5. Pa drafodaethau y mae'r Cwnsler Cyffredinol wedi'u cael â Llywodraeth y DU ynghylch cynnal y gallu i drosglwyddo cymwysterau proffesiynol ar gyfer staff sy'n gweithio yn y gwasanaeth iechyd, yn enwedig nyrsys, os bydd Brexit yn digwydd? OAQ53196

Mae swyddogion mewn cysylltiad rheolaidd â'u swyddogion cyfatebol yn Llywodraeth y DU mewn perthynas â chydnabod cymwysterau proffesiynol ar sail gilyddol, gan gynnwys y proffesiynau iechyd. Bydd cyd-Aelodau yn y Cabinet a minnau yn parhau i ymgysylltu â Gweinidogion Llywodraeth y DU i sicrhau bod buddiannau Cymru yn cael eu diogelu ac nad effeithir ar weithwyr iechyd proffesiynol sydd wedi cymhwyso yn yr UE ac sy'n gweithio yng Nghymru.

Diolch i'r Cwnsler Cyffredinol am ei ateb sydd, ar ryw lefel, yn galonogol. Wrth gwrs, rydym wedi trafod o'r blaen yn y Siambr yr anawsterau y gall gwasanaethau iechyd a gofal eu hwynebu os na allwn recriwtio staff o'r UE. Tynnwyd fy sylw yn benodol at y ffaith y bydd hon yn broblem enfawr i'r sector gofal, i'r nyrsys cymwysedig sy'n gweithio, nid mewn ysbytai, ond mewn cartrefi gofal. Rwy'n gobeithio y bydd y Cwnsler Cyffredinol a gweddill y Llywodraeth yn parhau gyda'r trafodaethau a amlinellwyd ganddo, gan na fyddem yn dymuno ychwanegu at yr hyn y mae llawer o ddinasyddion yr UE eisoes yn ei ystyried yn broses fiwrocrataidd, ac o bosibl, yn amgylchedd anghyfeillgar—anawsterau ymarferol a fyddai'n deillio o'r methiant i gydnabod cymwysterau yn gyson ar draws ffiniau.

Diolch i'r Aelod am ei chwestiwn. Mae hwn yn faes pwysig iawn i'r proffesiwn iechyd a phroffesiynau eraill hefyd—mae gan filfeddygon, gweithwyr cymdeithasol ac athrawon bryderon mewn perthynas â'r maes hwn. Mae'r dull o weithredu sy'n cael ei drafod gyda Llywodraeth y DU yn ymwneud â gosod deddfwriaeth yn y Senedd a fydd yn sicrhau, pe ceid Brexit 'dim bargen' er enghraifft, y bydd trefniadau ar waith i weithwyr proffesiynol sy'n cyrraedd y DU ac sy'n gweithredu yma allu sicrhau bod y cymwysterau hynny'n cael eu cydnabod. Fe fydd yn ymwybodol, wrth gwrs, fod rheoleiddio'r proffesiynau iechyd yn fater a gedwir yn ôl gan Lywodraeth y DU. Ac felly rydym yn gweithio gyda hwy mewn perthynas â'r rheini, ond yn sicr, rydym yn cydnabod pa mor bwysig yw'r mater hwn i'r gwasanaeth iechyd, y gwasanaethau perthynol i iechyd a'n gwasanaethau cyhoeddus yn gyffredinol.

Rwy'n credu bod ymateb y Gweinidog yn rhoi rhywfaint o sicrwydd, ond mae gwaith i'w wneud o hyd, wrth gwrs. Ond hefyd a gaf fi ofyn i'r Gweinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf inni am gynlluniau peilot y statws preswylydd sefydlog ar gyfer iechyd a gweithwyr cymdeithasol a hefyd, a yw Llywodraeth y DU wedi dangos unrhyw hyblygrwydd annisgwyl ar y funud olaf tuag at fater statws preswylydd sefydlog i aelodau o deuluoedd y gweithwyr hynny, fel y gofynnwyd amdano gan gyn-Ysgrifennydd y Cabinet dros iechyd, y Gweinidog iechyd bellach? Pa weithiwr proffesiynol fyddai'n dewis dod i weithio yma a gwneud y wlad hon yn gartref os dywedir wrthynt, 'Mae croeso i chi, ond nid i'ch teulu'? Ac ar fater pwysig teuluoedd—ac o fod yn falch o fod yn rhan o deulu mawr sy'n cynnwys un neu ddwy genhedlaeth o fewnfudwyr Eidalaidd-Gymreig a ddaeth yma o rannau tlawd o'r Eidal, nid yw hyn yn effeithio arnom yn uniongyrchol, ond a hoffai'r Gweinidog wneud sylw am yr amarch sydd bellach yn cael ei anelu tuag at bobl sydd wedi byw a gweithio a thalu trethi yma ar hyd eu bywydau gwaith ac y gofynnir iddynt bellach neidio dros glwydi i brofi eu bod yn ddigon da i gael aros? Pan fyddaf yn darllen straeon fel stori dynes 90 oed o'r Eidal sy'n byw yn Bradford, ac a ddaeth yma o ran dlawd o'r Eidal ar ôl yr ail ryfel byd, ac sydd bellach yn dioddef o glefyd Alzheimer ac yn gorfod rhoi ei holion bysedd er mwyn profi ei hunaniaeth, rwy'n meddwl tybed pa lefel o gywilydd, pa lefel o amarch, y mae'r DU fel gwlad a Llywodraeth y DU yn arbennig wedi disgyn iddi erbyn hyn.

Wel, yn hollol. Mae'r Aelod yn disgrifio'r sefyllfa—sefyllfa drawmatig iawn i'r unigolion dan sylw—gydag angerdd, a hoffwn ategu ei sylwadau. Rwy'n ymwybodol fod ymateb wedi dod i law mewn perthynas â'r cwestiwn ynglŷn â statws preswylydd sefydlog a'r her i deuluoedd a ofynnodd Llywodraeth Cymru i Lywodraeth y DU mewn perthynas â hyn, ac yn anffodus nid yw hynny wedi mynd â ni gam ymhellach o gwbl. Felly, rydym ar begynau hollol wahanol i'r sbectrwm mewn perthynas â hyn a beth y credwn sy'n ffordd briodol o symud ymlaen mewn perthynas â hyn. Hefyd, yn y Papur Gwyn ar fewnfudo a gyflwynodd Llywodraeth y DU cyn y Nadolig, bydd wedi gweld ymagwedd debyg tuag at deuluoedd gweithwyr dros dro, er enghraifft, sef system a fydd yn ofnadwy o ran ei chanlyniadau i ni yma yng Nghymru. Er mor ddiffygiol ydynt, rydym yn awyddus i weld y trefniadau y mae Llywodraeth y DU wedi'u rhoi ar waith mewn perthynas â statws preswylydd sefydlog yn parhau, hyd yn oed yng nghyd-destun Brexit 'dim bargen', oherwydd rwy'n credu y byddai methu gwneud hynny yn rhoi mwy fyth o bwysau ar drigolion yr UE sydd eisoes sy'n byw yma yng Nghymru ac yn wynebu'r math o amarch y mae'n ei ddisgrifio yn ei gwestiwn.