1. A wnaiff y Gweinidog roi diweddariad am y trafodaethau sydd wedi eu cynnal gyda'r Gweinidog Tai a Llywodraeth Leol am y cyfeiriadau at gynhyrchu ynni yn Ynys Môn sydd wedi eu cynnwys yn y Fframwaith Datblygu Cenedlaethol drafft? OAQ54845

Cyfarfûm â’r Gweinidog Tai a Llywodraeth Leol y mis diwethaf, i drafod y polisïau ynni drafft yn y Fframwaith Datblygu Cenedlaethol, gan gynnwys y rheini sy’n effeithio ar Ynys Môn. Daeth ymgynghoriad y FfDC i ben ar 15 Tachwedd. Mae swyddogion wrthi'n adolygu'r 1,100 o ymatebion a gafwyd, a bydd Llywodraeth Cymru yn ymateb i'r ymgynghoriad yn y gwanwyn.

Wel, rwy'n gobeithio i chi ganu rhai larymau swnllyd iawn yn y cyfarfod hwnnw gyda'r Gweinidog. Fel y dywed y cwestiwn, gwn nad yw'r fframwaith datblygu yn rhan o’ch briff, ond buaswn yn eich cynghori i fod yn ofalus iawn wrth bwyso am atebion ynghylch yr hyn y mae'r fframwaith yn ei olygu i'ch maes cyfrifoldeb—neu un o'ch meysydd cyfrifoldeb—sef ynni. Os edrychwn ar y FfDC ehangach, ble rwy'n dechrau? Nid yw’n cynnwys unrhyw gyfeiriad at Gaergybi; nid ymddengys ei fod yn cyd-fynd ag egwyddorion lledaenu cyfoeth; nid yw’n cynnwys gweledigaeth ar gyfer y Gymraeg; nid yw’n cynnwys unrhyw sôn go iawn am ganolfannau rhanbarthol. Nid oedd uwch swyddogion—y swyddogion uchaf—yng ngogledd Cymru yn gwybod unrhyw beth am yr hyn y byddai’r fframwaith datblygu cenedlaethol hwn yn ei gynnwys, yn ôl yr hyn a ddeallaf, tan iddo gael ei gyhoeddi. Nid oes unrhyw gyfeiriad ynddo at drydedd bont y Fenai—mae’n mynd ymlaen ac ymlaen.

Nawr, deallaf fod pwyllgor yn y Cynulliad hwn yn debygol o gynnig ymbellhau oddi wrth y model gofodol mewn perthynas â chynhyrchu ynni yn y dyfodol. Yn sicr, mae’r dull gofodol, mewn perthynas ag Ynys Môn, gyda thyrbinau 250m—sy’n uwch na'r tir uchaf yn unrhyw le ar Ynys Môn—yn chwerthinllyd. Felly, buaswn yn galw arnoch i wrthod yr hyn sy'n cael ei argymell o ran cynhyrchu ynni. Ac a fyddech yn rhannu fy mhryder, o ran ynni, fod y fframwaith datblygu cenedlaethol, fel cymaint o feysydd eraill, yng ngeiriau swyddogion a glywais, yn debyg i brosiect TGAU gwael iawn?

Na; na, ni fuaswn yn cytuno â hynny. Ymgynghoriad ydoedd, ac fel y dywedaf, mae swyddogion Llywodraeth Cymru o adran y Gweinidog wrthi’n adolygu'r 1,100 o ymatebion a gawsom. Gwn fod adolygiad cychwynnol o'r ymatebion wedi datgelu bod rhai aelodau o'r cyhoedd wedi mynegi pryderon am effaith y polisïau ar eu cymunedau—credaf fod hynny'n amlwg yn rhywbeth y mae angen edrych arno—yn ogystal â'r diwydiant ynni adnewyddadwy. Maent hefyd wedi cyflwyno eu safbwyntiau, ac maent wedi gofyn am gael gwared ar y dull gofodol, er mwyn caniatáu iddynt ddatblygu yn unrhyw le. Wel, yn amlwg, mae Llywodraeth Cymru yn dangos arweinyddiaeth, drwy gyflwyno'r FfDC hwn, a fydd yn sicrhau ein bod yn gallu cyrraedd ein targedau ar gyfer ynni adnewyddadwy. Ond, fel y dywedaf, ymgynghoriad ydoedd, ac mae'r ymatebion yn cael eu hadolygu ar hyn o bryd.

Dywed y fframwaith datblygu cenedlaethol drafft, yng nghyd-destun Ynys Môn:

'Gallai’r cynllun arfaethedig i adeiladu gorsaf ynni niwclear Wylfa Newydd ddod â manteision sylweddol o ran cyflogaeth, hyfforddiant a manteision economaidd cysylltiedig eraill ledled y rhanbarth cyfan os penderfynir bwrw ymlaen â’r cynllun.'

Wel, pan gyfarfûm â Horizon Nuclear Power—yn fy nghyfarfod diweddaraf â hwy—yr haf hwn, dywedasant wrthyf nad oedd y prosiect yn farw, a phe bai cynlluniau a chyllid, gan gynnwys y pris streic, yn cael eu trefnu, byddai'n cael ei gyflwyno eto, ac roedd pethau'n eithaf bywiog a chadarnhaol. Ond byddai oddeutu 18 i 24 mis o amser arwain yn y senario orau, ac yn hollbwysig, roeddent yn parhau i weithio â Llywodraeth Cymru a Llywodraeth y DU i geisio datblygu'r amodau cywir i adfer y prosiect. Er bod pethau wedi eu gohirio yn San Steffan, beth yw eich dealltwriaeth o’r datblygiadau ar hyn o bryd, yng nghyd-destun eu hymgysylltiad â chi?

Wel, roeddem yn amlwg yn siomedig iawn fod Llywodraeth y DU wedi cyhoeddi'r oedi cyn rhoi gorchymyn caniatâd datblygu ar gyfer Wylfa Newydd. Ar hyn o bryd, mae Llywodraeth Cymru yn y broses o adolygu llythyr yr Ysgrifennydd Gwladol ar 23 Hydref, a byddwn yn darparu'r holl fanylion y gofynasant amdanynt gennym erbyn diwedd mis Rhagfyr.