Yr eiterm nesaf, felly, yw'r datganiad a chyhoeddiad busnes, a dwi'n galw ar y Trefnydd i wneud ei datganiad—Rebecca Evans.

Diolch, LLywydd. Mae un newid i fusnes yr wythnos hon. Nid oes cynigion wedi'u cyflwyno ar gyfer y ddadl arfaethedig ar adroddiadau'r Pwyllgor Safonau, felly ni fydd y ddadl yn cael ei chynnal yfory. Mae'r busnes drafft ar gyfer y tair wythnos nesaf wedi ei nodi yn y datganiad a chyhoeddiad busnes y gellir ei weld ymysg papurau'r cyfarfod sydd ar gael i'r Aelodau yn electronig.

Mae bron i 25 y cant o holl Aelodau'r Cynulliad wedi gofyn am gael siarad a gofyn cwestiwn i'r Trefnydd. Byddaf yn ceisio gofyn i gynifer â phosibl ohonoch gyfrannu, ond os oes gennych dri neu bedwar cais o'ch blaen, dim ond yr un uchaf fyddwch yn cael ei ofyn, felly dewiswch yn dda. Suzy Davies.

Diolch yn fawr iawn, Llywydd. Iawn, fe ddewisaf yr un yma. [Chwerthin.] Fel y gwyddoch, Trefnydd, mae rhywfaint o ddiddordeb wedi ei adfywio ym morlyn llanw Bae Abertawe, yn enwedig yn y ffyrdd gwahanol i symud ymlaen ac i'r syniad gwych hwn fynd rhagddo mewn rhyw ffordd neu'i gilydd. Mae un ohonynt, wrth gwrs, yn seiliedig ar rag-werthiant, felly mae'r pris streic yn mynd yn llai perthnasol, fel mater o ddiddordeb i'r cyhoedd. A wnaiff Llywodraeth Cymru wneud datganiad ar ei safbwynt presennol ynghylch y gwahanol ddewisiadau sydd ar gael ar hyn o bryd, gan gadarnhau'n benodol os yw'r £200 miliwn a addawyd ar gyfer y morlyn gwreiddiol yn dal i fod ar y bwrdd. Hefyd, beth yw barn y llywodraeth ar ba mor gyflym y mae Cyfoeth Naturiol Cymru yn ceisio datrys mater trwyddedau morol? Diolch.

Diolch am godi'r mater hwn, ac rwy'n arbennig o falch bod dewisiadau'n parhau i fod ar y Bwrdd o ran sut y gellid bwrw ymlaen â morlyn llanw Bae Abertawe. Rwy'n wirioneddol ddiolchgar i bawb sy'n gweithio'n galed iawn i wneud y syniadau hynny'n fwy cadarn. Yn sicr, pan gyflwynir cynigion gerbron Llywodraeth Cymru, gallaf gadarnhau bod posibilrwydd y bydd y buddsoddiad o £200 miliwn hwnnw'n dal i fod ar y bwrdd. Yn amlwg, bydd yn dibynnu ar y prosiect a gaiff ei gyflwyno, ond yn sicr mae'n parhau i aros yn ein cronfeydd wrth gefn ar hyn o bryd, ac os a phan fydd gwybodaeth bellach, rwy'n siŵr y byddai'r Gweinidog yn awyddus iawn i'w rannu â chi.

Roeddwn am ofyn a ydych wedi cael unrhyw sgyrsiau gyda chyngor Castell-nedd Port Talbot ynglŷn â'r penderfyniad i gau Ysgol Gynradd Godre'r Graig ar ôl i adroddiad Partneriaeth Gwyddor y Ddaear nodi y byddai risg lefel ganolig o dirlithriad. Gwn fod pobl leol yno wedi dychryn o bosibl, ac er bod yr adroddiad yn dweud nad yw'r mynydd wedi symud, mae'r ysgol wedi cau, ac maen nhw'n teimlo bod llawer o sylw yn y cyfryngau wedi eu gwneud yn bryderus iawn yn wir. Felly, rwyf am ddeall pa sgyrsiau yr ydych yn eu cael gyda chyngor Castell-nedd Port Talbot am hyn, oherwydd mae'r ysgol bellach wedi cau ac ni wyddom a fydd yn cael ei hailagor ym mis Medi, ac a allwn ddeall gan Weinidog yr Amgylchedd, Ynni a Materion Gwledig neu'r Gweinidog perthnasol, pa drafodion yr ydych yn eu cael ynglŷn â'r mater penodol hwnnw.

Rwy'n hepgor fy ail fater, a'r trydydd un yw mater yr ydych wedi fy nghlywed yn ei godi yma bob wythnos, sef fy mod eisiau deall pryd yr ydych yn mynd i wneud cyhoeddiad am yr adolygiad o anhwylderau bwyta yma yng Nghymru. Rwy'n drist i ddweud nad ydym eto wedi cael y cyhoeddiad hwnnw gan y Gweinidog iechyd, ac mae pobl yn dechrau colli amynedd gyda Llywodraeth Cymru yn y cyswllt hwn. Mae pobl wedi cymryd rhan yn ddidwyll yn yr ymgynghoriad. Roeddent yn awyddus iawn i weld gwasanaethau da ac i weithio gyda Llywodraeth Cymru ar y gwasanaethau hynny yma yng Nghymru. Yn wir, nid oeddwn eisiau gweld datganiad ysgrifenedig wedi'i anfon allan ddydd Gwener ar ôl i bawb fynd ar gyfer y toriad, ond o bosibl, gallai hynny ddigwydd. A gawn ni gyhoeddiad ar yr adolygiad o'r fframwaith anhwylderau bwyta?

Diolch i Bethan Jenkins, a gwn am ei diddordeb cryf ym mater anhwylderau bwyta, yn enwedig ei hawydd i weld yr adroddiad yn cael ei gyflwyno. Fel y crybwyllais yr wythnos diwethaf, rwyf yn credu bod y Gweinidog Iechyd a Gwasnaethau Cymdeithasol wedi cael yr adroddiad hwnnw, ac mae'n adroddiad hir a chymhleth. Deallaf ei fod wedi cwrdd â swyddogion i'w drafod, ac rwy'n gobeithio y bydd diweddariad ar gyfer Aelodau cyn bo hir.

Fe gadwaf i fy nghwestiwn yn fyr hefyd, Gweinidog. Gyda llaw, ni wnaethoch ateb y cwestiwn am Ysgol Godre'r Graig, sy'n bwysig yn fy marn i, oherwydd yr wyf hefyd yn gobeithio y byddwch yn llongyfarch Cyngor Bwrdeistref Sirol Castell-nedd Port Talbot am gymryd camau pendant, gan nad oes neb eisiau rhoi eu plentyn mewn perygl, ac roedd yr adroddiad hwn wedi nodi risg yr oedd yn rhaid mynd i'r afael â hi'n gyflym iawn.

Ond mae fy nghwestiwn arall mewn gwirionedd ynglŷn â gofalwyr, a gofalwyr ifanc yn arbennig. Mae'r Pwyllgor Iechyd, Gofal Cymdeithasol a Chwaraeon wedi gwneud gwaith ynglŷn â gofalwyr ifanc, ond yn anffodus, oherwydd ein bod eisiau cael pethau'n iawn, ni fyddwn yn cael yr adroddiad tan yr hydref. Mae'r Ymddiriedolaeth i Ofalwyr wedi bod mewn cysylltiad, gan esbonio eu pryder dwys am yr oedi gan Lywodraeth Cymru o ran trafod y rhan y mae hi i'w chwarae o ran y cerdyn adnabod gofalwyr ifanc y gellid ei ddefnyddio. A wnewch chi ofyn i'r Dirprwy Weinidog, efallai, greu datganiad ysgrifenedig, yn ystod y toriad, am ofalwyr ifanc, sy'n gadael yr ysgol yr wythnos hon am chwe wythnos—nid am seibiant, ond am chwe wythnos o ofalu am bwy bynnag y maen nhw'n gofalu. Mae'n parhau—ac fe fyddant yn mynd yn ôl i amgylchedd addysg ym mis Medi, o bosibl, ac nid ydynt yn gwybod eto a fydd system cardiau adnabod Llywodraeth Cymru ar waith i'w helpu? Felly, a wnewch chi ofyn am ddatganiad i ddweud wrthym beth yn union yw cynlluniau Llywodraeth Cymru ac amserlen o ran pryd y byddant yn gweithredu'r cynlluniau hynny?

Diolch i chi, David Rees, ac ymddiheuriadau, Bethan, am beidio ymdrin â mater Ysgol Gynradd Godre'r Graig. Gallaf gadarnhau ein bod mewn cysylltiad rheolaidd â'r Cyngor i fonitro'r sefyllfa ac y byddwn yn cynnig ein cefnogaeth lawn os bydd ei angen. Ond, yn bendant, fel y dywed David Rees, diogelwch y disgyblion ddylai ddod yn gyntaf. Ond byddaf yn gofyn i'r Gweinidog Addysg roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r ddau aelod o ran unrhyw drafodaethau yr ydym wedi eu cael.

Mae gan y mater cerdyn adnabod ar gyfer gofalwyr ifanc y potensial o fod yn ddatblygiad cyffrous iawn, a gwn fod cefnogaeth sylweddol iddo ymysg awdurdodau lleol. Gallaf gadarnhau bod swyddogion Llywodraeth Cymru wedi cyfarfod â swyddogion o awdurdodau lleol Cymru'r wythnos diwethaf i weithio ar gynllun gweithredu ar ei gyfer. Yn amlwg, mae nifer o gynlluniau lleol eisoes ar waith, felly mae'n bwysig gweithredu cynllun cenedlaethol mewn ffordd sy'n ategu'r hyn sydd eisoes ar waith, yn hytrach na chymhlethu pethau ymhellach i ofalwyr ifanc. Mae'r Dirprwy Weinidog Iechyd a Gofal Cymdeithasol yn awyddus i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau am y gwaith wrth i'r gweithredu fynd rhagddo.

[Anghlywadwy.]—i wneud ychydig o ddatganiadau. Mae un yn ymwneud â'r amser aros am ambiwlansys yn Ysbyty Brenhinol Gwent, sy'n mynd y tu hwnt i saith awr, hyd at ddeuddeg awr, sy'n gwbl annerbyniol. A wnaiff y Gweinidog iechyd wneud datganiad?

A'r ail un, Gweinidog, a wnewch chi ofyn am ddatganiad gan y Gweinidog Addysg? Y bobl sy'n cael prentisiaethau ar ôl eu tair blynedd o hyfforddiant coleg neu eu dysgu—. Ar ôl dwy flynedd, os ânt am brentisiaeth, maen nhw'n cael yr arian. Ar ôl cwblhau'r tair blynedd, does dim cyllid ar gael.

Ac yn olaf, a wnewch chi roi gwerthfawrogiad mawr i dîm criced Cymru a Lloegr? Enillon nhw Gwpan y Byd y penwythnos diwethaf, a byddem ni'n ddiolchgar—[Torri ar draws.] Byddem yn ddiolchgar pe baem yn sefydlu ein tîm criced 20 pelawd ein hunain yng Nghymru. Diolch.

Felly, fe ddechreuaf gyda'r mater mwyaf dadleuol a chyflwyno fy llongyfarchiadau i dîm criced Cymru a Lloegr am y llwyddiant rhagorol.

O ran amseroedd ymateb ambiwlansys, byddaf yn gofyn i'r Gweinidog ddarparu'r wybodaeth ddiweddaraf, os oes enghreifftiau penodol y mae gennych bryderon yn eu cylch mewn ysbytai penodol. Ond mae'n werth cofio bod YGAC wedi cyrraedd y targed amser ymateb ambiwlansys am yr ail fis a deugain yn olynol, er gwaethaf y nifer cynyddol o alwadau, gyda pherfformiad ar alwadau coch uwchlaw 70 y cant am y pedwerydd mis ar ddeg yn olynol. Felly, mae'n sicr bod llawer o gynnydd yn digwydd yn y maes hwnnw, ond rwy'n deall, os ydych chi'n un o'r cleifion sy'n aros yn hirach nag y byddai unrhyw un ohonom yn ei ystyried yn dderbyniol, yna mae'n amlwg bod hynny'n peri gofid mawr. Felly, os oes gennych ddigwyddiadau penodol, byddwn yn eich annog i'w codi gyda'r Bwrdd Iechyd, ond hefyd yn gwneud y Gweinidog iechyd yn ymwybodol ohonyn nhw.

Ac ar fater prentisiaethau, a allaf eich annog i ysgrifennu at Kirsty Williams, a gwn y bydd yn rhoi ymateb ichi cyn inni ddod yn ôl?

A gaf fi yn gyntaf oll gefnogi galwad Bethan Sayed a David Rees ynghylch cau Ysgol Godre'r Graig ac yn benodol pa gymorth ariannol sydd ar gael gan Lywodraeth Cymru i gyngor Castell-nedd Port Talbot? Yn amlwg, mae'n achosi rhywfaint o gyffro mewn rhai cylchoedd. Pa gymorth ariannol sydd ar gael yn uniongyrchol yn y sefyllfa ryfeddol hon o gau ysgol ar frys?

A'm rhan fwyaf sylweddol yw y byddwn yn ddiolchgar pe gallech gyflwyno camau gorfodi rheoli plâu yng Nghymru, oherwydd, yn lleol yn ardal Mayals yn Abertawe, mae trigolion yn teimlo'n rhwystredig iawn am fod rhai o'u cymdogion yn bwydo'r gwylanod yn eu cartrefi. O ganlyniad, bu cynnydd aruthrol yn y nifer o wylanod gan arwain at broblemau enfawr yn lleol, gan gynnwys gwylanod yn ymosod ar drigolion, plant ac anifeiliaid anwes bob awr o'r dydd a'r nos. Erbyn hyn, mae trigolion yn siomedig nad yw Cyngor Abertawe wedi cymryd unrhyw gamau yn erbyn y trigolion hyn sy'n bwydo'r gwylanod a denu'r gwylanod i'r ardal. Nawr, rydym yn gwybod bod hyn yn broblem mewn rhannau eraill o Gymru hefyd. Yn ddiweddar, mae Cyngor Sir Ddinbych wedi cymryd safiad caled wrth geisio lliniaru'r broblem. Os yw pobl yn bwydo'r gwylanod yno, hyd yn oed yn eu cartrefi eu hunain, gallant ddisgwyl cael llythyr yn eu rhybuddio y bydd canlyniadau cyfreithiol. A yw'n bosibl, felly, cyflwyno hysbysiad cyfreithiol yn mynnu bod pobl yn rhoi'r gorau iddi? Mae'n bosibl, ond nid yw'n digwydd ym mhobman—bwydo'r gwylanod? Mae'n ymagwedd anghyson. A wnaiff Llywodraeth Cymru ymrwymo felly i ymchwilio i'r mater hwn a chyhoeddi canllawiau cyson i awdurdodau lleol?

Diolch ichi, ac o ystyried faint o ddiddordeb sydd ym materion Godre'r Graig, credaf efallai y byddai llythyr at yr holl Aelodau'n fwy priodol nag i'r Aelodau sydd wedi'i godi yn y Siambr y prynhawn yma'n unig.

Ar fater rheoli plâu, rwy'n gyfarwydd â'r sefyllfa ym Mayals. Rwyf innau hefyd wedi cael yr un sylwadau â chi. Mae Gweinidog yr  Amgylchedd wedi bod yma i glywed y drafodaeth, a gwn y bydd yn edrych yn ofalus ar y gwahanol ffyrdd y mae awdurdodau lleol yn ymdrin â'r mater. Rydych chi wedi rhoi enghraifft o Sir Ddinbych. Gwn fod Conwy hefyd yn gweithredu'n fwy llym. Bydd y Gweinidog yn edrych ar y gwahanol ddulliau y mae awdurdodau lleol yn eu dilyn i fynd i'r afael â'r mater hwn.

Hoffwn ofyn am ddatganiad gan y Llywodraeth ynglŷn â llosgi. Byddai llawer ohonom ar draws y Siambr yn hoffi gweld diwedd ar losgi anfeddygol. Y llynedd, rhybuddiodd prif gynghorydd gwyddonol Adran yr Amgylchedd, Bwyd a Materion Gwledig, yr Athro Syr Ian Boyd, y byddai buddsoddiad pellach mewn gweithfeydd ynni o wastraff yn arafu cyfraddau ailgylchu'r DU. Un ffordd o ddileu'r gwerth mewn deunyddiau yn gyflym yw ei roi mewn llosgydd. A yw'r Llywodraeth yn cytuno â'r safbwynt hwnnw, ac a fyddant yn cymryd camau?

Hefyd, yn fyr iawn, a gaf i ofyn am ddatganiad gan y Gweinidog cyllid ar gyfalaf trafodion? Byddwn yn gobeithio y gallem gael hynny unwaith y flwyddyn, oherwydd bod dros £1 biliwn yn y trafodiad cyfalaf hwnnw, a chredaf fod gennym ni, y Cynulliad, hawl i wybod sut mae'n cael ei wario a sut mae'n cael ei ad-dalu.

Diolch, Mike, am godi mater cyfalaf trafodion ariannol, a gwn iddo grybwyll hynny hefyd yn ein dadl ar y gyllideb atodol yr wythnos diwethaf. Nid yw Llywodraeth Cymru'n croesawu'r cyfyngiadau y mae Llywodraeth y DU wedi eu rhoi ar ein cyllideb cyfalaf drwy ddefnyddio FTs. Rydym yn ymrwymo, fodd bynnag, i ddefnyddio'r cyllid i fuddsoddi mewn seilwaith ac i hybu twf economaidd yn y tymor hir.

Fel rhan o ddogfennaeth y gyllideb, rydym wedi ymrwymo i ddarparu manylion llawn ynglŷn â sut y defnyddir FTs. Gan adeiladu ar y wybodaeth a roddwyd i chi o'r blaen gan fy rhagflaenydd, byddaf yn sicr yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i chi. Ond gallaf gadarnhau ein bod yn ei ddefnyddio mewn ffyrdd arloesol—cyllid, er enghraifft, ar gyfer ein cynllun tir ar gyfer tai; cyllid ar gyfer cynlluniau benthyciadau canol trefi a chronfeydd eiddo; Twf Gwyrdd Cymru a'r seilwaith gwyrdd. Mae'r prosiectau sydd wedi elwa arno dros amser yn cynnwys ffordd gyswllt ardal adfywio strategol Ynys y Barri, Maes Awyr Caerdydd ac awyrennu. Rydym hefyd yn ddiweddar wedi lansio ein cronfa safleoedd sydd wedi'u gohirio. Felly, rydym yn chwilio am ffyrdd arloesol o ddefnyddio'r cyllid ac rwy'n edrych ymlaen at drafodaeth bellach yn y Pwyllgor Cyllid yfory, lle byddwn yn ystyried cyllid cyfalaf.

Byddaf yn gofyn i'r Gweinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf am losgi. Gwn fod gweithfeydd llosgi'n destun gofynion amddiffynnol llym y gyfarwyddeb allyriadau diwydiannol, ond rwy'n siŵr y bydd y Gweinidog yn darparu rhagor o wybodaeth am y cwestiynau penodol a godwyd.

Galwaf am ddatganiad ynglŷn â'r ymgyrch Lleoedd Newid ar gyfer toiledau Lleoedd Newid. Lansiwyd hwn yn 2006, ond ddydd Gwener diwethaf, am yr eildro, euthum i gyfarfod grŵp llywio Lleoedd Newid a gynhaliwyd yn Shotton, a oedd yn canolbwyntio ar ddod â Lleoedd Newid i siroedd y gogledd-ddwyrain, gan ddechrau gobeithio gyda thref yr Wyddgrug. Caiff ei gadeirio gan Kim Edwards, sydd â'r cyflwr Friedreich Ataxia. Dywedodd, o ganlyniad i'r sefyllfa bresennol o ddiffyg cyfleusterau cyfredol, nad yw pobl ag anabledd yn mynd allan. Mae darparu lle newid priodol yn darparu'r holl le ac offer, megis teclyn codi a gwely newid, ymysg eitemau eraill, sydd eu hangen i osgoi newid pobl ar lawr aflan, peidio newid o gwbl, neu hyd yn oed peidio â mynd allan i'r gymuned yn y lle cyntaf. Rwy'n gwybod fod 16 mlynedd ers imi glywed y mater hwn yn cael ei godi yn y Siambr hon am y tro cyntaf, ac eto mae pobl fel Kim, heddiw—16 mlynedd yn ddiweddarach—yn dal yn gorfod ymgyrchu dros hyn. Byddwn i'n galw am ddatganiad neu hyd yn oed ddadl y tymor nesaf ar y mater hwn.

A oes modd i mi gael ail eitem ai peidio?

Yn gyflym iawn, oherwydd mae rhai eraill eisoes—.

Yn fyr iawn, ynglŷn â'r corff llais pobl newydd ar gyfer iechyd a gofal cymdeithasol yng Nghymru, efallai eich bod yn ymwybodol bod y cynghorau iechyd cymuned presennol wedi galw am i'r corff hwnnw fod yn annibynnol ac yn wirioneddol gryfach. Fodd bynnag, ar 3 Gorffennaf, dywedodd y Gweinidog iechyd wrth y Pwyllgor Cyllid y bydd y corff newydd yn:

rheoli ei dynged ei hun a chael annibyniaeth llawer mwy dilys mewn ffordd nad oes gan Gynghorau Iechyd Cymuned ar hyn o bryd. Ac rwy'n penodi llawer iawn o bobl i fyrddau Cynghorau Iechyd Cymuned lleol a rhanbarthol, nad yw, unwaith eto, yn gwneud synnwyr yn fy marn i.

Fodd bynnag, mae'n ymddangos ei fod wedi anghofio y byddant yn penodi holl aelodau'r bwrdd llais newydd i ddinasyddion, er mai dim ond hanner aelodau'r cyngor iechyd cymuned presennol y bydd ef yn eu penodi, gyda'r gweddill yn cael eu penodi gan y trydydd sector ac awdurdodau lleol. Yn sicr, mae'n rhaid i annibyniaeth olygu hynny'n union.

O ran y corff newydd a fydd yn cymryd lle cynghorau iechyd cymuned, wrth gwrs bydd gan y Cynulliad cyfan ddigon o gyfle i ymchwilio i hyn ymhellach ac i drafod y mater, ac yn sicr bydd cyfleoedd yng Nghyfnod 2 a Chyfnod 3 i ddiwygio'r ddeddfwriaeth, felly byddwn yn annog Aelodau i ymgysylltu'n llawn â'r darn hwnnw o ddeddfwriaeth.

O ran y cais am ddadl ar Leoedd Newid, neu'n sicr ddiweddariad arno, rwy'n cydnabod yn llwyr mor bwysig yw cyfleusterau toiledau hygyrch o ran helpu pobl i gael mynediad i'w cymunedau a rhoi urddas i bobl pan fyddan nhw'n mynd allan. Byddaf yn canfod y sefyllfa ddiweddaraf o ran nifer y toiledau y gwyddom amdanyn nhw, a sut mae awdurdodau lleol, busnesau ac eraill yn ceisio sicrhau bod cyfleusterau toiledau yn fwy hygyrch, ond yn enwedig o ran Lleoedd Newid, sydd, fel yr wyf yn gwybod, yn darparu rhai teclynnau ychwanegol ac yn y blaen.

Hoffwn ofyn i'r Trefnydd yn gyntaf am gynllun tymor hirach i ofyn a fydd y Gweinidog iechyd yn cyflwyno datganiad llafar i'r Siambr hon yn yr hydref am gynnydd y broses oruchwylio annibynnol yng ngwasanaethau mamolaeth Cwm Taf. Rwy'n ddiolchgar iawn iddo ac rwy'n siŵr y byddai'r holl Aelodau'n cytuno â mi, am y diweddariad ysgrifenedig cynhwysfawr a gawsom heddiw, ond rwy'n siŵr nad fi fydd yr unig Aelod a fyddai'n croesawu'r cyfle i allu holi'r Gweinidog o ganlyniad i'r datganiad ar y cynnydd sydd wedi'i gyflawni pan ddaw'r hydref pryd bydd y gwaith wedi datblygu ymhellach.

Hoffwn wneud cais hefyd bod y Trefnydd yn gofyn i'r Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol gyflwyno datganiad am dryloywder ac atebolrwydd yn y broses penodiadau cyhoeddus. Mae hyn yng ngoleuni datganiad a wnaeth y Dirprwy Weinidog ar 6 Mehefin lle y nododd yn glir y broses benodi ar gyfer cadeirydd bwrdd Gofal Cymdeithasol Cymru, a gwnaed hynny mewn datganiad ysgrifenedig i'r Cynulliad hwn gyda chefndir manwl yr aelodau oedd wedi cael eu penodi. Nawr, mae hyn mewn cyferbyniad â phenodi cadeirydd newydd i Fwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda, lle gwnaed datganiad i'r wasg ond ni chafwyd datganiad manwl i'r Siambr hon yn nodi cymwysterau'r person a oedd wedi'i benodi. Nawr, mae'n ddiddorol bod yr un unigolyn yn gysylltiedig â'r ddau benodiad hynny, a chredaf y byddai'n ddefnyddiol i'r Siambr hon, Llywydd, inni ddeall pryd y gallwn ddisgwyl adroddiad manwl i'r Siambr hon am brosesau'r penodiadau cyhoeddus hynny. Neu a oes disgwyl inni ddysgu am yr hyn sydd yn benodiad mawr iawn, yn sicr ar gyfer fy etholaeth i yn y gorllewin, o ddatganiad i'r wasg, a hynny heb fod manylion ar gael am gymwysterau a phrofiad yr unigolyn hwnnw. Nid wyf am enwi'r unigolyn dan sylw, Llywydd, ond rwy'n siŵr y bydd y Gweinidog iechyd a'r Trefnydd hefyd yn gwybod am bwy yr ydym yn siarad. Codwyd pryderon gyda mi ynghylch hanes blaenorol yr unigolyn hwnnw mewn lleoedd blaenorol, a byddai'n fuddiol inni allu gweld ar ba sail y mae wedi'i phenodi i fwrdd Hywel Dda, yn union fel y gwelsom ar ba sail y mae'r aelodau ar gyfer bwrdd Gofal Cymdeithasol Cymru wedi eu penodi.

Ar yr ail bwynt hwnnw, rhoddaf ystyriaeth o ddifrif i'r modd y gallwn sicrhau ein bod yn gwneud y cyhoeddiadau hyn mewn ffordd gyson ar draws y Llywodraeth, ac mewn modd tryloyw, a rhoi cyfle i Aelodau a phartïon eraill sydd â diddordeb, ddod o hyd i ychydig mwy am y bobl sy'n cael eu penodi i fyrddau a sefydliadau, er mwyn cael syniad o bwy ydyn nhw a beth yw eu cymwysterau. Felly, byddaf yn rhoi rhywfaint o ystyriaeth i sut y gallwn sicrhau mwy o gysondeb.

Mae'r Gweinidog yn ei ddatganiad heddiw, sy'n rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf ynghylch y materion yng Nghwm Taf, wedi dweud y byddai'n awyddus i ddarparu diweddariad pellach maes o law. Wrth i ni ddechrau symud tuag at y tymor nesaf, yn amlwg byddwn ni'n ystyried y cydbwysedd busnes i'w ddwyn ymlaen, a bydd y cais a wnaed heddiw, ac yn yr wythnosau diwethaf, i gyd yn rhan o hynny.

Datganaf fuddiant fel cynghorydd yng Nghaerdydd. Hoffwn gael datganiad gan y Llywodraeth am gwmnïau preifat sy'n rhedeg cartrefi gofal plant yng Nghymru. Nid ydyn nhw'n caniatáu i gynghorwyr, nac i rieni yn wir, gael mynediad i'r cartrefi hynny i ymweld â nhw. Mae hyn wedi digwydd mewn un achos yn benodol yr wyf yn ymdrin ag ef lle mae plentyn wedi honni ei fod wedi cael ei gam-drin mewn gofal yn barhaus—yn barhaus—ac ni chaniateir i gynghorwyr na rhieni ymweld â'r cartref. Roedd problem wedi codi pan aethpwyd â'r plentyn i'r ysbyty, a'r unig wybodaeth a roddwyd i'r rhieni, sydd â chyfrifoldeb rhiant, oedd bod gwaed dan sylw. Dim byd arall—ni roddwyd rhagor o wybodaeth. Mae'r cwmnïau preifat hyn yn gwneud ffortiwn oddi wrth y plant hyn, ac mae'r plentyn hwn yng ngofal Cyngor Caerdydd, ac yn syml, rwyf am gael gwybod sut y gall y cwmnïau preifat hyn ymddwyn fel hyn a pheidio â chaniatáu ymweliadau a pheidio â rhoi gwybodaeth sylfaenol am gyflwr y plant yn eu gofal.

A allaf eich annog i ysgrifennu at y Dirprwy Weinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol i ofyn am ragor o wybodaeth, o ran swyddogaeth a chyfrifoldebau cwmnïau preifat sy'n darparu gofal, o ran y mynediad y dylen nhw ei roi i'r rhai sydd â diddordeb er mwyn cyfarfod â phlant a siarad â nhw? Nid wyf yn gyfarwydd â'r achos ond os ysgrifennwch at y Gweinidog, bydd hi'n gallu rhoi mwy o gyngor, efallai.

Diolch ichi, Llywydd. Trefnydd, a gaf i ofyn am dri datganiad, os yn bosibl, os gwelwch yn dda, a byddaf yn gryno iawn? Mae'r cyntaf yn ymwneud â'r ffliw ceffylau sydd, fel y gwyddom, o amgylch Cymru ac o amgylch rhannau eraill o'r Deyrnas Unedig, yn ôl yr hyn a ddeallaf. Mae llawer o sioeau haf eisoes wedi cyhoeddi mai anifeiliaid sydd wedi eu brechu yn unig fydd yn bresennol yn eu sioe haf. Byddai'n dda cael deall sut mae'r prif swyddog milfeddygol yn argymell camau gweithredu penodol i Lywodraeth Cymru, a pha gynnydd sy'n cael ei wneud, wrth gwrs, i reoli'r achosion hyn—achosion difrifol iawn. Ac os nad oes gwybodaeth berthnasol ar hyn o bryd, o gofio ein bod ar fin dechrau toriad yr haf, a gaf i ofyn i'r Llywodraeth ymrwymo i gyhoeddi diweddariadau rheolaidd fel bod yr Aelodau'n ymwybodol o'r modd y mae'r achos hwn yn cael ei reoli yma yng Nghymru?

Yn ail, ar ddechrau'r tymor hwn neu ar ddiwedd y tymor diwethaf, cafwyd diweddariad ar foeler biomas y Barri neu'r llosgydd— galwch ef yr hyn a fynnwch. Hyd yma, rwy'n credu nad oes fawr ddim cynnydd wedi bod ers y diweddariad hwnnw. Roedd beth amser yn ôl—Chwefror 2018, a bydd y Trefnydd yn ymwybodol o'r amseroedd pryd y codais hyn—pan ymrwymodd y Llywodraeth i ymrwymo i sicrhau bod asesiad o'r effaith amgylcheddol ar gael. Rwy'n credu mai'r Dirprwy Weinidog sy'n gyfrifol—Hannah Blythyn—gallaf werthfawrogi—rwy'n eich gweld yn edrych o gwmpas y fainc flaen yna. Byddai'n dda deall, yn enwedig gan ein bod yn mynd at y toriad: a oes unrhyw ddiweddariad ar y pwyntiau gweithredu a gyflwynwyd gan y Llywodraeth yn ei llythyr? Un peth y tynnwyd sylw ato yn y llythyr hwnnw oedd torri polisi cynllunio. Byddai'n dda deall pa ryngweithio sydd wedi digwydd rhwng Llywodraeth Cymru a'r adran gynllunio leol—datganaf fuddiant fel cynghorydd ym Mro Morgannwg, ac yn amlwg, Bro Morgannwg yw'r awdurdod cynllunio yn yr achos penodol hwn. Felly, byddai unrhyw ddiweddariad yn cael ei groesawu'n fawr.

Ac yn drydydd, mae'n bwysig deall pa ddeialog y mae Llywodraeth Cymru wedi ei chael ynglŷn â'r protestiadau yng nghanol Caerdydd. Rwy'n gwerthfawrogi nad ydych yn uniongyrchol gyfrifol ar hyn o bryd, gan mai mater i'r awdurdod lleol ac i'r heddlu ydyw, ond mae busnesau ac unigolion wedi dioddef cryn anghyfleustra oherwydd parhad y brotest. Mae gan bawb hawl i brotestio, ac mae hawl gan bawb i ddod â materion i'n sylw ac i sylw'r cyhoedd, ond mae llawer o fusnesau yn arbennig yn teimlo'n ddig bod hyn wedi amharu'n fawr ar eu masnachu arferol heb unrhyw derfyn mewn golwg, a byddwn yn ddiolchgar o gael unrhyw ddiweddariad gan Lywodraeth Cymru, gan weithio gyda phartneriaid eraill i fynd i'r afael â phryderon y protestwyr ac yn y pen draw i weithio gydag awdurdodau eraill i ddod â bywyd normal yn ôl i ganol Caerdydd fel y gall y Llywodraeth fynd i'r afael â'u pryderon, ond hefyd y gall y rhai sydd â busnesau a'r rheini sydd angen mynd i'w gwaith bob dydd fod yn hyderus y bydd y tarfu hwn yn dod i ben.

Diolch ichi am godi'r materion yna. Mewn cysylltiad â'r cyntaf: wrth gwrs, mae ffliw ceffylau yn gyflwr anhysbysadwy ac endemig yn y Deyrnas Unedig. Mae'r clefyd fel arfer yn ysgafn ac yn hunan-gyfyngol, ond gall hefyd fod yn brif achos clefyd anadlol mewn ceffylau. Gallaf gadarnhau bod y prif swyddog milfeddygol wedi bod yn rhoi cyngor a'n bod yn cynnal trafodaethau parhaus gyda Chymdeithas Amaethyddol Frenhinol Cymru, er enghraifft, ac yn croesawu eu penderfyniad cyfrifol fod pob ceffyl sy'n mynd i Sioe Frenhinol Cymru eleni i gael ei frechu'n briodol rhag ffliw ceffylau. Os hoffai etholwyr neu bartïon â diddordeb gael gwybodaeth, rwy'n siŵr y bydd y Gweinidog yn ei ddarparu, neu fe allen nhw ofyn am wybodaeth gan eu milfeddyg lleol hefyd.

O ran boeler biomas y Barri, mae arnaf ofn nad oes gennyf unrhyw wybodaeth i chi heddiw, ond cyn gynted ag y bydd mwy o wybodaeth, byddwn yn darparu hynny i chi, hyd yn oed os yw hynny yn ystod y toriad.

Ac ar fater y brotest yng Nghaerdydd, nid yw Llywodraeth Cymru wedi cael unrhyw drafodaethau. Mater i Gyngor Caerdydd ydyw mewn gwirionedd, er ein bod, wrth gwrs, yn ymwneud yn helaeth â sylwedd y mater, wedi inni ddatgan argyfwng hinsawdd yn ddiweddar a chyhoeddi ein cynllun cyflawni carbon isel, gan nodi'r camau a'r blaenoriaethau y byddwn yn eu cymryd i fynd  i'r afael â'r mater hwn.

Ac yn olaf, Siân Gwenllian.

Diolch yn fawr. Yn ddiweddar, fe wnaeth Rhun ap Iorwerth gais am ddadl ar ddeintyddiaeth ac, mewn ymateb, fe ddywedoch chi y gall y Gweinidog iechyd ystyried hynny. Gaf i hefyd ategu'r alwad am ddadl ar ddeintyddiaeth, os gwelwch yn dda, a hynny'n gynnar yn y tymor newydd? A gaf i jest esbonio pam? Mae'r sefyllfa ddeintyddol yn fy etholaeth i yn ddifrifol iawn. Does dim un practis yn Arfon yn derbyn cleifion newydd ar yr NHS, dim un yn derbyn oedolion, dim un yn derbyn plant, dim un yn derbyn plant a phobl ifanc efo anableddau dysgu. Dydy fy etholaeth i ddim yn eithriad. Mae yna wyth, o leiaf, o rai eraill mewn sefyllfa debyg. Yn amlwg, dydy hynny ddim yn dderbyniol ac mae angen gweithredu ar frys o ran y cytundeb a'r cap, ac mae argymhellion y pwyllgor iechyd angen eu hystyried o ddifrif. Ac, fel ateb tymor hir, mae angen i'r Llywodraeth edrych ar hyfforddi deintyddion yn y gogledd, ym Mangor, gan adeiladu ar yr hyfforddiant meddygol sy'n cychwyn yno ym mis Medi. Felly, buaswn i'n croesawu dadl er mwyn inni wyntyllu'r holl broblemau sydd yna o gwmpas deintyddiaeth yng Nghymru ar hyn o bryd. 

Wel, gallaf gadarnhau y bydd dadl ar 'Cynllun Gwên: 10 mlynedd o wella iechyd y geg ymhlith plant yng Nghymru' ar y diwrnod cyntaf yn ôl ym mis Medi, felly gallai hynny fod yn gyfle, o leiaf, i gydweithwyr grybwyll materion sy'n ymwneud yn benodol ag iechyd y geg ymhlith plant, ond, yn amlwg, yn gyfle i grybwyll eu diddordebau a'u pryderon ehangach.

Diolch i'r Trefnydd.