gwyddoch chi, rydym ni eisoes wedi cyrraedd y targed ar gyfer 2020. Felly, yr hyn yr ydym ni eisiau ei wneud o fewn hynny yw helpu tyfwyr garddwriaethol i wneud yn siŵr y gallan nhw chwarae eu rhan, ac un o'n blaenoriaethau yw cefnogi'r diwydiant hwnnw a chynyddu cynhyrchu cnydau garddwriaethol 25 y cant. Byddai hynny, wedyn, yn caniatáu llawer mwy o hunangynhaliaeth.

A yw Ysgrifennydd y Cabinet yn croesawu cymaint yn fwy cystadleuol yw ein ffermwyr ffrwythau a llysiau bellach o gymharu â chynhyrchwyr Ewropeaidd oherwydd y gyfradd gyfnewid is?

Wel, rwy'n credu y gallai hynny fod wedi creu ymdeimlad ffug o ddiogelwch ynddyn nhw braidd, yn sicr yn achos rhai o'r ffermwyr yr wyf i wedi siarad â nhw dros y ddwy flynedd ddiwethaf. Rwyf wedi bod i rai ffermydd garddwriaethol da iawn. Ymwelais ag un yn y gorllewin yn ystod yr haf, ac roedd yn hyfryd gweld y ffrwythau a'r llysiau di-ri y maen nhw'n eu cynhyrchu. Fel y dywedaf, mae'n rhan o'n strategaeth i'w helpu nhw i gynyddu'r cynnyrch hwnnw 25 y cant.