6. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am gysylltiadau Llywodraeth Cymru â Thwrci? OAQ53908

Mae gan Gymru a Thwrci berthynas dda sy'n canolbwyntio ar addysg, masnach a chysylltiadau diwylliannol. Ymwelodd llysgennad Twrci yn y DU â Chymru yn y flwyddyn newydd, a'r wythnos diwethaf, fe groesawom ni ddirprwyaeth o weinyddiaeth addysg Twrci.

Diolch, Weinidog. Fe fyddwch yn ymwybodol fod Imam Sis, dinesydd Cwrdaidd sydd bellach yn byw yng Nghymru, wedi bod ar streic newyn ers 157 diwrnod. Gwn eich bod yn ymwybodol ohono gan y gwn fod y gymuned yn gwerthfawrogi eich ymweliad preifat i siarad ag ef. Ond tybed pa gynnydd, os o gwbl, a wnaed o ran perswadio Llywodraeth Twrci i roi terfyn ar ynysu’r arweinydd Cwrdaidd Abdullah Öcalan, sef y rheswm pam fod Imam Sis yn agosáu at farw dros yr achos y mae’n teimlo cymaint o angerdd yn ei gylch. Gan nad yw hwn yn fater datganoledig—cyfrifoldeb Llywodraeth y DU a Senedd y DU yw materion tramor i raddau helaeth—a ydych wedi gallu canfod beth y mae'r AS lleol, Jessica Morden, wedi gallu ei wneud yn Senedd y DU, a beth oedd ymateb Jeremy Hunt i sefyllfa enbyd ein dinesydd, gan y gwn fod hyn yn achos cryn bryder ymhlith fy etholwyr a llawer o bobl eraill?

Diolch. Wrth gwrs, rydym yn bryderus iawn ynghylch cyflwr Imam Sis, a dyna pam yr ysgrifennais, ychydig wythnosau yn ôl, at yr Ysgrifennydd Tramor yn gofyn iddo ystyried y sefyllfa a'r pryderon a fynegwyd yma yn y Cynulliad. Wrth gwrs, rydym yn cydnabod bod materion tramor yn faes a gedwir yn ôl, ond mae'n bwysig, pan fydd pobl yn teimlo'n gryf am faes penodol, ein bod yn gallu cyfathrebu hynny i'r Ysgrifennydd Tramor. Fe wnaethom hynny. Rwy'n dal i ddisgwyl ymateb gan yr Ysgrifennydd Tramor ar y mater, ond yr hyn y gallaf ddweud wrthych yw fy mod yn gwybod bod Llywodraeth y DU wedi codi achos Öcalan gydag awdurdodau Twrci a llysgennad Twrci yr wythnos diwethaf. Gwn fod Öcalan wedi cael mynediad at gyfreithwyr, ar 2 Mai, ac mai dyna oedd y tro cyntaf mewn sawl blwyddyn i hynny ddigwydd, ond mae hefyd wedi gofyn i'r streicwyr newyn beidio â pharhau heibio'r pwynt lle mae'n peryglu eu hiechyd neu mewn perygl o farw. Felly, rydym yn bryderus iawn ynghylch sefyllfa Imam Sis.

Rwy'n siŵr y byddwch, fel finnau, yn awyddus i ddiolch i Lywodraeth y DU am fynegi pryderon ynghylch camweddau hawliau dynol yn Nhwrci. Fe ddywedoch, yn gwbl gywir, fod hwn yn fater sydd heb ei ddatganoli, ond un peth am Twrci yw ei bod yn amlwg fod gennym boblogaeth Dwrcaidd alltud sylweddol yma yng Nghymru, a chredaf ei bod yn bwysig ein bod yn defnyddio'r cyfleoedd sydd ar gael o ran y cysylltiadau hynny â'r boblogaeth Dwrcaidd alltud a'u cysylltiadau ag adref i hyrwyddo perthynas gadarnhaol â Thwrci, lle gall Cymru gael effaith gadarnhaol ar agweddau cymdeithasol yn y wlad honno. Felly, a gaf fi ofyn i chi pa waith penodol rydych chi a'ch swyddogion yn ei wneud gyda'r boblogaeth Dwrcaidd alltud i hyrwyddo'r cysylltiadau hynny â'r gymdeithas sifil, er mwyn newid rhai o'r agweddau tuag at hawliau dynol a materion eraill yn Nhwrci nad ydynt o bosibl yn cyd-fynd â'n gwerthoedd cymdeithasol yma yng Nghymru?

Diolch. Wel, soniais i gychwyn am y ffaith ein bod yn canolbwyntio ar addysg, masnach a chysylltiadau diwylliannol â Thwrci. Yn wir, Twrci yw'r wlad lle rydym yn anfon—. Dyma'r farchnad allforio fwyaf ond deg i ni, felly nid yw'n genedl ansylweddol yn yr ystyr hwnnw. Wrth gwrs, rydym yn awyddus i sicrhau ein bod yn parhau â'n deialog â chymdeithas sifil, a golygai’r ymweliad gan lysgennad Twrci ei fod wedi gallu mynd i siarad â rhai cwmnïau o Dwrci sydd wedi'u lleoli yma ac sydd wedi buddsoddi yma yng Nghymru.