3. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad am safbwynt presennol Llywodraeth Cymru ar Brexit? OAQ54364

Diolchaf i'r Aelod am y cwestiwn yna. Dylid datrys argyfwng Brexit trwy ddychwelyd y penderfyniad i'r bobl mewn ail refferendwm. Bydd Llywodraeth Cymru yn ymgyrchu'n galed i sicrhau ein dyfodol o fewn yr Undeb Ewropeaidd.

Diolch, Prif Weinidog, am yr ateb yna. Yn yr oes sydd ohoni, mae aros tan gwestiwn 3 i siarad am hyn braidd yn optimistaidd yn ôl pob tebyg. Ond, siawns mai'r un peth na wnaethoch chi ymateb iddo yn sylwadau arweinydd yr wrthblaid i chi yn y cwestiwn brys oedd y pwynt y gall pobl leisio eu barn, mae Prif Weinidog y DU eisiau iddyn nhw gael lleisio eu barn, drwy etholiad cyffredinol. A fyddwch chi'n rhoi ewyllys wleidyddol Llywodraeth Cymru y tu ôl i'r galwadau am etholiad cyffredinol, fel y gellir chwalu Senedd nad yw'n gallu dod i gytundeb a chynnull Senedd newydd i ddatrys y materion hyn?

Rwyf i bob amser eisiau cael etholiad cyffredinol pan fydd Plaid Geidwadol mewn grym, oherwydd mae hynny'n cynnig rhywfaint o obaith i bobl y gallai pethau fod yn wahanol ac y gallai pethau fod yn well.

Wel gadewch i ni gael yr etholiad.

Ond, os ydych chi'n credu bod pawb arall yn mynd i ddawnsio i dôn Prif Weinidog y canfuwyd heddiw ei fod wedi gweithredu'n anghyfreithlon ac yn annemocrataidd, ac yn credu y bydd yn trefnu pethau fel ei fod yn digwydd ar adeg o'i ddewis ef ac sy'n gyfleus iddo ef, yna rydych chi wedi camddeall yn arw. Dydyn ni ddim yn credu y gellir ymddiried ym Mhrif Weinidog y DU yn y mater hwn. Rwy'n gobeithio y daw etholiad, ac rwy'n gobeithio y bydd yn dod yn gyflym iawn, ond bydd yn digwydd ar adeg pan fo'r Senedd yn dewis, nid yr adeg y byddai'r Prif Weinidog hwn yn ei gweld yn gyfleus iddo'i hun.

Yn ei drafodaethau blaenorol gydag arweinydd yr wrthblaid, roedd y Prif Weinidog yn llawn canmoliaeth o ddyfarniad y Goruchaf Lys. Ond a fyddai'n cytuno â mi mai'r hyn yr ydym ni wedi ei weld heddiw yw creu cyfraith newydd, y mae gan y Goruchaf Lys, wrth gwrs, y grym i'w wneud? Nid oes unrhyw amheuaeth bod pwerau uchelfreiniol yn cael eu rheoli gan y gyfraith gyffredin; bu hynny'n wir am 400 mlynedd, ac nid oes neb yn gwadu'r gosodiad cyffredinol hwnnw. Ond, yn y gorffennol, ystyriwyd erioed bod y defnydd o'r grym uchelfreiniol i orchymyn gohiriad, ac yn wir y cyfnod y mae'r gohiriad hwnnw yn ei bara, yn fater gwleidyddol yn ei hanfod. Ac mae'r ffaith bod y llysoedd wedi crwydro i'r maes gwleidyddol hwn yn creu rhai peryglon penodol, sy'n amlwg.

Yn ei chrynodeb o'r dyfarniad, dywedodd y Farwnes Hale y bore yma, gohiriwyd democratiaeth seneddol am gyfnod hir o dan amgylchiadau cwbl eithriadol: y newid sylfaenol a oedd i fod i ddigwydd yng nghyfansoddiad y Deyrnas Unedig ar 31 Hydref. Mae gan y Senedd, a Thŷ'r Cyffredin yn arbennig fel cynrychiolwyr etholedig y bobl, yr hawl i lais yn y ffordd y mae'r newid hwnnw'n digwydd.

Un hepgoriad amlwg o'r dyfarniad, wrth gwrs, yw unrhyw gyfeiriad at y refferendwm, a'r rhan sydd gan bobl Prydain i'w chwarae yn eu dyfodol. A phan ddywedodd bod gan y Senedd, Tŷ'r Cyffredin, fel cynrychiolwyr etholedig y bobl, lais, beth os nad ydyn nhw'n cynrychioli'r hyn y pleidleisiodd y bobl drosto ym mis Mehefin 2016, pan bleidleisiodd 17.4 miliwn o bobl i adael, a nawr mae Senedd sydd o blaid aros yn gwneud popeth o fewn ei gallu i rwystro'r hyn y pleidleisiodd y bobl drosto?

Wel, bydd yr Aelod, rwy'n siŵr, eisiau llongyfarch y Blaid Lafur ar ddatrys y mater hwn drwy roi'r penderfyniad hwnnw yn ôl yn nwylo'r bobl. Bydd ei holl broblemau gyda Thŷ'r Cyffredin yn diflannu, bydd pobl yn gallu pleidleisio ar hyn eto. Nawr rwy'n clywed yr Aelod yn gweiddi arnaf am o leiaf y deuddegfed gwaith y prynhawn yma, rwy'n credu, 'Beth am etholiad cyffredinol?' A dywedaf wrtho fy mod i'n credu mai'r ffordd orau o ymdrin â refferendwm yw drwy ail refferendwm. Gellir ennill etholiad cyffredinol ar sail 35 y cant o'r boblogaeth sy'n pleidleisio. Nid yw'n ymddangos i mi bod honno'n sail gadarn ar gyfer gwyrdroi nac ailystyried mater sydd, fel y mae'n dweud wrthyf i wythnos ar ôl wythnos, wedi ennyn y nifer fwyaf o bobl erioed i bleidleisio ar bwnc. Byddai'n well, rwy'n credu, i ni roi'r penderfyniad hwnnw yn ôl yn nwylo'r bobl, mewn ail gyfle. Bydd ef yn cael ei gyfle i ddadlau ei achos—gwn y bydd yn ei ddadlau pryd bynnag y caiff gyfle. Ond bydd gan eraill gyfle i ddadlau eu hachosion hwythau hefyd. Mae wedi bod yn annealladwy i mi erioed, Llywydd, pam mae gan Aelodau ar lawr y Cynulliad hwn gymaint o alergedd i'r syniad y gellid gofyn i bobl unwaith eto am eu barn ar y pwnc pwysicaf sy'n ein hwynebu. Mae fy mhlaid i wedi ymrwymo i hynny; rwy'n credu y dylai democratiaid ymrwymo i hynny.

Rwy'n credu bod pethau'n symud yn weddol gyflym mewn ymateb i ddyfarniad y Goruchaf Lys yn gynharach heddiw. Gwyddom fod Seneddwyr Democrataidd yn yr Unol Daleithiau yn dechrau camau uchelgyhuddo yn erbyn yr Arlywydd Trump ac rydym ni'n clywed bod Aelodau Seneddol y gwrthbleidiau yn ystyried dechrau prosesau uchelgyhuddo yn erbyn Boris Johnson, pe byddai'n gwrthod ymddiswyddo. Nawr, fel plaid, byddwn yn cefnogi hynny; deallir bod Aelodau eich plaid chithau hefyd yn barod i gefnogi'r camau hynny. A fyddai hwnnw'n gam yr hoffech ei weld yn digwydd, fel Prif Weinidog?

Llywydd, rwy'n credu bod gan yr Aelod fantais drosof i, mae'n debyg, o allu dilyn y digwyddiadau sy'n dod i'r amlwg o'r man lle mae'n eistedd yn y Siambr, tra fy mod i wedi bod yn sefyll yn y fan yma yn methu â gweld dim ers ymhell dros awr bellach. Bydd ef yn maddau i mi, rwy'n siŵr, os dywedaf fy mod i eisiau astudio'r syniadau hynny sy'n dod i'r amlwg cyn rhoi safbwynt arnyn nhw, heb gael unrhyw gyfle i'w gweld drosof fy hunan.