1. A wnaiff y Gweinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf am y ddarpariaeth gwasanaethau cwnsela mewn ysgolion? OAQ55082

Mae ein datganiad ystadegol diweddaraf, ar gyfer y cyfnod 2017-18, yn dangos bod bron i 11,500 o blant wedi cael gwasanaeth cwnsela, sy'n debyg i'r niferoedd yn y blynyddoedd blaenorol. Yn y flwyddyn gyfredol, darparwyd £626,000 yn ychwanegol gennym—na; ie, £626,000—i awdurdodau lleol i gefnogi gwelliannau i'r gwasanaeth fel rhan o'n gwaith ar ddatblygu dull ysgol gyfan o ymdrin ag iechyd meddwl a lles.

Diolch am eich ateb, ac mae'n fuddsoddiad da iawn yn lles pobl ifanc. Ond cafwyd adroddiad gan y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg yn 2018 a oedd yn adolygu cwnsela yn yr ysgol, a chanfu fod y gwasanaeth yn wir yn gwneud cyfraniad sylweddol tuag at feithrin poblogaeth o bobl ifanc wydn yn emosiynol. Ond nodwyd un maes pryder gan y plant, sef yr ymdeimlad o gael eich difrïo am ddefnyddio’r gwasanaeth gan fod yn rhaid gadael gwersi ysgol er mwyn gwneud hynny. Felly, fy nghwestiwn, mewn gwirionedd, yw: yng ngoleuni hynny, Weinidog, pa gamau a gymerwyd ers yr adroddiad hwnnw i leihau’r stigma ynghylch cwnsela yn yr ysgol fel bod plant a phobl ifanc yn parhau i gael mynediad at y gwasanaeth hwn y maent ei angen yn fawr?

Diolch, Joyce. Wel, ers cyhoeddi'r adroddiad hwnnw, mae llawer iawn o waith wedi'i wneud ac yn parhau i fynd rhagddo. Er enghraifft, drwy sicrhau bod pawb yn ymwybodol o argaeledd gwasanaethau cwnsela a ddarperir mewn ysgolion, mewn lleoliadau cymunedol, ac yn wir, ar-lein, mewn byd rhithwir, credaf y bydd ein pecyn cymorth cwnsela diwygiedig, a fydd yn cael ei gyhoeddi y mis nesaf, yn helpu i leihau stigma a normaleiddio'r defnydd o wasanaethau cwnsela. Mae ein canllawiau fframwaith ysgol gyfan drafft, a fydd yn destun ymgynghori ffurfiol yn ystod yr wythnosau nesaf, hefyd yn tynnu sylw at yr angen i ysgolion sicrhau y dylid osgoi labelu lleoedd a ddarperir ar gyfer cwnsela yn yr ysgol, a gwaith llesiant arall, fel y gallwn osgoi stigma o'r fath.

Wrth gwrs, wrth i ni symud tuag at gyflwyno ein cwricwlwm newydd, bydd ein meysydd dysgu a phrofiad iechyd a lles yn annog plant i ofalu am eu hiechyd corfforol a meddyliol, ac yn annog ymddygiad sy'n ceisio cymorth fel ymateb derbyniol pan fydd plant yn teimlo'n boenus neu’n ofidus.

Diolch yn fawr, Lywydd. Mae rhai o'r ysgolion yn fy rhanbarth, yn gwbl briodol, yn defnyddio rhan o'u grant datblygu disgyblion i helpu i gefnogi gwasanaethau cwnsela ysgolion ar y safle i ddisgyblion. Pa adborth a gawsoch gan ysgolion nad ydynt yn cael lefelau uchel o grant datblygu disgyblion, ac sydd wedi cael toriadau i'w cyllid craidd, ynghylch yr anawsterau y gallant eu hwynebu wrth gynnig cwnsela ar y safle?

Wel, Suzy, fel rwyf newydd ddweud yn fy ateb i Joyce Watson, rydym yn sicrhau bod dros £600,000 yn ychwanegol ar gael yn y flwyddyn ariannol hon i gefnogi gwasanaethau cwnsela, ac yn y flwyddyn ariannol newydd, bydd adnoddau ychwanegol ar gael hefyd i geisio cynyddu gwasanaethau cymorth i blant—cwnsela traddodiadol, ond efallai dulliau grŵp ar gyfer plant iau, i gynyddu faint o gymorth sydd ar gael i bob ysgol.

Weinidog, yn fy etholaeth i—mae’n debyg fy mod yn datgan buddiant, yn gyntaf oll, fel un o ymddiriedolwyr Eye to Eye, sy'n darparu peth o'r gwasanaeth cwnsela ieuenctid yn fy etholaeth—mae’r gwaith a wneir yn ymateb i'r ffaith bod cymaint o faterion yn codi ymhlith pobl ifanc. A chredaf fod y gwasanaeth cwnsela a'r gwaith a wneir yn ailbwysleisio i bob un ohonom pa mor bwysig yw'r gwaith hwnnw. Ond tybed: ledled Cymru, pa waith sy'n mynd rhagddo i goladu'r ystadegau cyffredinol ar gyfer Cymru gyfan i gael darlun o'r hyn sy'n digwydd ledled Cymru mewn perthynas â'r gwasanaeth hynod bwysig hwn?

Rydych yn llygad eich lle, Mick; mae angen inni sicrhau bod angen i unrhyw fuddsoddiad ac ymateb polisi gan y Llywodraeth i hyrwyddo iechyd meddwl a lles da ymhlith plant fod yn seiliedig ar dystiolaeth. Ac mae nifer o ffyrdd rydym yn gwneud hynny. Mae gennym yr ystadegau ffurfiol sy'n cael eu coladu fel rhan o'r gwasanaeth cwnsela ffurfiol. Yn fwyaf diweddar, wrth adrodd yn ôl i grŵp rhanddeiliaid 'Cadernid Meddwl', canfasiodd cynrychiolwyr Cymdeithas Cyfarwyddwyr Addysg Cymru bob awdurdod lleol i ofyn am fanylion gwasanaethau roedd awdurdodau lleol ac ysgolion yn eu defnyddio ledled Cymru. Ac wrth gwrs, rydym hefyd yn clywed gan bobl ifanc eu hunain, drwy ein cefnogaeth i'r holiadur ysgolion iach a roddir i bobl ifanc, lle maent yn cael cyfle i fynegi sut y maent yn teimlo am eu hiechyd meddwl a'u lles eu hunain. Felly, rydym yn defnyddio amrywiaeth o ffynonellau a phwyntiau casglu data i sefydlu sylfaen dystiolaeth gadarn ar gyfer buddsoddi yn y maes pwysig hwn.