6. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad am gyllid addysgol? OAQ53499

Mae cyllid addysgol yn dal yn flaenoriaeth allweddol i'r Llywodraeth hon, er gwaethaf cyni cyllidol parhaus. Gan weithio gyda'n partneriaid, mae'r gyllideb yn adlewyrchu ein dymuniad i godi safonau i bawb, i leihau'r bwlch cyrhaeddiad a darparu system addysg sy'n ffynhonnell o falchder a hyder cenedlaethol.

Diolch. Fel aelod o Gabinet Llywodraeth Cymru, felly, byddwch yn gwbl ymwybodol y cydnabyddir yn eang bod argyfwng prinder arian parod mewn ystafelloedd ddosbarth ac argyfwng cyllid yn ein system addysgol ledled Cymru. Er enghraifft, bydd y gyllideb addysg yng Nghonwy yn cael ei thorri gan 3.6 y cant o ganlyniad i setliad mor wael gan Lywodraeth Cymru o ran cyllid. Nawr, mae hyn yn arwain at fesurau arbed arian mwy difrifol yr ydym yn eu gweld erbyn hyn yn Aberconwy, ac nid oes diben i chi ysgwyd eich pen. Mae llythyr wedi ei anfon at bob rhiant yng Nghyngor Bwrdeistref Sirol Conwy, cymaint yw'r pryder, wedi ei lofnodi gan saith o benaethiaid. Rydym ni'n gweld dosbarthiadau mwy, rydym ni'n gweld swyddi staff yn cael eu dileu, ac rydym ni'n gweld gostyngiad mewn cymorth ar gyfer anghenion dysgu ychwanegol ac anghenion llesiant. Nifer wirioneddol yr ysgolion yng Nghymru sydd mewn diffyg: 146 o ysgolion cynradd a 79 o ysgolion uwchradd.

Nawr, rydym ni hefyd yn gwybod, trwy dystiolaeth a dderbyniwyd yn y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg bod amrywiant eang ledled Cymru o ran gwariant fesul disgybl, o gymaint â £1,000. Rydym ni hefyd yn gwybod bod cyllid i ddisgyblion yng Nghymru yn golygu bod ein disgyblion yn cael £607 yn llai yng Nghymru nag y maen nhw yn Lloegr. Ar ba bwynt—? Pa gamau mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i fynd i'r afael â'r argyfwng hwn i'n hysgolion, a pha gynlluniau sydd gennych chi—[Torri ar draws.] Mae'n iawn i'r Gweinidog—

Peidiwch â chael eich dargyfeirio gan Weinidog arall yn ceisio ateb ar ran y Gweinidog. Gofynnwch y cwestiwn, os gwelwch yn dda.

Llywydd, mae'n ymddangos bod y Gweinidog gwadu'r sefyllfa. Gobeithiaf nad yw'r Gweinidog hwn sy'n ymateb yn gwneud hynny.

Pa gamau ydych chi'n eu cymryd i fynd i'r afael â'r argyfwng arian parod ariannu sydd gennym ni yn ein system addysgol yng Nghymru, ac a fydd unrhyw ystyriaeth i gronfa frys o arian a fydd yn golygu y bydd ysgolion yn Aberconwy yn gallu parhau i weithredu?

Rwy'n credu y gwnaf i ddechrau trwy atgoffa'r Aelod o ddau beth: rydym ni yn y nawfed flwyddyn o gyni cyllidol gan eich Llywodraeth chi yn Llundain. Yr ail beth i'ch atgoffa ohono yw na fydd unrhyw awdurdod lleol yng Nghymru yn wynebu gostyngiad o fwy na 0.3 y cant i'w gyllid craidd ar gyfer 2019-20. Felly mater i gyngor Conwy yw ei benderfyniad i dorri'r gyllideb addysg gan 3 y cant. Mae Llywodraeth Cymru yn darparu cyllid i awdurdodau lleol drwy'r setliad refeniw llywodraeth leol, a chyfrifoldeb—[Torri ar draws.] Mae rhywun yn gweiddi, 'Dydy e ddim yn deg'; mae'n cael ei wneud ar sail fformiwla ariannu gyda llywodraeth leol a Llywodraeth Cymru. Ac a gaf i eich atgoffa y byddai'r Torïaid wedi torri cyllid addysg gan 20 y cant?

Mae rhagrith y Torïaid ar fater cyllido gwasanaethau cyhoeddus yn syfrdanol. Blynyddoedd o lymder y Ceidwadwyr yn San Steffan sy'n gwaedu'n hysgolion ni ac yn tanseilio cyflawniad ein plant a'n pobl ifanc. Ond, does dim dwywaith: mae angen i Lywodraeth Lafur Cymru weithredu a stopio claddu eu pennau yn y tywod. Er enghraifft, mae angen cydgordio'r gefnogaeth i ysgolion yn well i osgoi gwastraffu arian ar ddyblygu a biwrocratiaeth a chaniatáu mwy o arian i lifo i lawr y dosbarth. Pa waith dŷch chi'n ei wneud ynglŷn â hynny?

Rwy'n cytuno. Rydym ni'n sicr eisiau lleihau biwrocratiaeth, a gwn fod y Gweinidog—yn sicr, ni fyddwn byth yn cyhuddo'r Gweinidog presennol o gladdu ei phen yn y tywod a gwn ei bod yn cymryd camau i sicrhau nad yw hyn yn digwydd. Nid ydym ni eisiau gweld dyblygu, nid ydym ni eisiau gweld biwrocratiaeth ychwanegol.

Dywedodd Janet Finch-Saunders yn ei chwestiwn gwreiddiol, bod y gwahaniaeth ariannu yn £607 fesul disgybl; nid yw hynny'n wir. Mater i bob awdurdod yw faint y mae awdurdod yn ei neilltuo ar gyfer cyllidebau ysgol. Ac yna mae'r ysgolion yn amlwg yn gweithio gyda'r awdurdodau lleol i sicrhau bod y gyllideb sydd ei hangen arnyn nhw ganddynt.