3. A wnaiff y Gweinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf am baratoadau ar gyfer cynllun haf 2019 rhaglen gwella gwyliau’r haf? OAQ53145

Diolch, Vikki. Rwy'n falch iawn, fel rhan o'r gyllideb derfynol ar gyfer 2019-20, ein bod yn darparu £400,000 yn ychwanegol ar gyfer y rhaglen hon, gan ddod â'r cyfanswm ar gyfer 2019-20 i £900,000. Bydd hyn yn galluogi awdurdodau lleol a phartneriaid i gefnogi hyd yn oed mwy o deuluoedd dros yr haf hwn.

Diolch, Weinidog, ac un o rolau allweddol y rhaglen wella hon, yn amlwg, yw mynd i'r afael â newyn gwyliau. Pa drafodaethau a gawsoch gyda'r Prif Weinidog newydd ynglŷn â sut y mae'n bwriadu defnyddio cynlluniau addysgol fel hyn i gyflawni addewid ei ymgyrch i ddileu newyn gwyliau yng Nghymru?

Mae hon yn flaenoriaeth a rennir gennyf fi a'r Prif Weinidog newydd. Gwyddom fod y clybiau bwyd a hwyl yn chwarae rhan bwysig yn mynd i'r afael â phroblem newyn bwyd, ond mae ganddynt rôl bwysig i'w chwarae hefyd yn atal colli dysgu, sy'n broblem go iawn i lawer o blant, yn enwedig plant o gefndiroedd tlotach, ac sy'n gallu digwydd dros y gwyliau hir o chwe wythnos yn yr haf. Rwy'n falch o ddweud y byddwn, gobeithio, yn symud o sefyllfa lle'r oedd gennym 53 o gynlluniau ar waith yr haf diwethaf i sefyllfa lle y bydd gennym 83 o gynlluniau'n gweithredu dros yr haf sydd i ddod.

Ac rydym hefyd wedi gallu, fel Llywodraeth Cymru—gan gydnabod y pwysau sydd ar gyllidebau awdurdodau lleol, rydym wedi gallu newid y cyfraddau ymyrryd. Felly, mae Llywodraeth Cymru yn ysgwyddo mwy o'r gost er mwyn lleddfu rhywfaint ar y pwysau ariannol ar awdurdodau lleol, ac rwy'n gobeithio bod hynny'n golygu y bydd y chwe awdurdod lleol nad ydynt, hyd yma, wedi cynnig y rhaglen fwyd a hwyl yn ystod gwyliau'r haf yn cael eu cymell i wneud hynny ac y byddant yn awyddus i sicrhau bod y gwasanaeth hwn ar gael i'w trigolion erbyn gwyliau'r haf.

Weinidog, rwyf innau hefyd yn bryderus ynglŷn â cholli dysgu, sydd wedi'i nodi fel problem ers peth amser, yn enwedig mewn ardaloedd difreintiedig, lle y mae plant sydd wedi gwneud cynnydd gwych yn dal i fyny ar sgiliau allweddol—er enghraifft, llythrennedd a rhifedd—ar eu colled wedyn yn ystod yr haf. Pan adolygodd Prifysgol Caerdydd y rhaglen hon yn 2016, gwn eu bod wedi dweud ei bod yn bwysig iawn cynnal gwerthusiadau parhaus o'r cynllun a'i effaith, a tybed pa mor greiddiol yw'r elfen ddysgu i'r cynlluniau hyn bellach, a beth yw eich uchelgais i'r elfen honno fod yn gyffredin ac yn dreiddiol ym mhob un ohonynt.

Rydych yn llygad eich lle, David. Fel y dywedais wrth Vikki Howells, mae'r cynllun yn darparu dwy rôl bwysig iawn—trechu newyn gwyliau, ond fel Gweinidog addysg, wrth gwrs, fy mhrif ddiddordeb yw cyrhaeddiad addysgol. Ac i rai o'r plant hyn, gwyddom fod colli dysgu yn broblem wirioneddol, ac y gall plant sy'n dychwelyd i'r ysgol ym mis Medi gymryd wythnosau lawer i gyrraedd lle'r oeddent cyn gwyliau'r haf. Dyna pam y darperir y cynllun hwn yn ein hysgolion yn hytrach nag mewn lleoliad mwy generig, a pham hefyd ein bod yn manteisio ar y cyfle yn ystod y cynllun i fynnu bod rhieni'n dod i mewn—rhieni a gofalwyr yn dod i mewn—o leiaf unwaith yr wythnos, gan mai rôl bwysig arall a gyflawnir gan y cynllun yw dod â rhieni i mewn i'r ysgol i ddatblygu'r berthynas honno, gan fod hynny hefyd yn cael effaith ddwys ar ganlyniadau dysgu'r plant hynny. Ac wrth gwrs, wrth inni symud ymlaen gyda mwy o awdurdodau lleol yn cymryd rhan yn y cynllun, rydym yn cynnal gwerthusiad manwl er mwyn sicrhau bod gennym y dystiolaeth i ddangos bod yr arian hwn yn cael ei fuddsoddi'n dda.

Fel y dywedais, hyd yma, mae chwe awdurdod lleol heb gymryd rhan yn y cynllun. Gyda'r hyblygrwydd ychwanegol a phwysau'r ymyrraeth ychwanegol a gyflwynwyd gan Lywodraeth Cymru, rwy'n gobeithio y bydd mwy o awdurdodau lleol yn teimlo y gallant gymryd rhan.

Rwy'n falch iawn ynglŷn â'r arian ychwanegol ar gyfer bwyd a hwyl yn ogystal â'r gobaith y bydd pob awdurdod lleol yn cymryd rhan yn y cynllun gwyliau pwysig hwn. Tybed a allwch edrych ar y canllawiau 'Blas am Oes' i sicrhau mai'r hyn a gynigir i blant yn yr ysgol yw—wyddoch chi, ei fod yn effeithiol o ran sicrhau bod plant yn bwyta'n iach yn yr ysgol. Mae hyn mor bwysig yng nghyd-destun y ffaith bod plant yn bwyta dwywaith cymaint o siwgr ag y dylent—gwelsom dystiolaeth o hynny yn gynharach. Felly, mae angen cadw at ganllawiau 'Blas am Oes' mewn ysbryd ac yn llythrennol ac rwy'n bryderus braidd nad yw hynny'n digwydd.

Wel, os oes gan yr Aelod bryderon, rwy'n amlwg yn fwy na pharod i edrych ar hynny. Caiff y prydau bwyd a ddarperir yn y clwb bwyd a hwyl eu paratoi a'u darparu gan staff arlwyo presennol yr ysgol. Os yw'r cyrri cyw iâr a gefais y llynedd mewn ysgol yn Nhrelái yng Nghaerdydd yn enghraifft, mae'r plant yn ffodus iawn; roedd yn flasus tu hwnt.