4. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am berfformiad Bwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe? OAQ54748

Rwy'n disgwyl i gleifion gael eu gweld a'u trin mewn modd amserol ac o fewn ein targedau. Rydym wedi sicrhau bod £50 miliwn ar gael i fyrddau iechyd allu adeiladu ar y cynnydd a wnaed yn ddiweddar a gwella amseroedd aros ymhellach erbyn mis Mawrth 2020. Mae Bwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe wedi derbyn ei gyfran o'r cyllid cenedlaethol hwn.

Mae'n anodd darllen y data perfformiad a fydd yn cael ei drafod yng nghyfarfod Bwrdd Iechyd Bae Abertawe yr wythnos hon, gan ei fod yn dangos problemau sylweddol mewn nifer o feysydd. Ym mis Hydref, arhosodd ambiwlansys y tu allan i adrannau damweiniau ac achosion brys am 2,778 o oriau, ac mae amseroedd aros ar gyfer gofal wedi'i gynllunio'n gwaethygu hefyd, gyda 4,256 o gleifion yn aros mwy na 36 wythnos am driniaeth, cynnydd o fwy na 2,000 ers mis Ebrill. Nawr, er bod y bwrdd iechyd wedi bod yn destun ymyrraeth wedi'i thargedu ers mis Medi 2016, mae'r ffigurau mewn llawer o feysydd yn gwaethygu yn hytrach na gwella, ac mae'n adlewyrchiad o ddiffyg capasiti mewn iechyd a gofal cymdeithasol. Felly, beth rydych yn ei wneud i wella'r sefyllfa, Weinidog?

Wel, mae'n ymwneud â mwy na'r arian rydym wedi'i gyhoeddi yn unig. Mae rhan o hyn y tu hwnt i reolaeth y bwrdd iechyd; rydym wedi trafod yr heriau mewn perthynas â threth a phensiwn yn ddiweddar, y ffaith bod hynny wedi arwain at lai o gapasiti ym mhob un o'n byrddau iechyd, ond nid dyna'r stori lawn ac ni cheisiaf honni hynny. Felly, rwyf wedi cael gohebiaeth yn ddiweddar gan gadeirydd dros dro y bwrdd iechyd am y camau y maent yn eu cymryd mewn perthynas ag amryw o'r mesurau hyn. Bellach, maent wedi adfer capasiti wedi'i ddiogelu ar gyfer rhywfaint o'u capasiti orthopedig i geisio gwella hwnnw. Maent yn disgwyl gwella erbyn diwedd y flwyddyn hon, ond mae heriau'n ymwneud â gofal heb ei drefnu sy'n gwneud gwahaniaeth gwirioneddol i ofal wedi'i drefnu. Rhan o'r rheswm pam eu bod wedi profi cam yn ôl yw oherwydd yr her sy'n ymwneud â gofal heb ei drefnu, yr angen i gael gwelyau ar gyfer cleifion gofal heb ei drefnu. Dyna pam rwy'n mynd yn ôl at y system gyfan oherwydd, mewn gwirionedd, ni ddylai pobl sy'n ffit yn feddygol fod mewn gwely ysbyty; dylent fod mewn lleoliad gwahanol gyda'r gofal a'r cymorth sydd ei angen arnynt. Mae hynny'n ymwneud yn rhannol â'r gwasanaeth iechyd; mae hefyd yn ymwneud yn rhannol â'r bartneriaeth gyda'n cydweithwyr mewn llywodraeth leol a thai yn arbennig.

Felly, rwy'n disgwyl y bydd yn gweld cynnydd pellach erbyn diwedd y flwyddyn; yn bwysicach na hynny, rwy'n disgwyl y bydd dinasyddion ardal bwrdd iechyd prifysgol Abertawe yn gweld gwelliant pellach yn y modd y darperir gofal amserol i gleifion.

Weinidog, diolch am yr ateb hwnnw ac a gaf fi gefnogi cwestiwn Dai Lloyd? Oherwydd mae gennyf etholwr a ffoniodd am ambiwlans neithiwr mewn gwirionedd oherwydd bod eu merch angen cymorth meddygol. Cymerodd awr a hanner i ymatebwr cyntaf gyrraedd, a rhoddwyd drip morffin iddi, bu'n rhaid aros wyth awr am ambiwlans, a phan gyraeddasant Ysbyty Treforys rhaid oedd aros yn yr ambiwlans y tu allan. Ymwelais ag adran ddamweiniau ac achosion brys Ysbyty Treforys yr wythnos diwethaf; roedd 10 ambiwlans y tu allan. Mae'n broblem enfawr yn awr, ac nid ydym wedi cyrraedd cyfnod prysuraf y gaeaf eto hyd yn oed. Rwy'n sylweddoli bod yr ambiwlansys yn aros yno, ni allant gludo'r bobl allan, ni all pobl ddod oddi ar yr ambiwlansys i mewn i'r adran ddamweiniau ac achosion brys, ni allant symud drwy'r adran ddamweiniau ac achosion brys i welyau yn yr ysbyty, oherwydd nad yw pobl yn gallu gadael yr ysbyty. Mae problem systemig yn rhywle yn Ysbyty Treforys. A wnewch chi gysylltu â chadeirydd a phrif weithredwr y bwrdd iechyd i ofyn iddynt esbonio'n uniongyrchol i chi sut y maent yn mynd i'r afael â'r broblem hon? Ni allwn ddisgwyl mynd drwy'r gaeaf, ac ni all ein hetholwyr ddisgwyl mynd drwy'r gaeaf, yn eistedd mewn ambiwlansys y tu allan i uned ddamweiniau ac achosion brys am nad ydynt eto wedi datrys y broblem o symud cleifion drwy'r ysbyty.

Byddaf yn gweld cadeirydd y bwrdd iechyd dan sylw ddydd Llun i gael y drafodaeth hon.