3. Beth yw polisi Llywodraeth Cymru parthed dad-fuddsoddi o gwmnïau tanwydd ffosil? OAQ53730

Mae lleihau allyriadau carbon yn flaenoriaeth i Lywodraeth Cymru. Bythefnos yn ôl, cyhoeddasom ' Ffyniant i Bawb: Cymru Carbon Isel', ein cynllun trawslywodraethol i dorri allyriadau a chyfrannu at y frwydr fyd-eang yn erbyn newid hinsawdd.

Dŷch chi ddim wedi dweud dim byd am ddad-fuddsoddi o gwmnïau tanwydd ffosil, hyd y gwelaf i. Ac, wrth gwrs, rŷn ni ar ei hôl hi fan hyn yng Nghymru yn y cyd-destun hwnnw, oherwydd mae Llywodraeth Gweriniaeth Iwerddon wedi penderfynu mai nhw fydd y wlad gyntaf yn y byd i ddad-fuddsoddi a gwerthu eu holl fuddsoddiadau mewn cwmnïau tanwydd ffosil ar ôl i Fil gael ei basio yn ddiweddar gyda chefnogaeth pob plaid yn fanna. Dwi'n siŵr na fyddem ni'n bell o gyflawni hynny yn y Senedd yma hefyd, petai'r Llywodraeth yn dewis dilyn y llwybr hwnnw. Mi fydd, er enghraifft, yng Ngweriniaeth Iwerddon, eu cronfa buddsoddi genedlaethol nhw, sydd gwerth £8 biliwn, yn dad-fuddsoddi o lo, o nwy, o olew ac o fawn cyn gynted ag sy'n ymarferol bosib, wrth gwrs, ond mae disgwyl i hynny ddigwydd mewn dim mwy na phum mlynedd. Felly, a wnewch chi ymrwymo i Gymru i efelychu hynny er mwyn dangos yn glir yr ymrwymiad gwirioneddol sydd gennym ni o safbwynt newid hinsawdd yn y wlad yma?

Byddaf yn sicr o ymrwymo i ymchwilio i hynny gyda chydweithwyr ac i edrych yn ofalus iawn ar yr hyn y mae Gweriniaeth Iwerddon wedi'i gyflawni, ac yna byddaf yn ysgrifennu atoch yn dilyn hynny.

Weinidog, rydym yn gwybod bod cynlluniau pensiwn llywodraeth leol wedi buddsoddi mewn amrywiaeth enfawr o gwmnïau, gan gynnwys cwmnïau tanwydd ffosil yn ogystal. Rydym yn gwybod am y math o bwysau sydd ar gynlluniau pensiwn llywodraeth leol ac mae'n edrych yn debyg y byddant yn parhau i fod o dan bwysau o'r fath, felly mae'n ymwneud â mwy na'r hyn y mae Llywodraeth Cymru yn mynd i fuddsoddi ynddo neu ddadfuddsoddi ynddo. Pa gyngor a roddwch i awdurdodau lleol mewn perthynas â'u cynlluniau pensiwn, i wneud yn siŵr eich bod yn cael y cydbwysedd cywir rhwng annog rhag economi tanwydd ffosil dros y degawdau i ddod, ond hefyd er mwyn sicrhau nad yw'r awdurdodau lleol hynny'n cael eu rhoi dan fwy o anfantais ariannol nag y byddent fel arall o bosibl?

Yn 2018, pleidleisiodd Cyngor Sir Fynwy o blaid gofyn i gronfa Gwent fwyaf, sy'n ymdrin â phensiynau ar gyfer cynghorau Sir Fynwy, Torfaen, Blaenau Gwent, Caerffili a Chasnewydd, dynnu arian allan drwy orchymyn o gwmnïau sy'n seiliedig ar danwydd ffosil. Amcangyfrifwyd bod y gronfa ar y pryd yn buddsoddi £245 miliwn mewn cwmnïau sy'n seiliedig ar danwydd ffosil. Felly, credaf fod honno'n enghraifft gadarnhaol iawn, ac yn sicr maent yn dangos arweinyddiaeth gref o fewn y sector.

Wrth gwrs, mae'r cynllun pensiwn llywodraeth leol yn gynllun ar gyfer Cymru a Lloegr, felly nid yw wedi'i ddatganoli ac ni fyddai gennym unrhyw ddylanwad uniongyrchol arno. Ond rydym yn edrych yn ofalus ar yr hyn a gyflawnwyd drwy gronfa Gwent fwyaf.