2. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad am yr hyn y mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud i gefnogi'r sector hedfan yng Nghymru? OQ55393

Wel, Llywydd, yn dilyn y newyddion dros nos am Airbus, roeddwn i eisiau bod yn gwbl eglur y bydd Llywodraeth Cymru yn gwneud popeth o fewn ein gallu i gynorthwyo'r cwmni a'i weithlu yn y cyfnod anodd iawn hwn. Ond mae natur fyd-eang yr argyfwng presennol yn y diwydiant hedfan yn golygu na fydd atebion lleol yn ddigon ynddynt eu hunain i sicrhau dyfodol y diwydiant strategol pwysig hwn. Ac rydym ni'n parhau i weithio gyda Llywodraeth y DU i bwyso arnyn nhw i ddarparu cymorth wedi'i dargedu ar gyfer y sector hedfan.

Diolch am hynna, Prif Weinidog, ac rwy'n gwerthfawrogi cymorth parhaus Llywodraeth Cymru. Ond mae'n rhaid i mi ddweud fy mod i'n gwbl gandryll ac, a bod yn onest, wedi fy siomi. Ers misoedd bellach, rwyf i wedi bod yn dweud wrth Lywodraeth y DU bod yn rhaid iddyn nhw ymyrryd i gefnogi swyddi yn y sector hedfan ac awyrofod, ac, yn onest, nid wyf i wedi clywed dim byd yn ôl.

Mae hwn yn ddiwydiant a oedd â llyfrau archebion llawn. Nid bai'r cwmni na'i weithlu yw hyn. Pan roedd angen peiriannau anadlu ar y Llywodraethau ychydig fisoedd yn ôl, camodd y gweithlu hwn ymlaen a chynhyrchu 10,000 o beiriannau anadlu. Mae gan Lywodraeth y DU—[Anghlywadwy.] Prif Weinidog, a wnewch chi siarad yn uniongyrchol â Boris Johnson a dweud wrtho bod yn rhaid iddo weithredu nawr?

Llywydd, diolchaf i Jack Sargeant am hynna ac am ei ymrwymiad hirsefydlog i Airbus ac i'w weithlu. Pan ymwelais yno ddiwethaf ar 30 Ionawr, yng nghwmni Jack oedd hynny, ac roeddem ni yno i ddathlu wythnos prentisiaethau. Cyfarfuom â grŵp gwych o bobl ifanc hynod ddawnus, hynod beniog a hynod ymroddgar, a oedd yn edrych ar ddyfodol llwyddiannus mewn diwydiant a oedd â dyfodol llwyddiannus iawn o'i flaen bryd hynny.

Yr hyn y mae'n rhaid i ni ei wneud, gan weithio gyda Llywodraeth y DU, yw dod o hyd i ffordd o helpu'r diwydiant hwn i bontio rhwng yr anawsterau y mae'n eu hwynebu heddiw a'r dyfodol llwyddiannus sy'n dal yno iddo, ar yr amod y gallwn ni ei helpu drwy'r blynyddoedd anodd sydd i ddod. Ac mae llawer o gamau y gellir eu cymryd—pethau y byddwn ni'n eu gwneud i barhau i gefnogi prentisiaethau, i ddatblygu sgiliau'r gweithlu, i fuddsoddi mewn ymchwil a datblygu, ac yna mae'r rhan sydd gan Lywodraeth y DU i'w chwarae.

Siaradodd ein cydweithiwr Ken Skates ddoe â Gweinidogion yn yr Adran Busnes, Ynni a Strategaeth Ddiwydiannol. Roedd yn siarad â'r Ysgrifennydd Gwladol yn yr Adran ddydd Gwener. Yr wythnos hon, wrth gwrs, byddaf yn siarad ag unrhyw Weinidog yn Llywodraeth y DU i ddadlau'r achos dros y math o gymorth penodol i'r sector sydd ei angen nawr, fel y mae Llywodraeth Ffrainc wedi'i wneud, fel y mae Llywodraeth yr Almaen wedi'i wneud, i ddangos bod y sector hedfan blaenllaw yn y byd sydd gennym ni yng Nghymru ac yn y Deyrnas Unedig yn parhau i gael ei gefnogi gan Lywodraethau yma ar bob lefel.

Mark Isherwood. Mark Isherwood—

Rwyf i wedi dad-dawelu. Diolch. Cefais fy mriffio, ynghyd ag ASau Ceidwadwyr Cymru yn y gogledd-ddwyrain, gan Airbus neithiwr. Rydym ni'n nodi yfory, pan fydd y cyhoeddiadau yn debygol o gael manylion wedi'u hychwanegu atyn nhw—rydym ni'n gobeithio y bydd y mater yn cael ei drin heb ddiswyddiadau gorfodol. Ond rwy'n gobeithio sôn am hynny yn nes ymlaen mewn cwestiwn amserol.

Cyhoeddodd Airbus ar 9 Ebrill ei fod yn torri cynhyrchiant oherwydd rheolau newydd ar gadw pellter a dywedodd ei fod yn lleihau cynhyrchiant dros dro ac yn cefnogi llafur wedi'i gyflenwi gan Guidant Global. Ar 28 Ebrill, rhoddodd Guidant Global ei weithlu o bron i 500 yn Airbus ar ffyrlo gan gyflwyno hysbysiad perygl diswyddiad iddyn nhw. A ddoe cyhoeddodd Airbus bod y colledion swyddi yn ychwanegol at ostyngiadau o fwy na 700 o weithwyr dros dro ac isgontractwyr mewn safleoedd masnachol yn y DU. Ond yn ogystal â'r gwaith y bydd Llywodraeth Cymru yn ei wneud yn uniongyrchol, a chyda Llywodraeth y DU, ar gyfer Airbus, pa gymorth ydych chi wedi bod yn ei ddarparu, neu beth fyddwch chi'n ei ddarparu, i'r gweithwyr Guidant Global hynny?

Wel, Llywydd, mae'r Aelod yn gwneud pwynt pwysig bod yr anawsterau yn y sector hedfan yn mynd y tu hwnt i Airbus, yn mynd y tu hwnt i gyflogeion uniongyrchol Airbus, ond yn mynd i mewn i'r gadwyn gyflenwi hefyd—150 o gwmnïau, rydym ni'n credu, gyda 1,500 o swyddi ychwanegol sy'n dibynnu ar Airbus yn rhan o'u dyfodol busnes. Felly, bydd yr ymateb y bydd Llywodraeth Cymru yn ei wneud, gan gynnwys dod â'r holl chwaraewyr lleol hynny ynghyd mewn cyflwyniad, a chwaraewyr cenedlaethol yng Nghymru sydd â rhan i'w chwarae wrth ymateb i'r anawsterau y mae Airbus ei hun yn eu hwynebu a'r sgil-effeithiau y mae hynny'n eu cael i eraill yn y gadwyn gyflenwi yn fwy cyffredinol, yn ffordd y byddwn ni'n ystyried llunio gyda'n gilydd y math o ymateb sy'n cefnogi'r sector hwn, oherwydd mae ganddo ddyfodol llwyddiannus. Mae angen i ni ei helpu drwy'r ddwy flynedd nesaf, ac mae angen i ni wneud hynny heb golli pobl brofiadol a medrus iawn y bydd y cwmni hwn eu hangen eto pan fydd llyfrau archebion yn ail-lenwi a'r economi fyd-eang yn gwella. Bydd ein hymdrechion eu cael eu cyfeirio'n bendant at yr effaith gyffredinol honno y byddwn ni'n ei gweld ar draws economi'r gogledd-ddwyrain.

Diolchaf i'r Prif Weinidog am ei atebion, ac rwy'n siŵr ein bod ni i gyd yn meddwl am yr aelodau staff a'u teuluoedd sy'n byw drwy'r cyfnod ansicr iawn hwn. Rwy'n deall yn iawn, wrth gwrs, y pwyntiau y mae'r Prif Weinidog yn eu gwneud am swyddogaeth hanfodol Llywodraeth y DU, ond efallai y byddwn ni'n canfod ein hunain mewn sefyllfa lle bydd rhai swyddi Airbus yn cael eu colli, ac, yn amlwg, mae'n rhaid mai ein blaenoriaeth yw sicrhau bod nifer y swyddi sy'n cael eu colli yma yng Nghymru cyn lleied a phosibl. Felly, i ryw raddau, ceir elfen o gystadleuaeth yn y fan yna.

Tybed—. Mae'r Prif Weinidog yn sôn am yr uwchgynhadledd, ac mae honno i'w chroesawu'n fawr, yn amlwg. Tybed pa drafodaethau y mae Llywodraeth Cymru wedi'u cael neu y byddan nhw'n eu cael gydag Airbus ynghylch y camau y gallem ni eu cymryd i roi'r fantais orau bosibl i weithlu Cymru. A oes, er enghraifft, pethau y mae angen eu gwneud ym maes seilwaith, boed hynny'n seilwaith digidol, yn seilwaith ymarferol, y gellid ei gynnig nid fel ateb ar unwaith, ond fel ateb byrdymor i'w gwneud yn fwy deniadol i Airbus aros yma a chadw'r gwaith yma os oes rhywfaint o golled anochel—nid y byddem ni'n dymuno, wrth gwrs, i unrhyw weithwyr golli eu swyddi yn unman?

Wel, diolchaf i Helen Mary Jones am hynna. Mae yn llygad ei lle: mae'n rhaid i'n meddyliau ni heddiw ganolbwyntio ar y bobl hynny y mae eu dyfodol mor ansicr erbyn hyn. Cefais gyfarfod am 10 o'r gloch y bore yma gydag undeb Unite, sy'n cynrychioli'r rhan fwyaf o'r gweithwyr ym Mrychdyn. Roedd aelodau o staff Brychdyn yn rhan o'r alwad honno, ac mae'r awyrgylch yn ddifrifol a syfrdan iawn yn y gwaith y bore yma.

Mae Helen Mary Jones yn iawn, hefyd, y bu'n rhaid i'r gwaith ym Mrychdyn gystadlu erioed â safleoedd Airbus eraill mewn rhannau eraill o Ewrop. Oherwydd y cydweithio gyda'r undeb llafur y bydd y rheolwyr yno yn dweud wrthych chi ei fod ar flaen y gad o ran cynhyrchu, effeithlonrwydd, iechyd a diogelwch—yr holl bethau y mae'r cwmni yn eu gwerthfawrogi, mae Brychdyn wedi bod ar flaen y gad. Mae hynny'n rhannol oherwydd y cymorth y maen nhw wedi ei gael gan Lywodraeth Cymru ac eraill. Cynlluniwyd ein buddsoddiad yn y ganolfan ymchwil gweithgynhyrchu uwch yn llwyr i roi mantais i Frychdyn o ran denu adain yr ymchwil yn y dyfodol i ogledd Cymru, a byddwn yn parhau i wneud hynny. Os oes pethau y gallwn ni eu gwneud a fydd yn helpu Brychdyn i berswadio Airbus yn fyd-eang i ddod â mwy o waith i ogledd Cymru, lle mae ganddyn nhw'r gweithlu ymroddgar, medrus ac ymroddedig iawn hwn, yna, wrth gwrs, byddwn yn gwneud hynny, fel yr ydym ni wedi ei wneud yn y gorffennol, a byddwn yn dwysáu pa ymdrechion bynnag y gallwn i'w cynorthwyo yn y modd hwnnw.