2. Pa sylwadau y mae'r Gweinidog wedi'u gwneud ar ran Llywodraeth Cymru mewn perthynas â'r cynllun heddwch ar gyfer gwladwriaeth Palesteina ac Israel a argymhellwyd yn ddiweddar gan Unol Daleithiau America? OAQ55045

Er bod cysylltiadau rhyngwladol yn gymhwysedd a gedwir yn ôl, rwyf wedi ysgrifennu at yr Ysgrifennydd tramor i egluro ein safbwynt ar gynllun heddwch y dwyrain canol. Mae Cymru'n credu'n gryf mewn system ryngwladol sy'n seiliedig ar reolau, ac yn credu'n gryf mewn ymdrech wirioneddol deg i ddod o hyd i ateb i'r gwrthdaro hwn sydd wedi para'n hwy na nemor yr un gwrthdaro arall. Os bydd trafodaethau'n cael eu cynnal, dylid gwneud hynny'n unol â chyfraith ryngwladol, paramedrau sefydledig, a phenderfyniadau presennol y Cenhedloedd Unedig. Ac mae'n bell o fod yn glir mai dyna yw man cychwyn y cynllun a luniwyd gan yr Arlywydd Trump a'r Prif Weinidog Netanyahu.

Diolch am hynny. Mae'n fwy cynhwysfawr na'r hyn roeddwn wedi disgwyl ei glywed heddiw. Rydym i gyd yn gwybod mai Israel a Phalesteina, y gwrthdaro a'r anghydfod, yw'r broblem geowleidyddol sydd wedi para hwyaf yn y byd, ac mae'r anallu i'w datrys wedi arwain at effaith eang a niweidiol iawn ar y cysylltiadau rhwng y byd Mwslimaidd a gwledydd y gorllewin. Fel rydych wedi'i nodi, mae safbwynt yr Unol Daleithiau gyda'i chynllun heddwch newydd yn golygu ei bod bellach wedi cefnu ar hyd yn oed yr esgus o fod yn ganolwr niwtral. Byddai'r cynllun hwn a amlinellwyd yn ddiweddar, cynllun a elwir yn gynllun heddwch, yn cyfreithloni dwyn tir ar raddfa enfawr ac yn golygu y gallai degawdau o waith a wnaed gan y gymuned ryngwladol i geisio dod i gonsensws ar ateb dwy wladwriaeth gael ei golli.

Rwy'n deall eich bod wedi ysgrifennu ar y cynllun penodol hwn, ond rwyf eisiau deall pa sylwadau pellach y byddwch yn eu cyflwyno i'r Prif Weinidog a'r Ysgrifennydd tramor i'w gwneud yn glir na fyddwch yn cefnogi unrhyw dresmasu pellach gan Lywodraeth Israel o ran y setliadau. Mae llawer ohonynt eisoes yn anghyfreithlon, fel y gwyddom, ac—[Torri ar draws.] Mae'n ddrwg gennyf, mae Neil Hamilton yn gweiddi ar fy nhraws. Rwy'n ceisio gofyn cwestiwn, sy'n ddilys.

Gofynnwch y cwestiwn.

Fy nghwestiwn i, i gloi, yw: beth rydym am ei wneud i allu darparu ar gyfer pobl Palesteina ac Israel er mwyn iddynt allu byw'n gytûn gyda'i gilydd yn y dyfodol, ac fel y gallwn geisio dod o hyd i ateb heddychlon i bawb mewn modd nad yw wedi'i adlewyrchu yn y cynllun hwn?

Diolch. Rydym wedi ysgrifennu at yr Ysgrifennydd tramor. Rwy'n credu ei bod yn bwysig iawn, beth bynnag sy'n digwydd yn y dyfodol, ei fod yn seiliedig ar gyfraith ryngwladol ac ar gydraddoldeb ac ar sicrhau bod y ddwy ochr yn deall bod yn rhaid i hwn fod yn gytundeb ar y cyd. Rwy'n credu mai'r broblem go iawn gyda'r cynllun yw'r ffaith nad oedd y Palesteiniaid yn yr ystafell pan gafodd ei drafod. Rwy'n credu y dylid bachu ar unrhyw ymdrechion i hyrwyddo heddwch yn y dwyrain canol, ond mae'n amlwg fod angen inni sicrhau ei fod yn deg a'i fod yn cydymffurfio â rhyddid a chyfiawnder. Mae'n rhyfeddol fod hyd yn oed y Tywysog Charles, a oedd yn y tiriogaethau Palesteinaidd yn ystod yr wythnosau diwethaf, yn cytuno y dylai unrhyw drafodaethau yn y dyfodol fod yn seiliedig ar hynny.

Fel ymwelydd mynych ag Israel a'r Lan Orllewinol yn y blynyddoedd diwethaf, rwy'n gwybod yn union pa mor anodd fydd datrys y gwrthdaro hwn, ond rwy'n credu bod angen i bawb ohonom fod yn onest â ni ein hunain a chydnabod bod ein gallu i ddatrys y gwrthdaro penodol hwn yn gyfyngedig iawn. Felly, gofynnaf i'r Gweinidog cysylltiadau rhyngwladol: pa gamau y gall Llywodraeth Cymru eu cymryd, yn ychwanegol at yr hyn y mae eisoes wedi'i wneud drwy ysgrifennu at Lywodraeth y DU, mewn perthynas â'r cynllun heddwch penodol hwn? Pa waith y gallech chi ei wneud ar lawr gwlad er mwyn cael pobl i siarad â'i gilydd a gweithio gyda'i gilydd er mwyn inni allu adeiladu heddwch o'r gwaelod i fyny, mewn sawl ystyr?

Fe fyddwch yn gwybod ein bod ni fel plaid wedi dweud ein bod angen rhaglen Cymru i'r byd. Gallai hynny gynnwys rhywfaint o waith ar ddeialog ddinesig rhwng Cymru a ffrindiau yn y dwyrain canol, yn Israel ac yn y tiriogaethau Palesteinaidd. Credaf y byddai hwnnw'n gyfle gwych inni gael mwy fyth o ddylanwad yn y rhan benodol honno o'r byd. Fe gyfeirioch chi, yn fyr iawn, at ymweliad diweddar Tywysog Cymru. A wnewch chi gytuno â mi fod ymweliadau o'r fath yn gwneud llawer iawn mewn gwirionedd i hyrwyddo buddiannau pobl Cymru dramor a'r cyfleoedd a ddaw yn sgil hynny?

Diolch. Rwy'n credu bod yn rhaid i ni ddeall mai Llywodraeth y DU sy'n arwain mewn perthynas â materion tramor, ond hefyd mae'n bwysig fod pobl yn deall y gwerthoedd y credwn y dylid seilio cytundebau fel hyn arnynt. Rwy'n credu bod angen i Lywodraeth Cymru gefnogi unrhyw gamau a fydd yn golygu ein bod gam yn nes at weld problem heddwch y dwyrain canol yn cael ei datrys. Nid wyf yn siŵr mai dechrau arni yn y ffordd y mae hyn wedi'i ddechrau yw'r llwybr cywir ar gyfer sicrhau cynnydd yn hyn o beth. Ond yn sicr, rwy'n cytuno bod ymweliad y Tywysog Charles â'r Awdurdod Palesteinaidd yn rhywbeth adeiladol iawn yn ôl pob tebyg, ac rwy'n credu bod ei neges yn glir iawn pan oedd yno.