2. Ymhellach i'r datganiad ysgrifenedig ddoe, a wnaiff y Gweinidog roi diweddariad am gamgymeriad CThEM parthed cyfraddau treth incwm yng Nghymru? 311

Cyhoeddais ddatganiad ysgrifenedig ddoe ar y mater hwn er mwyn sicrhau bod yr Aelodau'n ymwybodol o'r sefyllfa. Mae Cyllid a Thollau ei Mawrhydi yn nodi trethdalwyr Cymru ac yn cyhoeddi codau treth i gyflogwyr sy'n gyfrifol am ddefnyddio codau treth eu gweithwyr. Ni osodwyd y codau cywir gan rai cyflogwyr. Mae CThEM yn cynorthwyo cyflogwyr i unioni hyn.

Diolch yn fawr iawn i chi am yr ymateb yna. Dwi'n falch ein bod ni'n cael cyfle i ofyn ychydig o gwestiynau ymhellach. Beth sy'n drueni yn fan hyn, wrth gwrs, yw ein bod ni yn y broses yna o gyflwyno'r trethi newydd, hanesyddol yna—

Un funud, os gwelwch yn dda. 

Dim problem o gwbl.

Beth sy'n drueni fan hyn yw mi ydyn ni ar gyfnod lle rydyn ni'n gweld cyflwyno'r trethi hanesyddol yma, ac mae eisiau gwneud yn siŵr bod y broses yna yn gweithredu mor llyfn â phosib oherwydd mae eisiau creu hyder ym mhobl fod y broses yma'n mynd i fod yn gweithio. Mi welsom ni o brofiad yr Alban, oedd wedi cyflwyno eu trethi nhw o'n blaenau ni, fod problemau wedi codi efo'r codio, ac un o'r pethau fuon ni'n gofyn amdano fo fel Pwyllgor Cyllid oedd am sicrwydd bod gwersi wedi cael eu dysgu o hynny. A'r sicrwydd a roddwyd i ni oedd bod gwersi wedi'u dysgu ac y dylem ni fod yn iawn. Mae gen i gopïau yn fan hyn o lythyrau rhwng Cadeirydd y pwyllgor a Chyllid a Thollau Ei Mawrhydi. Mae'r Cadeirydd yn gofyn am sicrwydd a Chyllid a Thollau Ei Mawrhydi yn rhoi y sicrwydd:

Rydym yn hyderus fod gennym ddull trylwyr o weithredu.

—ac yn y blaen. Ond mae'r math yma o beth, dwi'n meddwl, yn mynd i danseilio hyder, er ei bod hi'n deg gofyn ar bwy mae'r bai: ar y cyflogwr am fethu â defnyddio'r cod iawn, ynteu ar y system, yn cynnwys Cyllid a Thollau Ei Mawrhydi, am beidio â sylweddoli ar y pryd fod y codau anghywir yn cael eu gweithredu, ac yn y blaen?

Felly, eisiau gofyn am ragor o sicrwydd ydw i ynglŷn â'r camau gweithredu penodol fydd Llywodraeth Cymru yn eu cymryd rŵan, yn benodol er mwyn adfer hyder trethdalwyr Cymru yn y broses yma. A pha waith pellach fydd Llywodraeth Cymru yn ei wneud efo Cyllid a Thollau Ei Mawrhydi er mwyn sicrhau bod yna, os liciwch chi, beth fyddech chi'n ei alw yn Saesneg yn early warning system a'r math yna o beth, lle mae'r codau anghywir yn cael eu defnyddio?

Yn digwydd bod, nid oes symiau ariannol mawr yn y fantol yn fan hyn. Dwi'n meddwl bod pobl wedi'u gordalu, neu wedi talu rhy ychydig, rhywle rhwng £2 a £10. Felly, nid ydyn nhw'n symiau mawr o arian, ond hyder ydy'r mater yn fan hyn, ac mi fyddwn yn gofyn am air neu ddau o sicrwydd ynglŷn â'r camau a fydd yn cael eu cymryd gan y Llywodraeth o hyn ymlaen. 

Diolch yn fawr iawn am y cwestiwn a'r cyfle i roi mwy o eglurhad ar y mater. Mae Rhun ap Iorwerth yn iawn: roedd hwn yn beth hanesyddol a wnaethom ar 6 Ebrill yn rhan o'r gwaith o osod ein cyfraddau treth ein hunain, ac mae'n bwysig fod pobl yn gallu ymddiried yn llwyr yn y system sy'n sail i hynny. Credaf y byddai'n ddefnyddiol pe bawn yn nodi'r hyn a ddigwyddodd, er mwyn egluro'r sefyllfa bresennol.  

Felly, mae CThEM yn dyrannu'r codau treth cywir i holl drethdalwyr y DU drwy'r ymarfer codio blynyddol. Yna, mae CThEM yn cyhoeddi ffurflen P9 i gyflogwyr, sy'n cadarnhau'r codau treth i'w dyrannu i bob un o'u cyflogeion. Yna, cyfrifoldeb y cyflogwr yw defnyddio'r cod treth yn gywir gan ddefnyddio pa feddalwedd neu broses bynnag a fabwysiadwyd ganddynt. Ac roedd rhai darparwyr gwasanaethau'r gyflogres, yn yr achos hwn, wedi gosod y cod S yn anghywir i drethdalwyr Cymru. Rydym yn aros am ragor o fanylion ynglŷn â sut y digwyddodd hyn, ond mewn rhai achosion ymddengys nad yw darparwyr gwasanaethau'r gyflogres wedi diweddaru eu meddalwedd i'w galluogi i osod y cod C.

Mae hynny'n arbennig o siomedig gan fod CThEM wedi gwneud gwaith helaeth gyda chyflogwyr a darparwyr meddalwedd y gyflogres drwy gydol y paratoadau ar gyfer cyflwyno cyfraddau treth incwm i Gymru, gan ddefnyddio eu sianeli cyfathrebu sefydledig a chyflwyniadau pwrpasol, yn ogystal â darparu manylebau technegol a data profion i sicrhau bod cyflogwyr a darparwyr meddalwedd y gyflogres wedi cael yr holl wybodaeth angenrheidiol. Felly, nid oes tystiolaeth ar hyn o bryd fod CThEM wedi gwneud unrhyw gamgymeriadau wrth ddyrannu'r codau i unigolion. Fel y dywedaf, mae'n siomedig fod y camgymeriad wedi digwydd, ond y tu hwnt i hynny, credaf y gallwn ddweud yn eithaf hyderus fod popeth arall wedi mynd yn esmwyth, felly credaf fod hynny'n sicr yn gadarnhaol.

O ran y camau gweithredu: un o'r pethau a nodwyd gennym yn gynnar, cyn i Gyfraddau Treth Incwm Cymru ddod i rym, oedd y byddai profion yn cael eu cynnal ar y system. Bydd un prawf yn cael ei gynnal ym mis Mehefin a dyna'r dyddiad cynharaf y bydd y data perthnasol ar gael i bob cyflogwr oherwydd y dyddiadau cau i gyflogwyr gyflwyno eu gwybodaeth am y gyflogres i CThEM. Felly, ar ôl i CThEM gynnal y gwiriadau hyn, byddwn yn gallu nodi unrhyw anghysonderau a nodi'r cyflogwyr y bydd angen iddynt ddiweddaru sefyllfa dreth eu gweithwyr.

Mae Rhun ap Iorwerth yn iawn i ddweud nad ydym yn sôn am symiau ariannol mawr. Felly, yn nodweddiadol, lle mae trethdalwyr heb dalu digon o dreth, neu lle maent wedi talu gormod, ni fyddent fwy na £2 yn brin neu lle byddent wedi gordalu, ni fyddai'n fwy na £10. Ac mewn rhai achosion, er bod trethdalwyr wedi cael y cod anghywir, byddent wedi talu'r swm cywir o dreth.

Bydd CThEM yn datrys pob camgymeriad, felly nid oes angen i drethdalwyr roi unrhyw gamau ar waith, ac yn amlwg rwy'n awyddus iawn i sicrhau bod fy nghyd-Aelodau yn cael y wybodaeth ddiweddaraf am unrhyw ddatblygiadau pellach, ac yn sicr pan fyddwn wedi cael canlyniadau'r profion, a gaiff eu cynnal ym mis Mehefin.  

Gwyddom am y problemau sy'n bodoli, problemau fel y cafodd yr Alban pan gafodd y dreth incwm ei datganoli gyntaf, ac os mai dyma'r unig broblem a gawn, yna credaf y dylid ei datrys yn weddol gyflym. Ond pan fyddwch chi'n gweld problem yn digwydd fel hyn, mae yna nerfusrwydd ynglŷn ag a allai problemau eraill fod wedi digwydd hefyd.

Gwyddom mai'r problemau mwy yn yr Alban oedd y methiant i ddyrannu trethdalwyr yr Alban i'r Alban ac i ragweld yn gywir yr incwm a'r derbyniadau o dreth incwm a oedd yn mynd i ddod i'r Alban. A yw'r Gweinidog yn hyderus y bydd pawb a ddylai fod yn drethdalwr yng Nghymru, ar wahân i'r rhai sydd newydd eu nodi, yn talu'r dreth incwm gywir yng Nghymru, yn enwedig y rhai sy'n byw yng Nghymru, ond sy'n gweithio yn Lloegr?

Diolch yn fawr iawn i chi, ac mae hyn yn rhywbeth yr ydym wedi'i drafod yn y Siambr cyn cyflwyno cyfraddau treth incwm Cymru, felly mae'n dda dod yn ôl ato eto. Gwnaeth Llywodraeth Cymru a CThEM lawer iawn o waith i sicrhau y gallem nodi pawb sy'n gymwys i dalu eu trethi yng Nghymru. Nid oes gennym reswm i awgrymu ein bod yn teimlo bod problem gyda'r gwaith o nodi'r unigolion a ddylai fod yn talu cyfraddau Cymreig o dreth incwm.

Diolch i'r Gweinidog. Y cwestiwn amserol nesaf, felly, yw'r un gan Andrew R.T. Davies.