2. Pa ystyriaeth a roddodd Llywodraeth Cymru i'r GIG wrth ddyrannu cyllid ar gyfer cyllideb derfynol 2019-20? OAQ53707

Rydym yn parhau i flaenoriaethu cyllid ar gyfer y GIG yng Nghymru, ac mae cyllideb 2019-20 a gymeradwywyd gan y Cynulliad ym mis Ionawr yn darparu £7.4 biliwn ar gyfer cyllid craidd y GIG, sef y buddsoddiad mwyaf erioed yn y GIG yng Nghymru.

Diolch. Yn ei ymateb i Paul Davies ddoe, dywedodd y Prif Weinidog,

'bod yn rhaid i'n cymuned meddygon teulu wneud mwy i fodloni disgwyliadau poblogaethau cleifion'.

Ond aeth dros saith mlynedd heibio bellach ers i Gymdeithas Feddygol Prydain Cymru a Choleg Brenhinol yr Ymarferwyr Cyffredinol lansio ymgyrchoedd wedi'u hanelu at Aelodau'r Cynulliad yn rhybuddio am y bom sy’n tician, a bod 90 y cant o gysylltiadau cleifion yn digwydd gyda meddygon teulu, ac eto mae’r cyllid fel cyfran o gacen y GIG wedi gostwng. Ac maent wedi ail-lansio'r ymgyrchoedd hynny’n gyson ers hynny. Mae bron i bum mlynedd ers i Bwyllgor Meddygol Lleol gogledd Cymru ddod i'r Cynulliad i ddweud ein bod yn wynebu argyfwng yng ngogledd Cymru, gan rybuddio na allai nifer o bractisau lenwi eu swyddi gwag a bod llawer o feddygon teulu o ddifrif yn ystyried ymddeol oherwydd y llwyth gwaith cynyddol. Yr wythnos diwethaf, ysgrifennodd cyngor iechyd cymuned gogledd Cymru at y Gweinidog iechyd yma mewn ymateb i ymgynghoriad Llywodraeth Cymru ar y papur opsiynau, 'Rhestr Perfformwyr GIG Cymru', gan ddweud bod eu haelodau'n siomedig a bod yr anawsterau yng ngogledd Cymru wedi bod yn bresennol ac yn cynyddu ers o leiaf bum mlynedd ac nid oes amheuaeth ynglŷn ag a fydd yr anawsterau i recriwtio a chadw staff yn parhau. O ran dyrannu arian i wasanaethau meddygon teulu o fewn cyllideb y GIG, sut y byddech yn ymateb felly i frawddeg olaf eu llythyr yr wythnos diwethaf fod angen i Lywodraeth Cymru ddangos ei bod yn gweithio'n galed i ddatblygu ymagwedd gadarn a dyfeisgar tuag at yr argyfwng hwn sy’n gwneud y gorau o'r rhyddid i arloesi a roddir i GIG Cymru?

Fe gofiwch, wrth gwrs, fod y Gweinidog iechyd wedi ymateb i lawer o'r pryderon hynny, yn enwedig o ran y gwasanaeth meddygon teulu yng Nghymru yn ystod ei ddatganiad ar 'Hyfforddi Gweithio Byw' brynhawn ddoe. Ac wrth gwrs, gwnaeth y Prif Weinidog sylwadau ar yr un peth yn ystod sesiwn gwestiynau'r Prif Weinidog brynhawn ddoe.

Ond o ran ein buddsoddiad cyffredinol yn y GIG, wrth gwrs, cyllid craidd y GIG gyda chyfanswm buddsoddiad o £ 7.4 biliwn yn 2019-20 yw'r gyllideb unigol fwyaf o fewn Llywodraeth Cymru ac mae'n cynnwys ein harian craidd ar gyfer byrddau ac ymddiriedolaethau iechyd GIG Cymru ac rydym yn buddsoddi mwy na £0.5 biliwn yn ychwanegol ar iechyd a gofal cymdeithasol yn 2019-20. Bydd hwn yn cael ei ddefnyddio i ariannu perfformiad, cyflogau’r GIG ac atal, gan gynnwys £192 miliwn i fwrw ymlaen â gweithredu ein cynllun hirdymor ar gyfer iechyd a gofal cymdeithasol, 'Cymru Iachach'. Ac wrth gwrs, ceir £14 miliwn dros ddwy flynedd, o 2018 i 2020, fel rhan o'n cytundeb gyda Phlaid Cymru, sy'n cynnwys eu hymrwymiad i sefydlu addysg feddygol yng ngogledd Cymru. Ochr yn ochr â hynny, mae gennym raglen fuddsoddi cyfalaf ddwys yn y GIG, yn enwedig yng ngogledd Cymru, felly rydym yn dangos yn glir iawn fod iechyd yn parhau i fod yn flaenoriaeth allweddol i Lywodraeth Cymru.

Mae'n amlwg, wrth gwrs, y gall cydweithrediad effeithiol rhwng gwasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol leihau'r pwysau ar gyllidebau iechyd a gofal. Rwy'n ddiolchgar iawn i'r Gweinidog am gytuno i gyfarfod â mi ddoe i drafod y ffyrdd ymlaen i geisio datblygu rhywfaint o gonsensws ynghylch ffyrdd arloesol o ariannu gofal. A yw'r Gweinidog yn cytuno y byddwn yn parhau i wynebu pwysau cynyddol ar gyllidebau iechyd oni bai y gallwn ddatrys problemau'r rhyngwyneb rhwng iechyd a gofal? Ac a yw hi hefyd yn cytuno y bydd angen buddsoddi'n sylweddol yn ein gwasanaethau gofal os ydym am greu'r parch cydradd hwnnw rhwng y ddau wasanaeth y cytunwn ar draws y Siambr hon y byddai’n ddymunol?

Diolch yn fawr iawn am y cwestiwn a diolch i chi hefyd am y cyfarfod defnyddiol iawn a gawsom ddoe i drafod ffyrdd arloesol o ariannu gofal cymdeithasol yn y dyfodol, o gofio'r pwysau enfawr y gwyddom ei fod yn bodoli yn y system eisoes, ond hefyd y pwysau cynyddol a ragwelir oherwydd y boblogaeth sy'n heneiddio sydd gennym yma yng Nghymru a'r anghenion cynyddol a fydd gan rai pobl yng Nghymru hefyd.

Felly, un o'r opsiynau hynny a drafodwyd gennych oedd yr ardoll gofal cymdeithasol. Mae'n un o'r opsiynau y mae'r grŵp rhyngweinidogol yn edrych arno o ran sut yr ymbaratown ar gyfer ateb yr her honno. Rydym hefyd yn edrych ar ffyrdd arloesol eraill o ariannu. Rwy'n wirioneddol awyddus i symud y gwaith hwn yn ei flaen ar sail drawsbleidiol gan ei fod yn rhywbeth y byddwn i gyd yn awyddus i gydweithio arno, rwy'n siŵr. Rydym wedi cael consensws trawsbleidiol da, rwy'n credu, mewn dadleuon ar hynny.

Mae gwaith y gronfa gofal integredig yn gyffrous iawn, oherwydd daw honno ag iechyd a gwasanaethau cymdeithasol at ei gilydd go iawn. Mae'r gronfa drawsnewid hefyd yn gwneud gwaith da yn y maes hwnnw. Felly, mae'n dangos, os ydym am gyflawni canlyniadau da i bobl, fod angen i ni sicrhau nad ydym yn gwahanu iechyd a gofal cymdeithasol yn ein meddyliau, ond hefyd ein bod yn rhoi cyfle i ddod â'r ddau beth at ei gilydd drwy gyllidebau ac rydym yn gweld byrddau iechyd ac awdurdodau lleol yn gweithio mewn ffordd wahanol iawn ochr yn ochr â'r trydydd sector pan fyddwn yn eu galluogi i rannu'r cyllidebau hynny.