4. Sut y mae Llywodraeth Cymru yn sicrhau y gall rhieni fforddio costau sy'n gysylltiedig ag addysg eu plant? OAQ53552

Diolch yn fawr iawn, Leanne. Cyflwynais fynediad at y grant datblygu disgyblion yn 2018-19 i ddarparu cymorth ychwanegol i deuluoedd yn uniongyrchol, er mwyn cynorthwyo'r rheini sydd ei angen fwyaf i allu talu rhai o'r costau sy'n gysylltiedig â'r diwrnod ysgol. Ar gyfer 2019-20, rydym wedi mwy na dyblu'r arian a fydd ar gael i gefnogi teuluoedd yn y ffordd hon.

Yng ngeiriau'r Gymdeithas Arweinwyr Ysgolion a Cholegau, ceir 'argyfwng ariannu difrifol' mewn ysgolion, sy'n cael 'effaith andwyol... ar... bobl ifanc.' Mae'r rhain yn ddyfyniadau uniongyrchol ganddynt. Daw hyn ar yr un pryd ag adroddiad gan y comisiynydd plant, Sally Holland, yr wythnos diwethaf, a ddywedodd

Mae teuluoedd yn wynebu galwadau ariannol o gyfeiriadau o bob math a'r plant sy'n talu'r pris pan na all eu rhieni dalu costau cynyddol.

Ychwanegodd

Os ydym o ddifrif ynglŷn â sicrhau chware teg a rhoi cyfle cyfartal i bob plentyn ddysgu a thyfu, mae angen i Lywodraeth Cymru ddangos gwir arweinyddiaeth ac uchelgais wrth gynorthwyo'r miloedd o deuluoedd ledled Cymru sy'n ei chael hi'n wirioneddol anodd.

Rwyf wedi crybwyll y trothwy ar gyfer prydau ysgol am ddim ar sawl achlysur. A ydych yn cydnabod y darlun a roddwyd gan y ddwy ffynhonnell ddiduedd ac arbenigol hon? Os ydych, pryd y gallwn ddisgwyl gweld gwir arweinyddiaeth ac uchelgais gan y Llywodraeth Lafur hon i helpu teuluoedd sy'n ei chael hi'n anodd ac i sicrhau y ceir gwared ar y bwlch ariannu i ysgolion sy'n ei chael hi'n anodd fel y gallant ddarparu gwasanaethau addysg o ansawdd da i'n plant?

Rwy'n cydnabod yr heriau a nodir yn adroddiad y comisiynydd plant yn llwyr. Dyna pam, fel y dywedais, y bydd gennym £5 miliwn i'w wario y flwyddyn nesaf ar fynediad at y grant datblygu disgyblion. Felly eleni, am y tro cyntaf, mae rhieni wedi gallu cael cymorth gyda gwisgoedd ysgol ac offer pan fydd eu plentyn yn dechrau yn yr ysgol a phan fydd eu plentyn yn pontio i'r ysgol uwchradd. Ar hyn o bryd, rwy'n edrych i weld a allwn ddarparu cyfleoedd pellach fel y gall rhieni ar gamau eraill yng ngyrfa ysgol eu plentyn gael mynediad at gymorth. Yn y cyfamser, mae ein hymgynghoriad ar wisgoedd ysgol i sicrhau bod y canllawiau o ran fforddiadwyedd gwisg ysgol yn cael eu rhoi ar sail statudol, rhywbeth nad yw wedi digwydd hyd yma, wedi dod i ben yn ddiweddar, a gobeithiaf y bydd hynny ar waith cyn dechrau'r flwyddyn academaidd newydd. Ddiwedd y llynedd, comisiynais Plant yng Nghymru i gynhyrchu cyfres o nodiadau cyfarwyddyd a phecynnau cymorth i ysgolion fel y gallant ddeall yn well a helpu i lywio eu penderfyniadau o ran cost y diwrnod ysgol. Bydd y canllawiau yn adnoddau annibynnol a byddant yn cynnwys dealltwriaeth o achosion ac effaith byw mewn tlodi, effaith bwyd a newyn, adnoddau gwisg ysgol a gweithgareddau y tu allan i'r ysgol. Rydym yn cynyddu'r swm o arian sydd ar gael i awdurdodau lleol allu cefnogi ein rhaglen gwella gwyliau'r haf, fel y bydd pob awdurdod lleol, gobeithio, yn darparu cymorth yr haf hwn i deuluoedd yn ystod y gwyliau ysgol, ac o ran prydau ysgol am ddim, bydd miloedd yn fwy o blant yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim o dan y drefn newydd, ac mae swm sylweddol o adnoddau ychwanegol wedi'i ryddhau ar gyfer talu am y prydau hynny.

Diolch, Weinidog, am amlinellu'r holl gymorth rydym yn ei roi, oherwydd yn amlwg, rydym yn gwneud ein gorau glas yng Nghymru i liniaru'r cyni a ddaw o San Steffan. Ond credaf y bydd yn rhaid i mi ofyn—ac rydych wedi nodi'r angen i sicrhau bod prydau ysgol am ddim ar gael i fwy o blant ifanc—a ydych wedi asesu effaith credyd cynhwysol ar y cymhwysedd i gael prydau ysgol am ddim yng Nghymru, a'r effaith y gallai hynny ei chael ledled y rhanbarth?

Do, rydym wedi gwneud hynny. Yr hyn a wyddom—bydd effaith credyd cynhwysol yn golygu y bydd mwy o blant yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim yng Nghymru, ac rydym wedi darparu adnoddau ar gyfer hynny. Gwyddom hefyd y gallai rhai plant sy'n gymwys ar hyn o bryd wynebu colli'r cymhwysedd hwnnw, a dyna pam rydym yn rhoi amddiffyniadau ar waith er mwyn sicrhau na fydd y teuluoedd hynny ar eu colled. Byddwn yn adolygu'r cymorth i deuluoedd yn y maes penodol hwn yn gyson. Yn wir, yn gynharach heddiw, pan gyfarfu is-bwyllgor Ewropeaidd y Cabinet—un o'r pethau y mae'n rhaid inni edrych arnynt o ran paratoi ar gyfer Brexit 'dim cytundeb' yw pa gymorth ychwanegol y gallem ei roi i deuluoedd gyda chost prydau ysgol pe bai prisiau bwyd yn codi'n sylweddol o ganlyniad i Brexit 'dim cytundeb', a pha sefyllfa y gallem fod ynddi i helpu teuluoedd o'r fath bryd hynny.