8. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am argaeledd ystadegau gwladol mewn perthynas â gamblo cymhellol? OAQ53301

Mae ystadegau ar gael eisoes ar gyfer gamblo cymhellol yng Nghymru gan y Comisiwn Hapchwarae. Byddwn yn cynnwys cwestiynau ar hapchwarae fel rhan o arolwg cenedlaethol Cymru yn 2020-1.

Diolch am eich ateb, Weinidog. Rwy'n croesawu'r ffaith bod cwestiynau sy'n gysylltiedig â hapchwarae wedi'u cynnwys o'r diwedd yn yr arolwg iechyd diwygiedig. Mae'n rhywbeth rydym wedi'i godi flwyddyn ar ôl blwyddyn yn y Siambr hon, felly mae hwnnw'n gam ymlaen. Ond mae angen llawer mwy o ddata mewn gwirionedd o ran yr effaith o fewn addysg, yr effaith ar fyfyrwyr, yr effaith ar iechyd ac ati. Ymddengys i mi nad yw hyn ynddo'i hun yn rhywbeth y gallwn ddibynnu arno, ond mae'n hanfodol fod gennym broses strategol gynhwysfawr o goladu ddata i ddeall beth sy'n digwydd, oherwydd heb y data hwnnw, mae'n amhosibl datblygu strategaethau ar gyfer mynd i'r afael â gamblo cymhellol. Tybed pa strategaethau y mae Llywodraeth Cymru yn eu hystyried o ran y data hwnnw ar hyn o bryd.

Diolch am godi'r mater hwn ac am wneud hynny'n gyson. Gwn eich bod wedi ymgyrchu ers blynyddoedd dros weld y data hwn yn cael ei gasglu, ac rwy'n falch y bydd hynny'n digwydd bellach. Credaf i'r prif swyddog meddygol ddangos yn glir iawn yn ei adroddiad blynyddol sut y mae hapchwarae yn dod yn fater iechyd y cyhoedd y mae angen inni fynd i'r afael ag ef yng Nghymru. Ac i wneud hynny, yn amlwg, mae arnom angen data da ac ystadegau da i lywio ein gwaith. Rydym wedi trefnu bod cwestiynau ar hapchwarae yn cael eu cynnwys yr arolwg rhwydwaith ymchwil o ymddygiad iechyd mewn plant oedran ysgol ac iechyd ysgolion yn ystod y flwyddyn ddiwethaf. Arolwg o blant 11 i 16 oed oedd hwnnw. Mae'r data hwnnw wrthi'n cael ei gasglu a'i ddadansoddi, ac yn amlwg, bydd o gymorth wrth lywio ein ffordd ymlaen hefyd. Bydd ffynonellau eraill o wybodaeth yn bwysig hefyd.

Felly, mae swyddogion yn ystyried canfyddiadau adroddiad a gyhoeddwyd yr wythnos hon ar hapchwarae ac iechyd y cyhoedd gan Iechyd Cyhoeddus Cymru a Phrifysgol Bangor i helpu i lywio camau gweithredu lleol a chenedlaethol y gallwn eu cymryd yma i atal gamblo cymhellol a'r niwed y mae hynny'n ei achosi ledled Cymru. Yn ogystal â hynny, byddwn yn awyddus i wrando ar bartneriaid pwysig hefyd. Felly, ddydd Llun yr wythnos hon, cyd-gadeiriodd y prif swyddog meddygol, ochr yn ochr â'r Comisiwn Hapchwarae, drafodaeth bwrdd crwn a oedd yn cynnwys amrywiaeth o randdeiliaid allweddol. Yn amlwg, bydd data o'r arolwg cenedlaethol yn cael ei ddefnyddio i'n galluogi i olrhain y cynnydd y gallwn ei wneud o ran mynd i'r afael â niwed sy'n deillio o gamblo cymhellol yng Nghymru.

Ac yn olaf, Darren Millar. 

Croesawaf y gwaith sy'n mynd rhagddo i wella argaeledd data ar gamblo cymhellol. Mae'n fater y mae angen inni gymryd camau mwy pendant i fynd i'r afael ag ef. O ran rhai o'r camau eraill y gallech eu cymryd, tybed a allwch ddweud wrthym a roddwyd unrhyw ystyriaeth i'r defnydd o ardrethi busnes fel cyfle i leihau effaith, os mynnwch, y nifer cronnol o siopau sy'n ymddangos ar y stryd fawr leol mewn rhai cymunedau ledled Cymru. Fe fyddwch yn gwybod ein bod wedi mynegi'r pryderon hyn yn y Siambr hon yn y gorffennol, ynglŷn â'r ffaith bod rhai cymunedau, yn enwedig cymunedau difreintiedig yng Nghymru, i'w gweld yn cael eu targedu gan gwmnïau gamblo diegwyddor â gormodedd o siopau betio. A oes unrhyw beth y gallwch ei wneud i gynyddu ardrethi busnes mewn ffordd gosbedigol er mwyn lleihau effaith bosibl siopau o'r fath ar y cymunedau hynny?

Diolch am godi'r mater hwn, ac am dynnu sylw hefyd at yr hyn a nodwyd gan y prif swyddog meddygol yn ei adroddiad, fod y niwed a achosir gan hapchwarae yn anghyfartal iawn o ran ei ddosbarthiad, a bod pobl sy'n economaidd anweithgar, er enghraifft, ac yn byw mewn ardaloedd difreintiedig yn llawer mwy tebygol o ddioddef niwed o ganlyniad i hapchwarae. Byddaf yn sicr o roi ystyriaeth bellach i'r awgrym a wnaethoch heddiw.

Diolch i'r Gweinidog.