4. Pa drafodaethau y mae'r Gweinidog wedi'u cael gyda Gweinidog y Gymraeg a Chysylltiadau Rhyngwladol ynghylch sut y gall Cyfoeth Naturiol Cymru weithio gyda chymunedau lleol i hybu twristiaeth? OAQ54078

Diolch. Byddaf yn cyfarfod yn rheolaidd â Gweinidog y Gymraeg a Chysylltiadau Rhyngwladol i drafod materion amrywiol, gan gynnwys twristiaeth. Rwyf wedi ysgrifennu at y Dirprwy Weinidog Diwylliant, Chwaraeon a Thwristiaeth yn ddiweddar ynghylch ehangder y cymorth y mae fy mhortffolio yn ei roi i'r diwydiant twristiaeth.

Diolch am yr ateb hwnnw, Weinidog. Mae llawer o gymunedau'r Cymoedd, gan gynnwys y rheini yng Nghwm Afan, wedi datblygu twristiaeth fel modd o dyfu'r economi ar ôl tranc y diwydiant glo yn y cymoedd hynny. Mae llawer o'r tir o amgylch y cymunedau hynny'n eiddo i Lywodraeth Cymru mewn gwirionedd ac yn cael ei reoli ar eu rhan gan Cyfoeth Naturiol Cymru. Mae'r tir hwn yn cynnig profiadau awyr agored i'r ymwelwyr sy'n dod i'r ardaloedd hynny. Er enghraifft, yn fy nghwm i, mae beicio mynydd yn fater pwysig ac mae'n sicr yn defnyddio tir CNC i roi profiad i ymwelwyr, ac mae rhai o'r llwybrau hynny'n enwog ledled y byd, gyda llawer o ymwelwyr yn dod o'r tu allan i'r DU i'w profi.

Nawr, mae'n bwysig, felly, fod CNC yn gweithio gyda'r cymunedau i sicrhau nad oes unrhyw rwystrau diangen yn bodoli a fyddai'n niweidio'r cyfleoedd ar gyfer twristiaeth yn y cymoedd hyn. Felly, Weinidog, a wnewch chi sicrhau bod twristiaeth yn uchel ar agenda CNC ac a wnewch chi ofyn am gefnogaeth eich cyd-Weinidogion yn y Cabinet, gan fy mod yn deall yr heriau ariannol y byddwch yn eu hwynebu, oherwydd bydd angen cyllid ar gyfer hyn, oherwydd, ar gyfer beicio mynydd, er enghraifft, mae angen i chi gynnal a chadw'r llwybrau ac weithiau caiff y llwybrau hynny eu fandaleiddio gan bobl sy'n defnyddio eu beiciau hefyd? Felly, a fyddwch yn cael y trafodaethau hynny i sicrhau bod yr agenda honno'n uchel ar eu rhestr?

Diolch. Rwy'n credu eich bod yn hollol gywir i dynnu sylw at y ffaith bod gan Cyfoeth Naturiol Cymru, ymhlith eraill, ran bwysig iawn i'w chwarae yn diogelu ein hamgylchedd naturiol a chefnogi ein diwydiant twristiaeth. Os cofiaf yn iawn, mae'r llythyr a ysgrifennais at fy nghyd-Aelod, Dafydd Elis-Thomas—mae'n debyg fod 'CNC' wedi ymddangos mwy nag unrhyw air arall. Felly rwy'n gwybod, er enghraifft, eu bod yn ymgynghorai yn y broses gynllunio ynglŷn â'r datblygiadau presennol yng Nghwm Afan yn eich etholaeth. Gwn fod bwriad i ddatblygu canolfan antur Afan. Ond rwy'n meddwl ei bod yn bwysig iawn ein bod yn gweithio gyda'n gilydd. Rydych chi'n iawn ynglŷn â chymunedau. Mae angen inni weithio gyda chenedlaethau'r dyfodol o fewn canllawiau Deddf cenedlaethau'r dyfodol fel y gall pawb elwa o'n hadnoddau naturiol.

Diolch am eich ateb i David Rees yn y fan honno. Rwy'n meddwl sut y gallwch weithio gyda CNC gyda phortffolios eraill o fewn y Llywodraeth yn ogystal â thwristiaeth a lle gall y posibiliadau hyn gydblethu â'i gilydd. Ym mis Ionawr, gofynnais a oeddech yn meddwl bod cyfle i Cyfoeth Naturiol Cymru weithio gydag ysgolion fel y gallai plant a phobl ifanc chwarae rhan yn ailblannu coed yn eu hardaloedd lleol, a chredaf ei fod wedi codi yng nghyd-destun Cwm Afan, a dweud y gwir, oherwydd nid yn unig fod hynny'n helpu lles cymunedau a thwristiaid, a busnesau twristiaeth hefyd yn wir, mae'n mynd yn ôl at gwestiwn Mike Hedges am ddysgu am wyddoniaeth a dal carbon yn ogystal â hanes y cwm hwnnw.

Ar y pryd, fe ddywedoch eich bod yn meddwl ei fod yn syniad da ac y byddech yn siarad â'ch cyd-Aelod Kirsty Williams ynglŷn â hynny. Clywaf eich bod wedi siarad â'r Dirprwy Weinidog Diwylliant, Chwaraeon a Thwristiaeth. Rwy'n meddwl tybed a allai fod yn werth rhoi atodiad i'r llythyr hwnnw er mwyn codi hyn fel posibilrwydd. Diolch.

Yn sicr. Rydych yn gwneud pwyntiau pwysig iawn, ac rwyf wedi cael sgyrsiau manwl gyda chadeirydd a phrif weithredwr ac aelodau eraill CNC ynghylch plannu coed, oherwydd—atebais yn fy ateb cynharach i Mike Hedges nad ydym yn plannu digon o goed, ac yn sicr, os ydym yn mynd i liniaru newid hinsawdd yn y ffordd y byddem yn dymuno ei wneud, mae angen i ni sicrhau bod hynny'n digwydd. Felly, rwy'n gwybod bod CNC yn gweithio gydag ysgolion o'r sgwrs ddiwethaf a gefais gyda hwy. Nid wyf yn gwybod a yw'n ymwneud yn benodol â phlannu coed, ond rwy'n credu ei fod yn sicr yn gyfle y gallant ei ddatblygu. Mae CNC yn rheoli 7 y cant o arwynebedd tir Cymru, ac mae'n amlwg fod hynny'n cynnwys llawer o warchodfeydd ac ardaloedd picnic a choetiroedd, felly mae'n gyfle da iawn i fynd allan i'r awyr iach a gwella lles.

Weinidog, hoffwn adleisio sylwadau David. Mae fy rhanbarth yn gartref i lawer o ryfeddodau naturiol, gan gynnwys gwarchodfa natur genedlaethol cors Crymlyn. Fel yr hyrwyddwr rhywogaethau ar gyfer corryn rafft y ffen, sydd â'i gartref yng nghors Crymlyn, a gaf fi ofyn pa drafodaethau a gawsoch gyda'r Gweinidog cysylltiadau rhyngwladol ynglŷn â sut y gall ein bioamrywiaeth chwarae rhan yn ein cynnig twristiaeth rhyngwladol? Rwy'n siŵr fod yna entomolegwyr ar draws y byd a ddaw i'n hardal i weld ein corryn rafft y ffen gwych. Diolch.

Nid wyf wedi cael trafodaeth am y corryn arbennig hwnnw gyda fy nghyd-Aelod, Eluned Morgan—rwy'n meddwl y buaswn yn cofio pe bawn i wedi cael—ond mae'n sicr yn rhywbeth rwy'n hapus iawn i edrych arno, ac os oes yna ymchwil a data a fydd yn ein helpu, buaswn yn falch iawn o'u gweld.