Gwasanaeth Therapi Iaith a Lleferydd Gogledd Cymru

2. Cwestiynau i'r Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol – Senedd Cymru ar 5 Mehefin 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Rhun ap Iorwerth Rhun ap Iorwerth Plaid Cymru

8. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am wasanaeth therapi iaith a lleferydd Gogledd Cymru? OAQ53968

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 3:02, 5 Mehefin 2019

(Cyfieithwyd)

Diolch am y cwestiwn. Cyfrifoldeb Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr yw sicrhau ei fod yn darparu mynediad digonol at wasanaethau therapi, gan gynnwys therapi iaith a lleferydd, gan ystyried yr arferion gorau perthnasol. Fodd bynnag, mae'n bleser gennyf gadarnhau nad oes neb yng ngogledd Cymru yn aros yn hwy na'r targed o 14 wythnos am wasanaethau therapi, ac mae hynny wrth gwrs yn cynnwys mynediad at therapi iaith a lleferydd.

Photo of Rhun ap Iorwerth Rhun ap Iorwerth Plaid Cymru

(Cyfieithwyd)

Diolch. Ers 2017, rwyf wedi bod mewn cysylltiad ag etholwr, cyn-therapydd, a oedd ymhlith staff a benderfynodd chwythu'r chwiban ar bryderon a oedd ganddynt yn ymwneud ag adran therapi iaith a lleferydd Betsi Cadwaladr. Mae'r pryder yn ddeublyg: yn gyntaf, mater yn ymwneud â llywodraethu clinigol, gyda phryderon gwirioneddol am bwysau llwyth gwaith, diwylliant negyddol yn y gweithle, gwanhau gwasanaethau a risg i staff a defnyddwyr y gwasanaeth, yn eu tyb hwy. Ond mae yna deimlad dwfn hefyd, yn eu geiriau hwy, fod y broses chwythu'r chwiban ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr wedi torri.

Nawr, gwyddom fod plant nad ydynt yn cael y cymorth cyfathrebu sydd ei hangen arnynt yn gallu profi effeithiau gydol oes—addysg, cyflogaeth, iechyd meddwl, llesiant ac yn y blaen. Rwyf wedi ymdrin â nifer o achosion lle mae plant wedi gorfod aros yn hir am therapi, neu wedi profi therapi anaddas—ac roedd un achos yn nodi arhosiad hir am therapi yn y Gymraeg, er enghraifft. Rwy'n falch ein bod, o'r diwedd, ar gam lle mae ymchwiliad annibynnol, allanol wedi'i gwblhau.

Nawr, er ei bod yn amlwg i mi fod angen adolygu'r broses chwythu'r chwiban, yn seiliedig ar brofiad fy etholwr, a wnaiff y Gweinidog gytuno â mi, er mwyn tryloywder, y dylai'r adroddiad annibynnol—ac rwyf wedi cael gwybod na fydd yn cynnwys unrhyw argymhellion fel y cyfryw—fod ar gael yn hwylus i fy etholwr ac eraill sydd â phryderon tebyg, ac y dylid rhoi cyfleoedd i'r rhai sydd wedi mynegi pryderon weithio gyda'r bwrdd iechyd i drafod eu hanghenion a sut y gellid gwella gwasanaethau?

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 3:04, 5 Mehefin 2019

(Cyfieithwyd)

Credaf fod dau bwynt yr hoffwn eu gwneud mewn ymateb. Y cyntaf yw cydnabod, wrth sicrhau bod y perfformiad cyfredol yn parhau mewn perthynas â nifer y bobl sy'n cael eu hasesu o fewn amser rhesymol, ei bod hi'n bwysig parhau i edrych ar sut y caiff y gwasanaeth ei drefnu. Ac nid ydym yn rhoi digon o bwyslais ar yr effeithlonrwydd neu'r aneffeithlonrwydd rydym yn ei adeiladu i mewn i'r system gofal iechyd ar adegau drwy barhau i weithredu system yn y ffordd y mae bob amser wedi cael ei gweithredu. Er enghraifft, lleoliad apwyntiad—a yw'n haws ac yn fwy cyfleus asesu pobl mewn lleoliadau cymunedol? Yr hyn y mae angen i ni ei wneud yw sicrhau bod y lleoliadau hynny'n addas i bobl gael eu hasesu'n briodol, yn hytrach na gofyn i bobl deithio i wasanaethau sydd wedi'u lleoli mewn ysbytai? Felly, mae rhywbeth am yr ôl-troed cymunedol hefyd. Eich pwynt, mewn gwirionedd—o ran ffocws y problemau y deallaf eich bod wedi bod yn ymdrin â hwy yn eich etholaeth, nid wyf yn ymwybodol o'r holl fanylion, felly nid wyf am honni hynny, ond gwn eich bod wedi dweud bod ymchwiliad annibynnol wedi'i gynnal. Nid wyf yn credu y gallaf ymrwymo i gyhoeddi ymchwiliad annibynnol o ystyried nad oes gennyf yr holl fanylion—credaf fod y bwrdd iechyd wedi cytuno i benodi rhywun i gynnal ymchwiliad annibynnol—ond buaswn eisiau iddo fod yn gwbl dryloyw a sicrhau bod pobl eisiau gweithio gyda'i gilydd i geisio gwella'r gwasanaeth. Felly, efallai y byddwch eisiau ysgrifennu ataf neu siarad â mi wedyn. Rwyf eisiau sicrhau'r lefel uchaf o dryloywder i helpu i wella'r gwasanaeth ymhellach.FootnoteLink

Photo of Elin Jones Elin Jones Plaid Cymru 3:05, 5 Mehefin 2019

(Cyfieithwyd)

Yn olaf, cwestiwn 9—Hefin David.