3. Sut y bydd y Gweinidog yn sicrhau bod goblygiadau iechyd meddwl y pandemig COVID-19 yn cael eu cydnabod yn nyraniadau cyllideb Llywodraeth Cymru? OQ55385

Mae ymchwil yn dweud wrthym y bydd y pandemig yn effeithio ar les meddyliol ac emosiynol llawer o bobl. Dyna pam rydym wedi cyhoeddi nifer o fesurau penodol a gaiff eu hanelu at gefnogi iechyd meddwl, gan gynnwys £5 miliwn ar gyfer iechyd meddwl mewn ysgolion a £3.5 miliwn i alluogi byrddau iechyd i ymateb i gynnydd yn y galw.

Diolch yn fawr, Gweinidog. Rwy'n croesawu unrhyw gyllid ar gyfer goblygiadau'r pandemig o ran iechyd meddwl. Ond credaf ei bod yn hanfodol i'r rhain fod yn ddyraniadau ychwanegol, ac roeddwn i'n bryderus iawn o weld bod £7 miliwn wedi cael ei dynnu o'r gronfa gwella gwasanaethau iechyd meddwl yn y gyllideb atodol. Nawr, rwy'n siŵr bod pob aelod yn cydnabod bod ffordd bell iawn i'w throedio yng Nghymru o ran sicrhau cydraddoldeb rhwng iechyd meddwl a chorfforol. Fe gyflwynwyd dau adroddiad pwysig yn y Senedd hon, sef adroddiad y Pwyllgor Plant, Pobl ifanc ac Addysg, 'Cadernid Meddwl' ynghylch iechyd meddwl plant, ac adroddiad 'Busnes Pawb' y Pwyllgor Iechyd ar atal hunanladdiad. Mae marwolaethau oherwydd hunanladdiad yn parhau i fod yn argyfwng iechyd cyhoeddus mawr. Pa sicrwydd a wnewch chi ei roi, Gweinidog, y byddwch chi'n parhau i flaenoriaethu nid yn unig yr ymateb i'r pandemig, ond y trawsnewid pwysig iawn o ran gwasanaethau yr ydym yn eiddgar i'w weld ym maes iechyd meddwl ar gyfer oedolion a phlant yng Nghymru? Diolch.

Rwy'n ddiolchgar i Lynne Neagle am godi hyn, ac rwy'n cytuno'n llwyr â phopeth a ddywedodd am bwysigrwydd sicrhau bod trawsnewid yn digwydd i'r gwasanaethau yn ogystal â'n hymateb cychwynnol ac uniongyrchol ni i argyfwng COVID-19. Rwy'n dymuno rhoi sicrwydd bod y £7 miliwn a dynnwyd o'r llinell benodol honno o arian yn y gyllideb wedi digwydd ar y ddealltwriaeth na allai'r gwaith hwnnw ddigwydd oherwydd argyfwng COVID-19, neu ei fod wedi ei arafu, a dyna a wnaeth rhyddhau'r cyllid hwnnw yn bosibl yn y lle cyntaf. Ond, yn amlwg, mae darparu gwasanaethau iechyd meddwl yn mynd i fod yn bwysicach nag erioed o ystyried y pwysau sydd ar bobl o ganlyniad i'r argyfwng. Felly, rwyf eisiau eich sicrhau chi ac fe roddaf fy ngair i chi y byddaf i'n parhau i roi gwerth mawr iawn ar iechyd meddwl yn fy nhrafodaethau i â chydweithwyr.

Gweinidog, mae Mind Cymru wedi cyhoeddi adroddiad yn ddiweddar ar y modd y mae'r pandemig coronafeirws wedi effeithio ar ein hiechyd meddwl ni, sy'n dangos nad yw llawer o bobl yn teimlo bod ganddynt yr hawl i geisio cymorth a'u bod yn ei chael hi'n anodd cael gafael ar gymorth pan fyddan nhw'n ceisio hynny. Nawr, fe ddangosodd yr adroddiad nad oedd un o bob tri o oedolion a mwy nag un o bob pedwar o bobl ifanc yn cael cymorth yn ystod y cyfnod cloi gan nad oedden nhw'n credu eu bod nhw'n teilyngu'r gefnogaeth honno.

Felly, a wnewch chi ddweud wrthym faint o arian a roddodd Llywodraeth Cymru yn benodol yn ystod y pandemig i gyfathrebu â phobl ledled Cymru am bwysigrwydd iechyd meddwl, a'u hannog nhw i geisio cymorth os ydyn nhw mewn trafferthion? A pha drafodaethau a gawsoch chi gyda'r Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol ynglŷn â'r mater hwn i wneud yn siŵr bod pobl y mae angen cymorth ariannol arnyn nhw yn cael y cymorth angenrheidiol mewn gwirionedd?

Rwy'n credu ei bod yn bwysig iawn cydnabod y bydd yna bobl sy'n dioddef salwch meddwl o ganlyniad i'r argyfwng coronafeirws nad ydyn nhw erioed wedi dioddef salwch meddwl o'r blaen ac nad ydyn nhw'n gwybod o reidrwydd am y gwasanaethau na'r cymorth sydd ar gael iddyn nhw, ac nad ydyn nhw o bosibl yn teimlo'n ddigon cyffyrddus i siarad am eu salwch meddwl yn y lle cyntaf. Felly, mae'r gwaith sydd eisoes wedi bod yn mynd rhagddo gydag amrywiaeth eang o sefydliadau, mae'n rhaid imi ddweud, yn parhau ac mae hwnnw'n bwysig iawn. Fe wn i fod y Gweinidog Iechyd wedi bod yn awyddus i archwilio o fewn ei gyllideb faint yn fwy y gall ef ei roi o ran cymorth ar gyfer cynlluniau penodol. Ond, roeddech chi'n holi am bwysigrwydd tynnu sylw arbennig at y math o gymorth sydd ar gael a faint o arian a roddwyd ar gyfer hynny. Felly, rhoddwyd £50,000 ychwanegol ar gyfer iechyd meddwl gofalwyr di-dâl, fel enghraifft, ac roedd hynny'n cyd-daro ag wythnos genedlaethol y gofalwyr i sicrhau bod gofalwyr yn ymwybodol o'r cymorth penodol a oedd ar gael iddynt ac a oedd wedi ei dargedu iddynt.

Mae buddsoddiad arall wedi ymwneud â chynyddu maint cyfleusterau i gleifion mewnol ym maes iechyd meddwl, gan gydnabod yr heriau a geir yn ystod y cyfnod hwn, ac wrth gwrs cafwyd ehangu yn y cynllun cymorth iechyd meddwl i feddygon, sydd wedi ei ymestyn erbyn hyn i 60,000 o weithwyr gofal iechyd ledled Cymru. Maent wedi cael eu hysbysu am hyn i sicrhau eu bod yn ymwybodol bod y gwasanaeth hwn ar gael iddyn nhw nawr, o gofio'r pwysau y mae pobl yn eu hwynebu yn y sector gofal iechyd yn benodol.