Symudwn yn awr at y ddadl fer, a galwaf ar Darren Millar i siarad am y pwnc a ddewiswyd ganddo—Darren.

Diolch ichi, Ddirprwy Lywydd. Un o'r breintiau mawr y gallais eu mwynhau wrth wasanaethu fel Aelod Cynulliad dros y 12 mlynedd diwethaf oedd fy rôl fel cadeirydd grŵp trawsbleidiol y Cynulliad Cenedlaethol ar y lluoedd arfog a'r cadetiaid. Ers ei sefydlu dros ddegawd yn ôl, mae'r grŵp trawsbleidiol wedi ceisio gweithio gyda rhanddeiliaid a Llywodraeth Cymru i nodi arferion da, amlygu heriau a phleidio achos ein cyn-filwyr mewn perthynas â meysydd polisi datganoledig. Rwy'n falch iawn o ddweud ei bod wedi bod yn berthynas gynhyrchiol iawn, a gallaf ddweud yn hyderus fod Cymru, mewn sawl ffordd, wedi bod yn arwain yn y DU ar gefnogi cyn-filwyr a'u teuluoedd.

Yn ôl yn 2010, yn ystod y trydydd Cynulliad, cyflawnodd y Pwyllgor Iechyd, Lles a Llywodraeth Leol ymchwiliad i wasanaethau trin anhwylder straen wedi trawma ar gyfer cyn-filwyr yma yng Nghymru. Ymatebodd Llywodraeth Cymru yn gadarnhaol i'r adroddiad hwnnw drwy ddatblygu gwasanaeth iechyd meddwl newydd pwrpasol ar gyfer cyn-filwyr. Mae'r gwasanaeth hwnnw, a elwir bellach yn GIG Cymru i Gyn-filwyr, wedi bod yn fendith i'r cannoedd o gyn-filwyr a'u teuluoedd sydd wedi cael cymorth gan Neil Kitchener, sy'n arwain y gwasanaeth, a'i dîm gwych o therapyddion.

Yna, yn 2011, gwelsom gyfamod y lluoedd arfog, a ymgorfforwyd yng nghyfraith y DU. Mae'r cyfamod, wrth gwrs, yn addewid gan y genedl i sicrhau bod y rhai sy'n gwasanaethu neu wedi gwasanaethu yn y lluoedd arfog a'u teuluoedd yn cael eu trin yn deg. Mae ei egwyddorion yn addo na ddylai cymuned y lluoedd arfog byth wynebu anfantais o gymharu â dinasyddion eraill o ran y modd y caiff gwasanaethau cyhoeddus a masnachol eu darparu, ac y dylid rhoi ystyriaeth arbennig iddynt mewn achosion priodol, yn enwedig i'r rhai sydd wedi rhoi fwyaf, megis y rhai a anafwyd neu sydd wedi cael profedigaeth. Croesawyd y cyfamod hwnnw'n frwdfrydig iawn yma yng Nghymru.

Roeddwn yn falch iawn mai Cymru oedd y wlad gyntaf yn y DU i weld pob awdurdod lleol unigol yn cefnogi'r cyfamod, ac arweiniodd hyn wrth gwrs at benodi hyrwyddwyr y lluoedd arfog ym mhob ardal awdurdod lleol, a phenodi swyddogion arweiniol hefyd i hyrwyddo'r cyfamod. Mae byrddau iechyd Cymru wedi ei gefnogi ac maent hwythau hefyd wedi penodi hyrwyddwyr. Rwy'n falch o ddweud bod nifer gynyddol o fusnesau preifat a sefydliadau trydydd sector wedi ei gefnogi yn ogystal.

Nawr, yn sgil cefnogi'r cyfamod, mae llawer o awdurdodau lleol wedi datblygu gwasanaethau newydd, wedi sefydlu arferion da, a dechrau partneriaethau gyda'r trydydd sector. Ac mae canmlwyddiant y rhyfel byd cyntaf hefyd wedi helpu i gynnal ffocws ar faterion a heriau sy'n wynebu cymuned y lluoedd arfog yma yng Nghymru. Roedd effaith y cyfamod yn destun ymchwiliad gan y grŵp trawsbleidiol yn ddiweddar, a chyhoeddwyd ein hadroddiad ar ddiwedd 2017. Roedd yn cofnodi ac yn dathlu'r cynnydd sylweddol a gyflawnwyd ers 2011, a bydd llawer o'r Aelodau wedi gweld tystiolaeth o waith allanol y cyfamod yn eu hetholaethau eu hunain. Gwelais innau hynny, yn sicr.

Sefydlwyd y sied gyntaf yn y DU i gyn-filwyr yn Llanddulas, ger Abergele, a hynny gan gyn-filwr y Falklands, Martin Margerison, un o fy etholwyr. Mae'r sied ym Mae Colwyn yn awr, mae wedi cael ymweliadau gan Weinidogion, ac mae'n rhoi cyfle i gyn-filwyr ddod at ei gilydd, rhoi'r byd yn ei le a chefnogi ei gilydd gyda thasgau ymarferol a gwirfoddoli. Mae Bae Colwyn hefyd yn gartref i bencadlys Newid Cam, rhaglen drwy Gymru sy'n cynnig cymorth effeithiol ar gyfer cyn-filwyr ar draws y wlad, gan gynnwys gwasanaethau penodol ar gyfer rhai mewn argyfwng, cyn-filwyr hŷn a phobl ag anghenion yn gysylltiedig â chamddefnyddio sylweddau ac iechyd meddwl. Fe'i sefydlwyd gan yr elusen camddefnyddio sylweddau CAIS, ac mae ganddo dîm o gyn-filwyr sy'n gweithredu fel mentoriaid cymheiriaid, gan ddefnyddio eu profiadau eu hunain i helpu cyn-filwyr i lywio ac wynebu'r heriau yn eu bywydau. Mae'n gweithio law yn llaw, wrth gwrs, â GIG Cymru i Gyn-filwyr, ac rwyf wedi bod yn ddiolchgar iawn i Help for Heroes, y Lleng Brydeinig Frenhinol a Llywodraeth Cymru am y cymorth ariannol y maent wedi'i roi iddo. Dyma'r unig wasanaeth o'i fath yn y DU.

Y llynedd, ym Mae Colwyn hefyd, gwelsom sefydlu Woody's Lodge, un o ddau yng Nghymru. Mae'r llall yn ne Cymru, yma ym Mro Morgannwg. Credaf fod David Melding wedi ymweld â'r lle hwnnw yn y gorffennol. Canolfannau cymdeithasol yw Woody's Lodges, maent yn arwain cyn-filwyr at y cymorth a'r gefnogaeth sydd eu hangen arnynt ac yn ceisio eu denu i ailymwneud â'u teuluoedd a'u cymunedau, a'r weledigaeth yw creu gofod cyfarfod croesawgar ar gyfer y rhai sydd wedi gwasanaethu gyda'r lluoedd arfog a'r gwasanaethau brys ehangach, lle gallant gael y cymorth a'r cyngor a chysylltu â ffrindiau hen a newydd.

Mae ardal ehangach Conwy hefyd wedi'i bendithio â chartrefi Alabare ar gyfer cyn-filwyr. Gan weithio mewn partneriaeth â'r Gymdeithas Tai Dewis Cyntaf, mae Alabare, sy'n elusen Gristnogol, yn darparu cartref yng Nglan Conwy a dau yng Nghyffordd Llandudno ar gyfer cyn-filwyr sy'n ddigartref neu mewn perygl o fod yn ddigartref. A dyma'r mater tai rwyf am droi ato am weddill yr amser sydd gennyf, gan ei fod yn dal i fod yn faes sy'n galw am ein sylw. Mae digartrefedd ymysg cyn-filwyr wedi bod yn bwnc sydd wedi cael ei drafod mewn neuaddau barics, ar ffrigadau, ac mewn canolfannau awyr ers diwedd rhyfeloedd Napoleon yn gynnar yn y bedwaredd ganrif ar bymtheg. A 200 mlynedd yn ddiweddarach, er ein bod wedi gwneud cynnydd sylweddol, mae'n ddrwg gennyf ddweud bod yna gyn-filwyr yn dal i gysgu allan yma yng Nghymru.

Nawr, a bod yn deg, mae Llywodraeth Cymru wedi gweithio'n galed i geisio mynd i'r afael â'r broblem hon. Yn ogystal â'i rhaglenni atal digartrefedd cyffredinol, mae hefyd wedi canolbwyntio sylw ychwanegol ar gyn-aelodau'r lluoedd arfog. Mae tai yn elfen allweddol ym mhecyn cymorth Llywodraeth Cymru ar gyfer y lluoedd arfog, a datblygwyd llwybr tai cenedlaethol penodol ar gyfer cyn-filwyr y lluoedd arfog hefyd. Mae'r partneriaid trydydd sector a sefydlodd y Porth Cyn-filwyr—gwasanaeth 24 awr yng Nghymru sy'n helpu cyn-filwyr i drefnu eu bywydau newydd fel sifiliaid—hefyd wedi ceisio cyfeirio pobl at asiantaethau cymorth megis Cymdeithas y Milwyr, Morwyr, Awyrenwyr a'u Teuluoedd (SSAFA), ac Alabare, a grybwyllais yn gynharach.

Nawr, mae amcangyfrifon o niferoedd yr aelodau o gymuned y lluoedd arfog sy'n byw yng Nghymru yn amrywio, ond mae rhai wedi awgrymu y gallai fod mor uchel â 385,000. Nawr, mae mwyafrif llethol y cyn-filwyr hyn yn trosglwyddo'n ôl i fywyd sifil yn dda iawn. Ond mae lleiafrif bach a sylweddol yn ei chael hi'n anodd addasu. Ac rwy'n meddwl mai'r peth lleiaf y gallwn ei wneud fel cymdeithas yw ad-dalu'r ddyled sydd arnom i'r arwyr hyn drwy eu helpu i gael to dros eu pennau. Nawr, i gydnabod hyn, mae Llywodraeth Cymru wedi cymryd rhai camau cadarnhaol. Yma yng Nghymru, mae'r rhai sy'n gadael y lluoedd arfog yn cael ffafriaeth ychwanegol at ddibenion tai wrth wneud cais tai cymdeithasol i awdurdodau lleol. Hefyd, anogir awdurdodau lleol i roi ffafriaeth ychwanegol i gyn-filwyr sydd wedi cael anaf, cyflwr meddygol neu anabledd yn sgil eu gwasanaeth. Rhoddir statws angen blaenoriaethol ychwanegol i gyn-filwyr digartref. Caiff taliadau cynllun iawndal y lluoedd arfog neu daliadau cynllun pensiwn rhyfel eu diystyru wrth ymgeisio am grantiau cyfleusterau i'r anabl i addasu cartrefi pobl, ac mae statws blaenoriaethol gan aelodau a chyn-filwyr y lluoedd arfog yng nghynlluniau cymorth prynu a Rhent yn Gyntaf Llywodraeth Cymru, fel sydd gan wragedd a gwŷr gweddw unigolion a laddwyd yn ystod eu gwasanaeth. Nawr, mae'r rhain yn gamau i'w croesawu, ond nid ydynt yn mynd yn ddigon pell. Er enghraifft, gall awdurdodau lleol ystyried rhoi ffafriaeth ychwanegol i gyn-filwyr a phenderfynu peidio wedyn, gan mai canllawiau yn unig ydynt, nid dyletswydd statudol, ac mae llawer o landlordiaid cymdeithasol, megis cymdeithasau tai, y tu allan i'r canllawiau sydd ar gael yn gyfan gwbl. Ac mae anfanteision eraill sydd eto i gael eu datrys yn wynebu teuluoedd milwrol. Nid yw cynlluniau rhanberchenogaeth a chynlluniau rhentu i brynu yn rhoi unrhyw freintiau arbennig i'r rhai sydd wedi gwasanaethu yn y lluoedd arfog.

Ac yna mae gennym broblem anodd y meini prawf cysylltiadau lleol a ddefnyddir yn aml gan lawer o landlordiaid cymdeithasol. Mae llawer ohonynt yn ei gwneud yn ofynnol i ymgeiswyr am dai sydd wedi byw mewn ardal i fod wedi byw mewn ardal am gyfnod penodol o amser er mwyn sefydlu cymhwysedd i fynd ar restr dai leol. Ond beth os cawsoch eich anfon i ganolfan filwrol am rai misoedd yn unig cyn i'ch gwasanaeth ddod i ben? Gallai hynny eich anghymwyso rhag cael unrhyw gymorth o gwbl, ac mae'n anghywir. Weithiau camwahaniaethir yn erbyn y rhai sy'n gadael llety milwrol oherwydd diffyg cysylltiad lleol o'r fath a gall arwain at eu hanghymhwyso rhag cael tai gan y landlordiaid cofrestredig hynny. Ac mae hyn yn effeithio ar fwy na'r rhai sy'n gwasanaethu yn y lluoedd arfog yn unig. Rhaid meddwl am eu teuluoedd a'u dibynyddion hefyd, oherwydd mae'r rheolau hyn yn creu anfantais i wŷr a gwragedd priod a phartneriaid sifil y rhai sydd yn y lluoedd arfog os collant eu priod neu os yw eu perthynas yn chwalu. Nawr, gall pob un o'r sefyllfaoedd a grybwyllais arwain at ddiffyg cymorth priodol a mwy o risg o gartref amhriodol neu ddigartrefedd.

Nawr, fel y soniais yn gynharach, mae gennym sefydliadau gwych sy'n ceisio cefnogi'r rhai sy'n wynebu risg, megis Alabare, ond nid yw eu cefnogaeth ar gael ym mhob rhan o Gymru. Fel y soniais yn gynharach, rywsut maent wedi sefydlu rhai tai yn ardal Conwy. Mae ganddynt leoedd yn Wrecsam hefyd ac mewn mannau eraill, ond yn anffodus, nid yw eu gwasanaethau'n cyrraedd pob rhan o Gymru. Ac wrth ateb y cwestiwn y mae fy nadl yn ei ofyn heddiw: 'Cartrefi i'n harwyr: a ydym yn diwallu anghenion cartrefu ein cyn-filwyr yma yng Nghymru?', dyna pam mai fy ateb yw 'Na, nid ydym yn gwneud hynny eto, ond rydym yn gwneud cynnydd da'. Felly, beth sydd angen ei newid? Wel, rwy'n credu bod angen canllawiau statudol sy'n berthnasol i bob landlord cymdeithasol cofrestredig, nid i awdurdodau lleol yn unig. Mae angen inni ddatrys y broblem gyda meini prawf cysylltiadau lleol unwaith ac am byth drwy hepgor unrhyw ofynion am gysylltiad lleol ar gyfer unrhyw un sy'n gadael llety i deuluoedd sy'n gwasanaethu, gan gynnwys gwŷr a gwragedd milwrol neu ddibynyddion, ac mae angen inni anrhydeddu ein harwyr drwy roi ffafriaeth ychwanegol iddynt yn holl gynlluniau tai Llywodraeth Cymru, gan gynnwys cynlluniau rhanberchnogaeth a chynlluniau rhentu i brynu. Mae angen inni sicrhau hefyd, pan fydd pethau'n chwalu, fod cynllun lleol tai â chymorth ar gael ar gyfer cyn-filwyr i'w helpu i godi'n ôl ar eu traed, ac rwy'n gobeithio'n fawr y bydd y Dirprwy Weinidog, gyda'r rôl newydd hon, yn gallu datblygu rhai o'r awgrymiadau hyn. Diolch.

Rwyf wedi rhoi munud o fy amser i Mark Isherwood; dylwn fod wedi crybwyll hynny yn gynharach, ac mae'n ddrwg gennyf.

Mae hynny'n iawn. Diolch. Mark Isherwood.

Diolch. Ddoe, cyhoeddodd Ysgrifennydd amddiffyn y DU y bydd pobl sy'n gadael gwasanaeth a'u teuluoedd bellach yn gallu cael llety milwrol am hyd at flwyddyn ar ôl gadael, gan roi mwy o amser iddynt chwilio am gartref parhaol wrth iddynt newid i fywyd fel sifiliaid, gan fod cael cartref yn allweddol i gyn-filwyr a'u teuluoedd. Cyflwynodd Cymdeithas Tai Dewis Cyntaf, sydd wedi arwain y ffordd ar hyn yng Nghymru, brosiect hunanadeiladu uchelgeisiol ar gyfer cyn-filwyr yn Wrecsam, y drydedd breswylfa yng ngogledd Cymru i gael ei rheoli gan Cartrefi Cymru ar gyfer Cyn-filwyr Alabare Cymru, sy'n golygu bod 57 o gartrefi i gyd gan yr elusen ar gyfer cyn-filwyr sy'n addasu i fywyd fel sifiliaid ar draws Nghymru. Fodd bynnag, nid yw llwybr atgyfeiriadau tai Llywodraeth Cymru ar gyfer cyn-filwyr yn datrys pryderon ynglŷn â sut y gall y swyddogion tai sy'n darparu'r cymorth angenrheidiol reoli achosion cymhleth cyn-filwyr a ailgartrefir. Felly mae angen i Lywodraeth Cymru integreiddio gwasanaethau tai, iechyd a gofal yn well, ac mae'n rhaid iddynt egluro pam y bu gostyngiad mawr yn nifer y cyn-filwyr a'u teuluoedd a dderbyniwyd gan awdurdodau lleol fel rhai ag angen blaenoriaethol am gartref ers cyflwyno Deddf Tai (Cymru) 2014.

Diolch yn fawr iawn. Galwaf ar y Dirprwy Weinidog Tai a Llywodraeth Leol i ymateb i'r ddadl. Hannah Blythyn.

Diolch, Ddirprwy Lywydd. A gaf fi ddiolch i'r Aelod am godi'r mater pwysig hwn yn y Siambr heddiw? Gwn eich bod yn ddadleuwr brwd a gweithgar yn y maes hwn, ac wrth agor, roeddech yn dweud ei bod yn fraint bod yn gadeirydd y grŵp trawsbleidiol ar y lluoedd arfog a'r cadetiaid. Ac er fy mod yn gymharol newydd i'r rôl hon, mae'n fraint cael fy ngwahodd i wneud hyn ac arwain ar gyn-filwyr ar ran Llywodraeth Cymru.

Mae gan bob Llywodraeth ddyletswydd i gefnogi cyn-filwyr y lluoedd arfog, yn enwedig y lleiafrif bach sy'n ei chael hi'n anodd newid i fywyd sifil. Fel y dywedodd yr Aelod, mae'n briodol inni roi'n ôl i'r rhai sydd wedi rhoi cymaint drwy wasanaethu eu gwlad. Dyma pam y mae Llywodraeth Cymru yn cefnogi cymuned y lluoedd arfog, ac wedi ymrwymo i barhau i wneud hynny yn y dyfodol. Nid yw ond yn iawn ein bod yn sicrhau bod cyn-filwyr yn cael yr help a'r cymorth y maent eu hangen a phan fo'i angen. Mae ein pecyn cymorth a'r ddogfen 'Croeso i Gymru' yn darparu gwybodaeth ddefnyddiol ar gyfer aelodau'r lluoedd arfog a'u teuluoedd. Rydym yn cefnogi GIG Cymru i Gyn-filwyr â bron i £700,000 bob blwyddyn er mwyn ymateb i broblemau iechyd meddwl ac i gynnal treialon ymchwil. Mae gweithio mewn partneriaeth â Newid Cam yn rhoi cyfle i gyn-filwyr gael cymorth mentora cymheiriaid a chymorth defnyddiol arall, gan gynnwys cyngor ar dai, cyflogaeth a lleihau camddefnyddio sylweddau.

Ond mae dadl heddiw yn canolbwyntio ar dai. Mae'r Aelod yn sôn am nifer o enghreifftiau yn ei gyfraniad, gan gynnwys enghraifft y sied yn ei etholaeth ei hun. Rhoddwyd camau cadarnhaol ar waith i ddarparu tai fforddiadwy o ansawdd uchel ar gyfer cyn-filwyr, ac enghraifft arall, nad yw'n rhy bell oddi wrthych yng ngogledd Cymru, yn Wrecsam, yn Nhŷ Ryan, sef prosiect hunanadeiladu arloesol sy'n gweithio gyda chyn-filwyr digartref. Darparodd y prosiect brofiad gwaith iddynt ar y safle, yn ogystal â chyfle i gael cartref pan gâi'r gwaith ei gwblhau—cartref y gallent fod yn falch o ddweud eu bod wedi gweithio arno eu hunain—gan gefnogi eu hiechyd a'u lles ar adeg heriol yn eu bywydau.

Mae rhaglen gymorth tenantiaeth gofal acíwt Hafal yn enghraifft arall o wasanaeth sy'n darparu'r cymorth angenrheidiol i gyn-filwyr sydd â phroblemau iechyd meddwl ac sy'n methu dal gafael ar eu cartref. Mae nifer o ddarparwyr cymorth yng Nghymru yn cynnig cymorth tai i aelodau o gymuned y lluoedd arfog, ac mae Llywodraeth Cymru yn cysylltu'n rheolaidd â'r darparwyr hyn drwy ein grŵp arbenigol gweinidogol a swyddogion sy'n gweithio—[Torri ar draws.] i hyrwyddo gwasanaethau ar gyfer sector y lluoedd arfog yng Nghymru. Bendith. [Chwerthin.]

Mae Llywodraeth Cymru wedi gwneud ei safbwynt yn glir iawn y dylai aelodau o'r lluoedd arfog sydd wedi cael anaf difrifol neu wedi eu gwneud yn anabl yn sgil eu gwasanaeth ac sydd ag angen brys am gartref cymdeithasol gael blaenoriaeth uchel yng nghynlluniau dyrannu awdurdodau lleol i gydnabod eu gwasanaeth. Rwy'n deall bod gan yr holl awdurdodau lleol ffafriaeth ychwanegol ar gyfer cyn-filwyr, ac mae atal digartrefedd i bawb yn flaenoriaeth i'r Llywodraeth hon. Mae bron 20,000 o aelwydydd wedi cael cymorth yn llwyddiannus ers mis Ebrill 2015, ac mae ein deddfwriaeth wedi arwain at helpu mwy o bobl, a help ar gam cynharach, sy'n bwysig. Rydym wedi dangos ein hymrwymiad drwy fuddsoddi £30 miliwn i atal a lliniaru digartrefedd dros y flwyddyn hon a'r flwyddyn nesaf. Bydd y cyllid hwn yn cefnogi amrywiaeth o wasanaethau statudol ac anstatudol i helpu'r rhai heb le diogel i fyw, a fydd, yn amlwg, yn cynnwys cyn-filwyr.

Wrth ddrafftio'r ddeddfwriaeth, fe wnaethom sicrhau ein bod yn cadw'r categori angen blaenoriaethol gwreiddiol, sy'n sicrhau bod pawb sy'n ddigartref ar unwaith ar ôl gadael y lluoedd arfog rheolaidd yn parhau i elwa ar y warant o lety. I gefnogi hyn, ac mewn cydweithrediad â'n partneriaid, rydym wedi datblygu llwybr atgyfeiriadau tai i gyn-filwyr y lluoedd arfog i helpu cyn-filwyr a'u teuluoedd i wneud dewis gwybodus ynglŷn â'u hanghenion llety wrth newid nôl i fywyd fel sifiliaid. Nod hyn yw hwyluso'r broses a chynorthwyo cyn-filwyr a'u teuluoedd i ailymgartrefu yn y cymunedau y maent wedi dewis byw ynddynt. Mae hyn yn cynnwys cyngor ar gael mynediad at dai cymdeithasol a'r farchnad rhentu preifat. I'r rhai sydd ei angen, ceir cyngor hefyd ar sut i gael cymorth digartrefedd. I hybu'r llwybr ymhellach, rydym hefyd wedi datblygu cardiau cyngor ar gyfer cyn-filwyr y lluoedd arfog sy'n cysgu allan, ynghyd â thaflenni a phosteri. Roedd y cyhoeddiadau hyn yn cynnwys manylion cyswllt ar gyfer gwasanaeth y Porth Cyn-filwyr, a bydd yr Aelod yn gyfarwydd â'r siop un stop i gyn-filwyr ac aelodau o'u teuluoedd allu cael mynediad at wasanaethau a chymorth mewn un lle.

Yn union ar ôl deddfwriaeth 2015, roedd nifer y bobl y nodwyd eu bod ag angen blaenoriaethol oherwydd eu bod yn ddigartref ers gadael y lluoedd arfog yn llai na thri bob blwyddyn. Yn 2017-18, cynyddodd i naw o gyn-filwyr y lluoedd arfog. Rydym yn parhau i fonitro'r data a'r wybodaeth hon, ac er ein bod yn hyderus fod y system sydd ar waith yn gweithio, nid ydym yn hunanfodlon mewn unrhyw fodd. Ac rwy'n derbyn yn llwyr yr heriau y nododd yr Aelod heddiw eu bod yn dal i wynebu cyn-filwyr y lluoedd arfog a'u teuluoedd, boed yn arweiniad, cysylltiad. A gobeithio, gall ein hymarfer cwmpasu nodi rhai ohonynt i ni, a byddwn mewn sefyllfa i fwrw ymlaen â hynny yn y dyfodol.

Credaf hefyd ein bod yn cydnabod na fydd pob unigolyn sy'n defnyddio gwasanaeth yn datgelu eu cefndir yn y lluoedd arfog. Efallai y bydd y cerdyn adnabod newydd i gyn-filwyr yn helpu gyda'r broses adnabod, ond ni fydd yn goresgyn problemau'n ymwneud â datgelu, ac ni fydd yn helpu'r rhai sydd eisoes mewn argyfwng.

Roeddech yn sôn eich bod yn falch mai Cymru oedd y wlad gyntaf i weld pob awdurdod lleol yn ymrwymo i gyfamod y lluoedd arfog. Ac ers dod i'r rôl, rwyf wedi clywed llawer am y gwaith gwerthfawr y mae swyddogion cyswllt y lluoedd arfog yn ei wneud ar draws Cymru yn cefnogi anghenion y gymuned hon, gan gynnwys y gwaith partneriaeth gyda Solas Cymru a phenodi gweithiwr cymorth cyn-filwyr ar gyfer y digartref yng Ngwent. Mae hyn yn rhywbeth yr hoffwn ei weld yn cael ei ddatblygu ar draws awdurdodau lleol eraill yng Nghymru.

Mae Llywodraeth Cymru wedi darparu £500,000 i ymestyn swyddi swyddogion cyswllt y lluoedd arfog am ddwy flynedd arall. Bydd hyn yn ei gwneud hi'n bosibl ymgorffori gwasanaethau a gaiff cymuned y cyn-filwyr mewn cymorth prif ffrwd gan awdurdodau lleol yn y dyfodol, gan gynnwys cymorth ar gyfer anghenion tai. Byddwn yn parhau i weithio gyda phartneriaid allweddol, gan gynnwys gwasanaethau allgymorth, elusennau cyn-filwyr a'r Porth Cyn-filwyr i sicrhau bod cymuned ein lluoedd arfog yn cael y cymorth a'r cyngor sydd ei angen arnynt i'w helpu i newid i fywyd fel sifiliaid. Credaf ein bod yn cyflawni mwy, yn y sector hwn yn arbennig, drwy weithio gyda'n gilydd mewn partneriaeth, a thrwy rannu arbenigedd ac adnoddau.

Mae Llywodraeth Cymru hefyd wrthi'n comisiynu asesiad annibynnol o wneud newidiadau i angen blaenoriaethol, oherwydd mae'n hollbwysig inni ddeall y canlyniadau bwriadol ac anfwriadol cyn gwneud unrhyw newidiadau. Disgwylir adroddiad ym mis Ebrill y flwyddyn nesaf, a byddai angen i unrhyw newidiadau i'r system bresennol barhau i gefnogi ein nod o sicrhau bod cyn-filwyr yn gallu cael y cymorth a'r gwasanaethau sydd eu hangen arnynt.

Rydym hefyd yn monitro'n agos yr ymgynghoriad sydd ar y gweill gan Lywodraeth y DU mewn ymateb i'r materion a godwyd yn adroddiad blynyddol 2017 ar gyfamod y lluoedd arfog, sy'n nodi argymhellion ar gyfer diwygio'r canllawiau i awdurdodau lleol yn Lloegr, gyda'r bwriad, ymhlith pethau eraill, o wneud yn glir fod disgwyl i awdurdodau lleol ddileu gofynion cysylltiadau lleol i wŷr neu wragedd cyn-filwyr y lluoedd arfog sydd wedi ysgaru neu wahanu, yn ogystal â sicrhau bod y rhai sy'n dioddef o salwch meddwl yn cael blaenoriaeth briodol ar gyfer tai cymdeithasol.

I gloi, hoffwn fanteisio ar y cyfle unwaith eto i sicrhau'r holl Aelodau fod atal cyn-filwyr ein lluoedd arfog rhag mynd yn ddigartref, a chysgu allan o bosibl, yn flaenoriaeth i'r Llywodraeth hon. Oes, mae heriau i'w hwynebu o hyd, ond rwy'n falch ein bod yn cydnabod gyda'n gilydd pa mor bell y daethom a'n hymrwymiad ar y cyd i ddarparu gwasanaethau cyhoeddus yng Nghymru mewn ffyrdd sy'n cefnogi cymuned ein lluoedd arfog. Rwy'n edrych ymlaen yn fawr iawn at weithio gyda chi i gefnogi cymuned ein lluoedd arfog yn y dyfodol.

Diolch yn fawr iawn. A daw hynny â thrafodion heddiw i ben. Diolch.

Daeth y cyfarfod i ben am 19:12.