Cwestiynau nawr gan lefarwyr y pleidiau. Llefarydd y Ceidwadwyr, Janet Finch-Saunders. 

Diolch, Lywydd. Weinidog, fe fyddwch yn ymwybodol o’r dinistr a achoswyd gan storm Francis yng ngogledd-orllewin Cymru. Cafwyd llifogydd a thirlithriadau ar yr A55 ac eiddo niferus yn Abergwyngregyn, achubwyd oddeutu 40 o unigolion o gabanau ym Methesda, achubwyd pobl o bum tŷ a difethwyd busnesau ym Meddgelert, ac wrth gwrs, cafodd gerddi a chastell a hanesyddol rhestredig gradd 1 Castell Gwydir eu difrodi ar ôl iddynt ailagor yn yr haf. Nawr, nid yw cynllun buddsoddi cyfalaf 2021 Llywodraeth Cymru ar gyfer rheoli risg llifogydd yn cynnwys unrhyw gyllid sydd o fudd amlwg i'r ardaloedd hyn—Beddgelert, Abergwyngregyn, Bethesda, na Gwydir—yn y tymor byr. A wnewch chi gynyddu cyllid ar gyfer cynlluniau perygl llifogydd brys mewn ardaloedd yr effeithiwyd arnynt gan storm Francis yng ngogledd-orllewin Cymru, a pham nad ydych eisoes wedi cyhoeddi unrhyw gyllid brys o'r fath ar gyfer y rhai yr effeithiwyd arnynt gan stormydd gwirioneddol annisgwyl ar adeg pan ddylai pob un ohonom fod yn mwynhau’r haf?

Diolch. Hoffwn groesawu'r Aelod i'w swydd newydd yng nghabinet yr wrthblaid. Gwelsom lifogydd heb eu tebyg o’r blaen dros yr haf. Cawsom ein hatgoffa bod argyfwng hinsawdd yn dal i fodoli ochr yn ochr â phandemig COVID-19. Rwyf wedi sicrhau bod 100 y cant o gyllid atgyweirio ar gael i bob awdurdod lleol ar gyfer digwyddiadau llifogydd, felly efallai nad yw'r awdurdod lleol wedi gwneud cais amdano. Yn sicr, gyda Rhondda Cynon Taf—a gwn fod gennyf gwestiwn yn nes ymlaen ar RhCT yn benodol—gwnaethom ariannu 100 y cant o'r hyn y gwnaethant gais amdano. Rydym yn ariannu sawl cynllun lliniaru llifogydd yng ngogledd Cymru, ond ar gyfer y digwyddiadau llifogydd a welsom, fel y dywedaf, mae—. Nid oes angen pot arbennig o arian arnom; mae’r arian hwnnw ar gael i'r holl awdurdodau lleol ac awdurdodau rheoli perygl wneud cais amdano.

Diolch. Ac wrth gwrs, mae hyn oll yn ychwanegol at yr hyn roedd fy etholwyr wedi’i ddioddef eisoes gyda storm Ciara. Mae llawer o dystiolaeth yma fy mod wedi cyflwyno adroddiad ar y pryderon llifogydd yn dilyn storm Ciara, a chymerodd tan 18 Awst i chi a'ch adran fynd i'r afael â'r pryderon hynny a godwyd. Nawr, fe wfftioch chi atebolrwydd ar y pryd drwy nodi mai'r awdurdod llifogydd arweiniol lleol sy'n gyfrifol am yr adroddiad ymchwiliad llifogydd adran 19. Mae hwn yn ofyniad statudol. Nawr, saith mis yn ddiweddarach, nid yw'r adroddiad hwnnw wedi'i gyhoeddi. Ac nid wyf yn beirniadu ein hawdurdod lleol o gofio’r hyn y maent wedi gorfod cystadlu ag ef wrth ymdrin â COVID-19 dros y chwe mis diwethaf. Ond nid methiant unigol yw hwn ledled Cymru, a chymerodd rhwng Rhagfyr 2015 a Gorffennaf 2016 i gael adroddiad ar gyfer Betws-y-Coed a Dolwyddelan. Felly, mae'n cymryd cyfnod annerbyniol o hir i adroddiadau adran 19 gael eu cyflwyno. Felly, a wnewch chi fynd i’r afael â hyn fel mater brys drwy bennu terfyn amser ar gyfer y cyhoeddiadau hyn, ac a oes gennych unrhyw bwerau i orchymyn y dylid cyhoeddi’r adroddiadau statudol hyn o fewn amserlen fwy realistig a mwy rhesymol, oherwydd heb yr adroddiadau statudol hynny, mae’n anodd iawn sicrhau bod unrhyw fath o waith llifogydd yn digwydd? Diolch.

Wel, rwy'n gobeithio y bydd Janet Finch-Saunders yn cydnabod bod Llywodraeth Cymru wedi wynebu'r un pryderon yn union ag awdurdodau lleol, os nad rhai mwy sylweddol. Ond yn sicr, byddaf yn edrych ar y dyddiadau hynny, gan y credaf eich bod yn iawn—mae hynny'n ddefnyddiol, nid yn unig ar gyfer tryloywder, ond hefyd ar gyfer edrych ar ba gynlluniau lliniaru llifogydd y gallwn eu cyflwyno. Rwyf wedi darparu cryn dipyn o gyllid ychwanegol i sicrhau bod y cynlluniau lliniaru llifogydd hynny yn cael eu cyflwyno. Dywedodd awdurdodau lleol wrthyf mai cyllid oedd un o'r rhwystrau rhag cyflwyno’r cynlluniau, felly rwyf wedi cael gwared ar y rhwystr hwnnw drwy ddweud y byddwn yn ariannu 100 y cant o'r astudiaeth gychwynnol honno i weld a fyddai cynllun lliniaru llifogydd yn addas ar gyfer yr ardal benodol honno.

Diolch. Gŵyr pawb fod coed yn chwarae rhan fawr yn y gwaith o liniaru digwyddiadau llifogydd mawr. Nawr, ers 17 Awst 2020, mae Cyfoeth Naturiol Cymru eu hunain wedi derbyn ceisiadau am drwyddedau i gwympo bron i 50,000 o goed o Wynedd i Sir Fynwy, ac er mawr arswyd i mi, nid yw CNC ond yn ystyried yr effaith amgylcheddol lle bydd datgoedwigo yn arwain at ddefnyddio'r tir at ddiben gwahanol. Mae hyn yn gwbl warthus, oherwydd os dychmygwch eich bod yn cwympo 100 neu 1,000 o goed mewn ardal benodol ac yn dweud y byddwch yn plannu eginblanhigion, nid ydych yn cael yr effaith wirioneddol o ran amddiffyn rhag llifogydd. Felly, pa gamau brys a gymerwch i sicrhau bod CNC eu hunain yn ystyried effaith unrhyw gwympo coed ar gyfradd y dŵr ffo, a'u bod yn cynhyrchu gwaith amgylcheddol ac effaith ar y tir? Rydych wedi neilltuo £1 miliwn i gefnogi’r gwaith o arafu'r dŵr ffo i'n hafonydd a'n nentydd. A wnewch chi ddefnyddio’r arian hwnnw i adolygu effeithiolrwydd trwyddedau wrth atal cwympo coed mewn mannau problemus mewn perthynas â llifogydd? Mae fy etholwyr yn credu bod CNC, er eu bod yn rheoleiddiwr, yn dechnegol, yn rhedeg busnes da iawn wrth gwympo llawer o goed, ac eto, maent yn gosod llawer o reoliadau ar berchnogion coedwigaeth eraill. Felly, credaf fod yn rhaid cael rhywfaint o gydbwysedd yma yn y system.

Ac yn olaf, sut y mae cwympo coed yn nyffryn Conwy yn unol â'r gofyniad yn safon coedwigaeth y DU y dylid ystyried y gwaith o reoli coetir yn ffordd o liniaru risg llifogydd, pan mai'r pryder mewn gwirionedd yw gall faint o ddatgoedwigo y mae CNC yn ei wneud yn fy etholaeth fod yn achosi'r problemau gyda llawer o'r llifogydd? Diolch.

Mae'r Aelod yn gwneud honiadau pellgyrhaeddol iawn, a chredaf y byddai'n well pe bawn yn eu trafod gyda Cyfoeth Naturiol Cymru ac yna'n ysgrifennu at yr Aelod.FootnoteLink

Gwybodaeth ychwanegol at y Cyfarfod Llawn (Saesneg yn unig)

Llefarydd Plaid Cymru, Llyr Gruffydd.

Diolch yn fawr, Lywydd. Weinidog, mae eich ymgynghoriad ar gynigion i barhau â chefnogaeth amaethyddol i ffermwyr mewn cyfnod pontio ôl-Brexit hyd at ba bryd bynnag y byddwn yn llwyddo i basio Bil amaethyddol Cymru newydd yn cynnig cau'r cynllun ffermwyr ifanc ar gyfer ceisiadau newydd o'r flwyddyn nesaf ymlaen. A allwch roi cadarnhad neu eglurder inni ynghylch y bwriad yn y tymor hwy o ran darparu rhyw fath o gefnogaeth bwrpasol i newydd-ddyfodiaid i'r diwydiant? Yn amlwg, mae'n achos pryder y gallem fod yn wynebu cyfnod o ddwy neu dair blynedd heb unrhyw gefnogaeth bwrpasol o'r math hwnnw. Pam y credwch y byddai'n dderbyniol inni beidio â chefnogi newydd-ddyfodiaid ifanc yn y cyfnod interim? A pha fath o neges y credwch y gallai fod yn cael ei chyfleu i’r diwydiant os ydynt yn credu bod y Llywodraeth o’r farn fod cefnogaeth o'r math hwnnw yn rhywbeth y gellir ei hepgor, hyd yn oed os mai yn y tymor byr yn unig y bydd hynny?

Mae'n debyg fod yr Aelod yn ymwybodol ar hyn o bryd fod y Papur Gwyn y byddwn yn ei gyflwyno ar ddiwedd y flwyddyn galendr hon cyn cyflwyno Bil amaethyddol yn nhymor nesaf y Llywodraeth yn cael ei gwblhau ar hyn o bryd. Credaf fod gennym oddeutu dwy bennod arall i’w hysgrifennu cyn y gall ddod ataf i mi gael ei gymeradwyo’n derfynol. Fel y gwyddoch, rwyf bob amser wedi bod yn awyddus i gefnogi ein newydd-ddyfodiaid, ond wrth edrych ar yr hyn rydym wedi'i roi yn y gorffennol, gan edrych ar y ffordd y cafwyd mynediad at y cyllid hwnnw, rwyf am sicrhau ein bod yn cyrraedd pobl sy'n newydd-ddyfodiaid go iawn. Mae hynny'n rhan o'r hyn y byddwn yn ei gyflwyno yn y Papur Gwyn.

Y cynllun tymor hwy yw hwnnw; roeddwn yn gofyn i chi am drefniadau tymor byr, interim, oherwydd bydd cyfnod o ddwy i dair blynedd, felly, heb unrhyw fath o gefnogaeth bwrpasol i newydd-ddyfodiaid. Mae angen cefnogaeth yn awr yn enwedig gan fod arnom angen gwaed newydd, syniadau newydd a brwdfrydedd newydd yn barhaus. A chyda'r rhagolwg—y rhagolwg cynyddol, mewn gwirionedd—y cawn Brexit heb gytundeb, dyna'r math o bobl sydd eu hangen arnom, pobl sy’n barod i wynebu'r heriau newydd sydd o'n blaenau. A chyda'r tebygolrwydd cynyddol o Brexit heb gytundeb yn ein hwynebu, tybed a oes gan eich adran ddigon o adnoddau i fynd i'r afael â phandemig COVID ar y naill law a pharatoi'n ystyrlon ac yn briodol ar gyfer Brexit heb gytundeb ar y llaw arall. Efallai y gallech ddweud wrthym pa mor barod yw eich adran am Brexit heb gytundeb ac a ydych yn hyderus y bydd y sector hefyd yn barod ymhen 15 wythnos.

O ran fy adran i, rydych yn llygad eich lle; yr un swyddogion sy'n ymdrin â phandemig COVID-19 ag sy'n helpu i baratoi ar gyfer Brexit heb gytundeb. Fe fyddwch yn ymwybodol, yn amlwg, nad yw pandemig COVID-19 yn rhywbeth y gallech fod wedi cynllunio ar ei gyfer, ac yn amlwg, ar y dechrau, bu llawer o fy swyddogion yn helpu gyda'r ymateb i COVID-19 ar draws Llywodraeth Cymru. Yn sicr y rhai y cyfeirioch chi atynt—felly, y Papur Gwyn ar amaethyddiaeth, er enghraifft, a'r Brexit heb gytundeb—maent bellach yn gweithio'n amlwg iawn ar y materion hynny.

A yw'r sector yn barod? Byddwn yn dweud nad yw’n barod, yn ôl pob tebyg. Credaf fod parodrwydd busnes yn sicr yn faes sy'n peri cryn bryder i mi. Ddydd Llun, cadeiriais grŵp rhyngweinidogol diweddaraf Adran yr Amgylchedd, Bwyd a Materion Gwledig, lle dywedwyd wrthyf fi a'r swyddog cyfatebol ar gyfer yr Alban—. Roeddem yn trafod parodrwydd busnes ac roeddem yn trafod y Bil Marchnad Fewnol a gyflwynwyd gan Lywodraeth y DU a dywedodd yr Ysgrifennydd Gwladol wrthym ein bod yn edrych arno fel 'gwydr hanner gwag'. Nid wyf yn cytuno â hynny o gwbl. Mae gennyf bryderon gwirioneddol a dilys nad yw busnesau'n barod. Y llynedd, gofynasom iddynt baratoi ar gyfer Brexit heb gytundeb; dywedwyd wrthynt am roi'r gorau i wneud hynny, os mynnwch. Rydym bellach wedi cael pandemig COVID-19, ac yn amlwg, mae'n rhaid inni ddechrau paratoi unwaith eto yn awr. Fel y dywedwch, rwy'n credu mai 100 niwrnod oedd i fynd ddydd Llun, felly mae'n debyg mai 97 niwrnod sydd i fynd bellach.

Iawn. Wel, bydd angen pob math o gynlluniau wrth gefn arnom, wrth gwrs, ac mae pobl yn disgwyl i Lywodraeth Cymru arwain o'r tu blaen ar hynny, yn amlwg, a byddwn yn gobeithio eich bod yn teimlo bod gennych yr adnoddau, neu os nad ydych, yna bydd angen i bob un ohonom weithio i sicrhau eu bod yno. Mae rhywun yn meddwl yn benodol am yr angen i ymdrin â chig oen dros ben mewn senario heb gytundeb. Nid oes digon o le storio yn y DU i storio cig oen pe baem yn colli ein marchnad allforio. Felly, a allwch roi diweddariad, felly, ac egluro i ni ble yn union rydych arni o ran cynllunio wrth gefn ac a ydych yn hyderus y byddwch wedi paratoi ar gyfer pob sefyllfa? Oherwydd gallwch ddweud wrthym fod y gwaith yn dechrau eto neu ar fin ailgychwyn, ond mae pobl yn awyddus i wybod a ydych yn credu y bydd hyn yn gymaint o lanast ag y mae rhai pobl yn awgrymu y gallai fod, neu a ydych yn hyderus y bydd mesurau ar waith i liniaru'r gwaethaf o'r niwed.

Mae Llywodraeth Cymru bob amser wedi arwain o'r tu blaen ar y materion hyn. Yn ôl ym mis Tachwedd 2016, heb fod ymhell ar ôl pleidlais refferendwm yr UE, fe wnaethom ddechrau paratoi. Mae gennyf fy ngrŵp bord gron o randdeiliaid ac mae hwnnw wedi bod yn cyfarfod yn llawer amlach eleni, yng ngoleuni COVID-19. Mae'n ymwneud â mwy na dechrau eto mewn perthynas â Brexit heb gytundeb; gwnaed y gwaith hwnnw y llynedd. Roedd yn eithaf rhagweledol, wrth edrych arno yn awr, gan iddo fod o gymorth gyda phandemig COVID-19 hefyd.

Yn sicr, yn y trafodaethau a gawsom y llynedd ynghylch y sector defaid, dywedasom yn glir iawn wrth Lywodraeth y DU y byddai'n rhaid iddynt ddarparu cyllid ychwanegol, a chafodd hynny ei dderbyn y llynedd. Nid yw fy marn ynglŷn â hynny wedi newid o gwbl. Ond credaf ei bod yn anodd, gan fod busnesau wedi gorfod ymdrin â phandemig COVID-19, maent bellach yn dechrau—nid gwella, o reidrwydd, gan y credaf fod pethau wedi bod, yn amlwg, yn eithaf araf, gan ein bod yn bryderus iawn ynghylch ail ymchwydd, ond yn sicr, credaf fod yr anawsterau deuol hynny y mae pob busnes yn eu hwynebu ar hyn o bryd yn ei gwneud yn anodd iawn. Ond yn sicr, rydym yn gwneud popeth yn ein gallu i sicrhau bod y wybodaeth ar gael ac i roi pwysau ar Lywodraeth y DU. Ni fyddant yn ymestyn y cyfnod pontio, er ein bod wedi gofyn sawl gwaith. Maent yn dweud wrthym y bydd popeth wedi’i gwblhau erbyn diwedd y flwyddyn, ac yn amlwg, y peth pwysicaf yw ein bod yn parhau i roi pwysau ar Lywodraeth y DU. Gwn fy mod i a'm holl gyd-Weinidogion yn gwneud hynny ar bob cyfle.

Cwestiwn 3, Mick Antoniw.

Mae angen i chi agor eich meic yn gyntaf, Mick Antoniw. Ddim eto.

Ymddiheuriadau.