Mae hynny'n golygu ein bod ni'n symud ymlaen at yr eitem nesaf, a'r ddadl fer yw honno. Os gall Aelodau adael y Siambr yn dawel, fe fyddwn ni'n symud ymlaen at y ddadl fer. 

Daeth y Dirprwy Lywydd (Ann Jones) i’r Gadair.

Galwaf yn awr ar Jack Sargeant i siarad am y pwnc y mae wedi'i ddewis ar gyfer y ddadl fer. Jack Sargeant.

Diolch, Ddirprwy Lywydd. Cyn dechrau, hoffwn roi gwybod i'r Siambr y buaswn yn hoffi rhoi munud yr un o fy amser i David Melding, Mohammad Asghar a fy nghyd-Aelod Rhianon Passmore.

Mae'n bleser gennyf arwain y ddadl fer hon heddiw ar iechyd meddwl yn y gweithle, yn enwedig yng ngoleuni contract economaidd Llywodraeth Cymru a gyhoeddwyd yn ddiweddar. Hoffwn ddiolch i Weinidog yr Economi a Thrafnidiaeth am ei holl waith caled ar y contract hwnnw, a dweud fy mod yn gobeithio y gallwn barhau i weithio gyda'n gilydd yn agos ar fater iechyd meddwl. Gobeithiaf hefyd y gallaf weithio gyda'r Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol ar y mater hwn yn ogystal.

Bydd yr Aelodau'n gwybod bod gwella cymorth iechyd meddwl yn rhywbeth agos iawn at fy nghalon, ac mae'r ddadl fer hon yn gyfle arall i drafod y mater ac i fynegi fy nheimladau ar y mater hwn. Ond mae hefyd yn gyfle da i dynnu sylw priodol at waith yr ymgyrch Where's Your Head At—ymgyrch sy'n anelu i sicrhau bod pob cyflogwr yn edrych ar ôl lles eu gweithlu. Yn benodol, mae'n gofyn am ei gwneud yn orfodol i gael gweithiwr cymorth cyntaf iechyd meddwl yn y gweithle.

Nawr, rwy'n cytuno â'r alwad honno, a dyna pam rwy'n diolch i ffigwr blaenllaw yn yr ymgyrch honno, Natasha Devon MBE, am ei holl waith hyd yma. Cefnogwyd ei hymgyrch yn eang ledled y DU, gyda dros 200,000 o lofnodwyr—ASau ar draws y pleidiau gwleidyddol, yn ogystal â dros 50 o arweinwyr busnes y DU. Mae cefnogi ymgyrch o'r fath a gwneud newid yn realiti yma yng Nghymru yn gwneud synnwyr llwyr, a dyna'r peth cywir i'w wneud. Mae'n gwneud synnwyr o safbwynt dynol ac ariannol i sicrhau ein bod yn diogelu iechyd meddwl yn y gweithle yn yr un modd ag y diogelwn iechyd corfforol.

Bob blwyddyn, mae problemau iechyd meddwl yn y gweithle yn costio bron £35 biliwn i economi'r DU, a cholli 15.4 miliwn o ddyddiau gwaith yn sgil straen, iselder a gorbryder sy'n gysylltiedig â gwaith. Ond nid cost ariannol yn unig yw hi. O'i adael heb ei drin, mae salwch meddwl yn effeithio ar berthynas yr unigolyn â ffrindiau, teulu, cydweithwyr, ac yn y pen draw mae'n effeithio ar ansawdd eu bywydau. Canfu astudiaeth bwysig o lesiant yn y gweithle gan yr elusen Mind fod mwy na hanner y bobl a holwyd wedi profi salwch meddwl yn eu swydd bresennol.

Mae'r contract economaidd yn un o'r polisïau allweddol yng nghynllun gweithredu economaidd Llywodraeth Cymru, ac o dan y contract bydd angen i fusnesau sy'n ceisio cymorth gan y Llywodraeth ymrwymo i egwyddor twf, gwaith teg, lleihau ôl troed carbon, iechyd, sgiliau a dysgu yn y gweithle. Felly, rwy'n arbennig o falch fod iechyd meddwl yn flaenoriaeth yn y contract economaidd ac y bydd y Llywodraeth yn cefnogi mentrau gwahanol.

Ond yn yr un ffordd ag y mae pobl sy'n dioddef salwch meddwl eisiau cymorth gwirioneddol, rwyf fi eisiau newid ac atebion gwirioneddol. Rwy'n credu bod gan yr ymgyrch hon ran bwysig i'w chwarae a buaswn yn annog Llywodraeth Cymru i roi ei chefnogaeth lawn i ymgyrch Where's Your Head? a fydd yn destun dadl yn Senedd y DU, ac i ystyried yr holl opsiynau o ran beth y gellir ei wneud i sicrhau ein bod yn darparu cymorth cyntaf iechyd meddwl, fel y darperir cymorth cyntaf corfforol, yn y gweithle, yn y sector cyhoeddus a'r sector preifat.

Mae gan gyflogwyr ddyletswydd gofal tuag at eu staff, ac er bod rhai cyflogwyr ar flaen y gad yn sicrhau newid, ni allwn fforddio gadael neb ar ôl yma yng Nghymru neu yn y DU. Rwy'n talu teyrnged i Airbus yn fy etholaeth ac etholaeth Jayne Bryant, y gwn eu bod yn gwneud llawer o waith yn y maes hwn, a hoffwn dalu teyrnged hefyd i fy undeb fy hun, a diolch iddynt, undeb Unite, am yr holl waith a wnânt yn darparu cymorth a hyfforddiant ar iechyd meddwl i'w haelodau a'r mater penodol hwn.

Nawr, mae angen inni rannu arferion gorau, ond mae angen inni sicrhau hefyd fod cyflogwyr eraill yn cydraddoli nifer y swyddogion cymorth cyntaf iechyd meddwl sydd ganddynt. Ni all cost fod yn rheswm dros wrthwynebu, oherwydd bydd cael swyddogion cymorth cyntaf iechyd meddwl yn y gweithle yn arwain at arbedion yn y dyfodol hirdymor. Rwyf am i Gymru, ac rwyf am i Lywodraeth Cymru, arwain ar y mater hwn. Os llwyddwn yma yng Nghymru, bydd eraill yn dilyn a bydd eraill yn llwyddo hefyd.

Ddirprwy Lywydd, yn ddiweddar anfonwyd llythyr at Brif Weinidog y DU a ddywedai'n gywir y bydd llwyddiant yn sicrhau bod gweithwyr ar draws y DU yn gallu troi at aelod hyfforddedig o staff ac yn gallu cael cymorth ac arweiniad cychwynnol os ydynt yn dioddef problem iechyd meddwl yn y gweithle. Bydd llwyddiant yn sicrhau bod gan bob gweithiwr hawl i amgylchedd iach yn feddyliol—amgylchedd gwaith iach yn feddyliol. Ac o'r gefnogaeth drawsbleidiol sydd gennym yma heno, rwy'n credu ei bod hi'n amlwg fod pawb ohonom yn y Siambr hon eisiau gweld llwyddiant yn hyn o beth.

Felly, yn olaf, Ddirprwy Lywydd, hoffwn grybwyll beth fyddai llwyddiant yn ei olygu i mi. I mi, bydd llwyddiant yn golygu y gallwn o'r diwedd dorri stigma iechyd meddwl yn y gweithle a gallwn ei gwneud yn glir ei bod hi'n iawn i beidio â bod yn iawn. Ac os gwthiwn ymlaen gyda'r ymgyrch hon byddwn yn anelu tuag at fyd o iechyd meddwl da i bawb. Diolch.

A gaf fi ddiolch i Jack am godi mater pwysig cymorth cyntaf iechyd meddwl yn y gweithle? Rwy'n siarad fel rhywun sydd wedi cael problemau iechyd meddwl fy hun yn eithaf cyson drwy gydol fy oes fel oedolyn, ac mae wedi cael effaith yn y gweithle, nid oes unrhyw amheuaeth am hynny. Mewn ffordd anffurfiol credaf fy mod wedi cael cefnogaeth ac rwyf wedi brwydro drwyddi a'r rhan fwyaf o'r amser rwyf wedi cael iechyd da. Ond rwy'n credu bod arnom angen polisïau cyson, oherwydd mae yna adegau pan fydd pobl yn tangyflawni'n sylweddol yn ôl pob tebyg. Rwy'n sylwi bod rhai o'r amcangyfrifon diweddaraf o gost i gyflogwyr yn amrywio rhwng £33 biliwn a £42 biliwn. Mae'n rhyfeddol, ac yn amlwg, y prif beth yma yw pryder dyngarol ynglŷn â chadw pobl yn yr iechyd gorau posibl, ond yn economaidd nid yw'n gwneud unrhyw synnwyr o gwbl. Yn anffodus, mae'r Adran Gwaith a Phensiynau yn amcangyfrif bod hyd at 300,000 o bobl y flwyddyn yn colli eu gwaith oherwydd cyflwr iechyd meddwl. Dyna yw maint y broblem mewn gwirionedd.

A gaf fi ofyn i'r Gweinidog? Rwy'n deall bod strategaeth iechyd meddwl Llywodraeth Cymru wedi gosod targedau i Iechyd Cyhoeddus Cymru edrych ar yr holl broblem hon yn y gweithle, ac maent i fod i gyflwyno adroddiad erbyn mis Mawrth 2019, felly mae ar y gorwel. Rwy'n credu bod y GIG, ein cyflogwr mwyaf yng Nghymru, mewn sefyllfa ardderchog i dynnu sylw at arferion gorau o ran sut i gefnogi gweithwyr sydd â phroblemau iechyd meddwl parhaus. Diolch.

Rwy'n ddiolchgar i Jack am roi munud o'i amser i mi ar y mater pwysig hwn. Mewn gwirionedd, mae'n ddyletswydd gyfreithiol ar y gwasanaeth iechyd gwladol i amddiffyn ein hiechyd meddwl, bobl, i wneud yn siŵr fod awdurdodau lleol a byrddau iechyd yn gwella ac yn cynorthwyo pobl sydd â phroblemau iechyd meddwl. Mae'n sefyllfa drist fod bod problemau iechyd meddwl—gallant niweidio bywydau a gwanhau cymdeithas. Nid yw tri chwarter y rhai sydd â phroblem iechyd meddwl yn cael unrhyw gymorth triniaeth yng Nghymru, sy'n ffigur syfrdanol, ac mae Jack eisoes wedi'i grybwyll. Gwariwyd biliynau o bunnoedd ar ymchwil a datblygu. I'r bobl sydd mewn gwaith, ychydig iawn o waith ymchwil a geir, llai na 5 y cant, ac ar gyfer iechyd meddwl, mae'n fach iawn—nid yw'n llawer o arian. A allai'r Gweinidog wneud yn siŵr y caiff arian ei neilltuo i wneud yn siŵr fod pobl sy'n gweithio—fod datblygiad parhaus ar gyfer eu hiechyd meddwl yn y gweithle, nid cael eu diswyddo neu eu symud o'u swydd?

Mae geiriau sy'n dechrau gyda P—rhwng O a Q, P—yn hynod o—. Ceir geiriau gwenwynig iawn yno y mae iechyd meddwl yn eu rhoi ichi—. 'Poverty, prison, pressure at work, post natal'—felly, mae geiriau sy'n dechrau gyda P yn wenwynig iawn, fel y dywedodd, mewn iechyd meddwl, y bydd pobl yn ei ddioddef. Mae dementia yn un, gyda 43,000 o bobl yn dioddef ohono yng Nghymru. Rwy'n byw gydag un, perthynas yn fy nheulu, a Weinidog, mae'n bwnc maith sy'n rhaid inni ymdrin ag ef, pwnc iechyd meddwl. Buaswn yn ddiolchgar pe baech yn ystyried y dylai pobl mewn gwaith gael cymorth nid yn unig gan eu cyflogwyr ond hefyd gan y Llywodraeth i wneud yn siŵr fod iechyd meddwl—pan fyddant yn mynd drwy broblemau penodol, boed yn deulu neu'n gwaith, y dylent gael gofal yn y fan a'r lle a dylai pethau gael eu datrys. Diolch.

Rwyf am ddechrau drwy ddiolch i Jack am gyflwyno'r ddadl fer hon ar y maes pwysig hwn ac am gyflwyno'r ddadl hon i ni heddiw. Yn ôl yr elusen iechyd meddwl Mind, mae mwy nag un o bob pump o bobl wedi dweud eu bod wedi ffonio'r gwaith i ddweud eu bod yn sâl er mwyn osgoi gwaith, pan ofynnwyd iddynt sut oedd straen yn y gweithle wedi effeithio arnynt. Er y bydd y mwyafrif llethol o reolwyr a chyflogwyr, rwy'n siŵr, yn awyddus i gefnogi lles eu cyflogeion, yn rhy aml gall fod yn fwy na her go iawn i lawer o bobl drafod eu hiechyd meddwl gyda'u rheolwr llinell, am resymau amlwg.

Dyma pam y mae'n hollbwysig fod swyddog cymorth cyntaf iechyd meddwl ar gael mewn gweithleoedd—a buaswn yn cytuno'n llwyr â'r farn y mae Jack newydd ei datgan—i allu darparu cymorth lles, rhywun sydd yno inni pan nad ydym yn iawn. Gall pawb yn y Siambr hon chwarae rôl o ran darparu cymorth bugeiliol i'n cyd-Aelodau, ni waeth ym mha sefydliad y gweithiwn. Gwn fod Jack yn arfer yr hyn y mae'n ei bregethu ar ein coridor yn Nhŷ Hywel. Mae'n aml yn taro ei ben heibio'r drws, gan ddal bar o siocled weithiau, os caf ddweud hynny. Mae'n frand unigryw iawn o gymorth lles, ond rwy'n ei argymell.

Wrth inni barhau, er hynny—ar bwynt mwy difrifol—i brofi cyni parhaus, prisiau uwch, cyflogau llonydd, rhwydi lles yn chwalu, effaith barhaus diwygio lles, gyda'r mwyafrif llethol o'r rhai sy'n hawlio budd-daliadau mewn gwaith, a'r pryderon parhaus ynghylch Brexit, rwy'n falch iawn o glywed y ddadl heddiw ei bod yn iawn i beidio â bod yn iawn. Mae angen inni weithredu yn awr i chwalu'r stigma ynglŷn ag iechyd meddwl yn y gweithle. Rwy'n falch o glywed am rai enghreifftiau go iawn yng Nghymru y mae ein Llywodraeth yng Nghymru yn arwain arnynt ac rwy'n credu bod cynnydd go iawn yn digwydd.

Rwy'n croesawu'r flaenoriaeth a roddir i iechyd meddwl yng nghontract economaidd Llywodraeth Cymru. Mae hon yn elfen hollbwysig o'n gweledigaeth genedlaethol, ac rwy'n ei chroesawu'n fawr hefyd, ond yn oes y ffôn clyfar, mae'n aml yn hawdd iawn teimlo fel pe na baem byth yn rhy bell oddi wrth negeseuon e-bost y gwaith a straen gwaith. Felly, ni waeth lle mae ein gweithle, mae'n hanfodol ein bod i gyd yn cael y cymorth sydd ei angen arnom ac amgylchedd gweithle iach yn feddyliol. Diolch.

A gaf fi alw yn awr ar y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol i ymateb i'r ddadl? Vaughan Gething.

Diolch ichi, Ddirprwy Lywydd. Rwyf am ddechrau drwy ddiolch i Jack Sargeant am gyflwyno dadl fer ar y pwnc pwysig hwn i'r Cynulliad ac i'r Aelodau am eu cyfraniadau yn y ddadl. Mae hwn yn gyfle defnyddiol i drafod iechyd meddwl yn y gweithle, pwnc sy'n effeithio ar bob un ohonom, nid ein hetholwyr yn unig, ond pob un ohonom, ac mae'r Llywodraeth yn cydnabod yn ein rhaglen lywodraethu ei fod yn flaenoriaeth.

Rydym yn gwybod bod y gwaith a wnawn, y boddhad a'r mwynhad a gawn ohono, a'r llwyddiannau a gawn drwy ein bywydau gwaith, yn aml yn ffactor allweddol yn ein teimlad cyffredinol o les. Rydym hefyd yn gwybod, hyd yn oed gyda'r effeithiau cadarnhaol hynny, ein bod weithiau o dan bwysau neu'n gweithio gydag eraill sydd o dan bwysau am resymau'n ymwneud â'u gwaith neu eu bywydau personol. Gwn hyn nid yn unig o fy amser yma ond fy amser cyn y lle hwn pan oeddwn yn gyfreithiwr cyflogaeth ac roedd llawer o'r gwahaniaethu ar sail anabledd y bûm yn ymdrin ag ef o ran rhoi cyngor a chynrychiolaeth yn ymwneud mewn gwirionedd â straen sy'n gysylltiedig â gwaith neu gyflogwyr nad oeddent yn ymdrin â ffactorau o'r tu allan i'r gwaith sy'n effeithio ar y gallu i weithio. Felly, mae hon yn thema hir a chyson am yr her a ddaw o fethu cydnabod pwysau iechyd meddwl yn briodol a sut y gall cyflogwyr a chyflogaeth fod yn ffactor pwysig yn ymdeimlad yr unigolyn o hunan-barch a lles. Mae effaith iechyd a lles gweithwyr yn cael ei gydnabod yn fwy eang yn awr fel ffactor allweddol yn nhwf busnesau mewn byd economaidd sy'n gynyddol gystadleuol. Mae'r manteision yn cynnwys cynnydd yn y cynhyrchiant, costau is a lefelau cadw staff ac ymrwymiad gwell.

Wrth gwrs, mae'r materion a'r heriau sy'n ymwneud â lles meddyliol yn y gweithle yn gymhleth, ond mae gan bawb ohonom rôl—y Llywodraeth, cyflogwyr, cyflogeion, cydweithwyr a ffrindiau—fel ffynonellau cymorth, ond hefyd drwy wneud rhan mor fawr o'n bywydau'n ffyniannus a hapus.

O ran cyfraniad y Llywodraeth, mae ein rôl yn un bwysig, sef nodi'r cyfeiriad polisi yn gyffredinol, ond helpu hefyd i weithredu ymyriadau ymarferol. Rwy'n falch fod y Llywodraeth hon, gyda chefnogaeth ar draws y Siambr ym mhob plaid, wedi rhoi llawer iawn o bwys ar wella iechyd meddwl a lles, ac o ran y Llywodraeth, mae'n cael lle amlwg yn ein blaenoriaethau cyffredinol, gan fod iechyd meddwl a lles yn un o'r pum thema allweddol yn 'Ffyniant i Bawb', ac rydym wedi nodi ystod o ymrwymiadau yn y rhaglen lywodraethu ar sut i gyflawni hynny.

Rwy'n arbennig o falch na chyfeiriodd Jack Sargeant at y gwasanaeth iechyd wrth agor y ddadl, fe gyfeiriodd at y contract economaidd a'r ymrwymiadau a wnaed yno ynglŷn â beth rydym ei eisiau gan gyflogwyr, gan gydnabod bod y gweithle'n ffactor allweddol mewn iechyd meddwl, yn hytrach na gweld iechyd meddwl fel mater ar gyfer y gwasanaeth iechyd yn unig. Oherwydd rydym yn cydnabod y gall cael y driniaeth gywir yn gynnar, codi ymwybyddiaeth o gyflyrau, helpu'n aml i atal effeithiau mwy difrifol a hirdymor. Wrth gwrs, yn 'Cymru Iachach', ein cynllun ar y cyd ar gyfer iechyd a gofal cymdeithasol, mae gennym weledigaeth ar gyfer y dyfodol o ddull system gyfan rhwng iechyd a gofal cymdeithasol, sy'n canolbwyntio ar iechyd a lles ac ar atal salwch, ac nid salwch corfforol yn unig ond pob agwedd ar salwch.

Nawr, er ei bod yn hanfodol fod y cyfeiriad strategol cenedlaethol yn gryf ac yn glir, nid yw hynny ynddo'i hun yn ddigon i wireddu ein huchelgeisiau'n llawn. Mae angen i hynny gael ei gefnogi gan ystod o bolisïau a rhaglenni ar draws y Llywodraeth er mwyn gwneud gwahaniaeth go iawn i fywydau pobl. Rwy'n nodi 'ar draws y Llywodraeth' yn fwriadol—fel rwyf newydd ei ddweud, nid mater ar gyfer y sector iechyd yn unig yw hwn. Mae gennym rôl bwysig fel cyflogwr yn ogystal â darparwr gwasanaethau. Ond fel Llywodraeth, mae hwn yn waith sy'n symud ar draws portffolios er mwyn sicrhau bod iechyd a lles meddyliol yn flaenoriaeth yn y gweithle. Rwyf am fynd i'r afael â rhai meysydd penodol i dynnu sylw at beth o amrywiaeth a maint y gweithgarwch.

Y llynedd, cyhoeddodd y Llywodraeth gynllun cyflogadwyedd trawslywodraethol a nodai ein gweledigaeth i weld Cymru'n dod yn economi cyflogaeth uchel, uwch-dechnoleg a chyflogau da. Yn y cynllun hwnnw, rydym wedi ymrwymo i helpu pawb i gyflawni eu potensial drwy gyflogaeth ystyrlon, beth bynnag fo'u gallu, problemau iechyd, cefndir, rhyw neu ethnigrwydd. A rhwng adran yr economi a'r adran iechyd, rydym yn cyllido rhaglen Cymru Iach ar Waith, a ddarperir mewn partneriaeth ag Iechyd Cyhoeddus Cymru. Mae'r rhaglen honno'n anelu i wella iechyd a lles er mwyn helpu pobl i aros mewn gwaith neu ddychwelyd i'r gwaith. Rwyf wedi cyflwyno nifer o wobrau o dan y rhaglen honno i gyflogwyr bach, canolig a mawr ac mae'n gwneud gwahaniaeth pan fydd cyflogwyr yn cymryd rhan yn y rhaglen honno gyda'r syniad o ddeall bod gwneud y gwahaniaeth hwnnw'n dda i'w busnes a'u gweithwyr.

Ceir amrywiaeth eang o wasanaethau sy'n helpu i leihau costau a baich salwch ac absenoldeb, o gymorth un i un, digwyddiadau hyfforddi, gweithdai a darparu gwybodaeth ac arweiniad ar-lein a dros y ffôn. Ac mae rhai elfennau yn ei gwneud yn ofynnol i roi hyfforddiant i reolwyr a gweithwyr er mwyn gallu adnabod yr arwyddion a'r symptomau sy'n gysylltiedig â straen a phroblemau iechyd meddwl yn y gweithle. A dyna y byddwn yn ei alw'n gymorth cyntaf iechyd meddwl.

Nawr, rwy'n cydnabod bod Jack Sargeant, wrth gynnig hyn, wedi cyfeirio at ymgyrch Where's Your Head At? Ar hyn o bryd darperir y rhaglen cymorth cyntaf iechyd meddwl y cyfeiriais ati gan fenter gymdeithasol o'r enw Hyfforddiant mewn Meddwl. Mae ganddynt dros 100 o hyfforddwyr a gymeradwywyd yng Nghymru ac nid yw'r rhaglen yn cael unrhyw gyllid uniongyrchol gan Lywodraeth Cymru, ond mae fy swyddogion i fod i gyfarfod â Hyfforddiant mewn Meddwl cyn bo hir i drafod eu gwaith ac i ystyried a allai Llywodraeth Cymru gefnogi datblygiad posibl y rhaglen. Yn dilyn y ddadl fer hon, rwy'n hapus i roi'r newyddion diweddaraf i'r Aelodau ar y cynnydd a wnawn yn y trafodaethau hynny pan fyddant wedi digwydd, yn ogystal â'r pwynt ehangach y soniodd David Melding amdano ynglŷn ag adroddiad Iechyd Cyhoeddus Cymru sydd i fod i ddod i law erbyn diwedd y flwyddyn ariannol hon.

Gyda Cymru Iach ar Waith, rwy'n falch fod dros 3,000 o sefydliadau cyflogi yng Nghymru, sy'n cyflogi dros hanner miliwn o bobl, wedi cymryd rhan. Dyna dros draean o'r boblogaeth oedran gweithio yng Nghymru o fewn y busnesau hynny. A rhaglen ategol a ariennir gan Lywodraeth Cymru a chronfa gymdeithasol Ewrop yw'r gwasanaeth cymorth yn y gwaith. Mae'n darparu mynediad cyflym am ddim at therapi galwedigaethol a luniwyd i helpu pobl â chyflyrau iechyd meddwl neu gorfforol i aros mewn gwaith. Ac ers i ni ei lansio yn 2016, mae'r cynllun eisoes wedi darparu ymyriadau therapiwtig i 3,500 o weithwyr, gan gynnwys dros 1,300 o bobl â chyflyrau iechyd meddwl. Mae hynny wedi helpu dros 2,500 o bobl i aros mewn gwaith a 430 arall i ddychwelyd i'r gwaith, ac mae hefyd wedi helpu bron i 2,000 o fusnesau bach a chanolig i leihau effaith absenoldeb oherwydd salwch ar fusnesau. Ym mis Tachwedd y llynedd, cyhoeddwyd £9.4 miliwn ychwanegol o gyllid yr Undeb Ewropeaidd a Llywodraeth Cymru i barhau'r gwasanaeth cymorth yn y gwaith hyd at fis Rhagfyr 2022. Dylai hynny ein helpu i ymestyn y gwasanaeth yn sylweddol i gynorthwyo hyd at 12,000 o bobl a 2,500 o fusnesau ychwanegol i helpu i adeiladu a chynnal gweithle iach. Bydd hefyd yn darparu cymorth mwy trwyadl i fentrau, gan gynnwys hyfforddwyr busnes pwrpasol i gynorthwyo eu busnesau bach a chanolig i fwrw ymlaen â'r agenda lles yn eu gweithle.

Nawr, rydym wedi gwneud cynnydd ar fynd i'r afael â'r stigma sy'n gysylltiedig ag iechyd meddwl. Mae rhagor i'w wneud wrth gwrs. Dechreuodd trydydd cyfnod ymgyrch Amser i Newid Cymru fis Ebrill diwethaf gyda chyllid Llywodraeth Cymru o dros £650,000 dros dair blynedd. Y nod canolog o hyd yw herio a newid agweddau negyddol tuag at salwch meddwl. Darparodd cam 2 o Amser i Newid Cymru ganlyniadau calonogol, gyda thystiolaeth o 5 y cant o welliant yn agweddau'r cyhoedd tuag at iechyd meddwl a siaradodd mwy na 150 o hyrwyddwyr Amser i Newid Cymru â dros 8,000 o bobl am iechyd meddwl. Rwy'n falch iawn fod dros 100 o gyflogwyr yng Nghymru, gan gynnwys Llywodraeth Cymru, wedi llofnodi adduned Amser i Newid Cymru ar ran dros 260,000 o aelodau o staff.

Gwahaniaeth allweddol yng nghyfnod 3 fydd canolbwyntio ar dargedu cynulleidfaoedd gwrywaidd. Mae cynulleidfaoedd targed eraill yn cynnwys cymunedau gwledig a siaradwyr Cymraeg. Felly, ceir amrywiaeth eang o weithgarwch sy'n gwneud cyfraniad pwysig i les meddyliol yn y gweithle. Ond wrth gwrs, mae angen inni ystyried hynny y tu allan i'r gweithle hefyd, a sut i annog pobl i fabwysiadu ffyrdd o fyw iach ac egnïol i wella eu lles meddyliol yn ogystal â'u hiechyd corfforol. Mae helpu pobl i fanteisio ar weithgareddau a gwasanaethau lles yn agwedd allweddol ar wneud hynny, a chredwn y gallai fod rôl bwysig i bresgripsiynu cymdeithasol ar gyfer helpu pobl i gael cymorth cymunedol nad yw'n glinigol, er mwyn newid y pwyslais o drin salwch i hybu lles gwell, a chynorthwyo pobl i gymryd mwy o reolaeth dros eu hiechyd eu hunain, a'r agenda ataliol ehangach. Er bod angen rhagor o dystiolaeth o'i effeithiolrwydd, mae'n helpu i esbonio pam ein bod yn ariannu dau gynllun presgripsiynu cymdeithasol gyda mecanweithiau gwerthuso cadarn a gymeradwywyd gennyf yn y flwyddyn ddiwethaf i ehangu ein sylfaen dystiolaeth ar effeithiolrwydd presgripsiynu cymdeithasol ar gyfer gwella a chynnal iechyd meddwl da.

Felly, nid wyf yn hunanfodlon o gwbl. Mae'r heriau'n gymhleth a'r effeithiau ar fywydau pobl yn real. Mae llawer mwy i'w wneud bob amser, ac mae angen i ni, pob un ohonom, ymdrechu i wneud y cyfraniad mwyaf cadarnhaol y gallwn ei wneud, ond ar hyn, rwy'n credu ein bod yn rhannu ymrwymiad ar draws y pleidiau, ac ar draws y wlad, gobeithio.

Diolch yn fawr iawn. Daw hynny â thrafodion heddiw i ben. Diolch.

Daeth y cyfarfod i ben am 18:49.