8. A wnaiff y Gweinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf am y cynnydd o ran adeiladu Ysbyty Athrofaol y Grange? OAQ54161

Gwnaf. Rwy'n falch o gadarnhau bod y cynnydd a wnaed ar adeiladu ysbyty prifysgol newydd Grange, a gafodd ei awdurdodi gennyf, ar y trywydd iawn, ac y disgwylir iddo agor yn ystod gwanwyn 2021. Bydd yn darparu ysbyty â 470 o welyau ar gyfer poblogaeth de-ddwyrain Cymru.

Ateb i'r pwynt yno, Weinidog. Diolch am hynny. Ymwelais â'r ysbyty ar un neu ddau o achlysuron, un ohonynt gyda chi. Mae'n adeilad trawiadol, ac rwy'n falch o glywed ei fod ar y trywydd iawn. Un neu ddau o gwestiynau: ers i'r adeilad gael ei gomisiynu, mae Llywodraeth Cymru wedi datgan yr argyfwng hinsawdd. Mae'n ofynnol i bob adeilad cyhoeddus gadw eu hôl troed carbon mor fach â phosibl, felly tybed a allech ddweud ychydig wrthym am ochr ynni adnewyddadwy'r adeilad a sut y mae'n cyflawni'r rhwymedigaethau hynny? Yn ail, un nodwedd o'r ysbyty sy'n ei wneud yn wahanol i adeiladau tebyg yw ei diroedd helaeth a thrawiadol sydd wedi'u tirlunio, ac sy'n dyddio'n ôl i gyfnod plasty Llanfrechfa Grange. Ystyrir bod y tir hwnnw'n rhan ganolog o broses adsefydlu'r bobl a fu'n gwella yn sgil afiechydon a llawdriniaethau yn yr ysbyty. A allwch ddweud wrthym sut y bwriadwch—roeddwn yn mynd i ddweud 'adeiladu ar', ond mae'n ymadrodd anghywir, onid yw? [Chwerthin.] Sut y bwriadwch wneud yn fawr o'r tiroedd hynny a dirluniwyd o ran cadw'r adeilad mor adnewyddadwy â phosibl? Credaf fod cyfle yma i blannu coed ac i wneud datganiad go iawn gyda'r tiroedd hyn er mwyn sicrhau bod y safle cyfan yn gweithredu nid yn unig fel canolfan adsefydlu i bobl ond hefyd fel dalfa garbon?

Wel, rwy'n falch iawn o gadarnhau nid yn unig y gwaith sy'n cael ei wneud ar y gerddi cyfagos—mae yna grŵp gwirfoddol yn gwneud y gwaith hwnnw—ond y bydd yn adeilad llawer mwy effeithlon na'r rhan fwyaf o ystâd y GIG. Wrth gwrs, cafodd llawer o ystâd y GIG ei chreu sawl blwyddyn yn ôl, yn y gorffennol. Mae'n adeilad sy'n cael ei adeiladu i'r safonau pensaernïol uchaf, a bydd arbediad sylweddol o ran effeithlonrwydd ynni yn ogystal â'r gwaith gwres a phŵer modern ar y safle hefyd.

O ran plannu coed, yn rhyfedd ddigon, roedd yn gwestiwn a ofynnais ar un o fy ymweliadau, a bydd gweithgarwch plannu coed sylweddol yn ysbyty prifysgol Grange ac o'i gwmpas. Dyna ran o'r olygfa y mae pobl ei heisiau yn ogystal â rhai o'r heriau a gofnodwyd yn drwyadl. Gwelais y brawd Melding ar y to wrth ymyl cychod gwenyn yn y fan hon, a gallwch ddisgwyl gweld coed blodeuog a choed eraill a phlanhigion yn cael eu plannu'n fwriadol ar dir y safle er mwyn ateb yr union bwynt a grybwyllodd.