Symudwn yn awr at y ddadl fer. Gofynnaf i Alun Davies gyflwyno'r pwnc y mae wedi'i ddewis.

Diolch yn fawr iawn, Lywydd dros dro. Dylwn ddweud ar y dechrau fod Dawn Bowden wedi gofyn am gael munud o fy amser, ac rwyf wedi cytuno i hynny.

Ysgrifennais yn y Western Mail y bore yma mai un o'r pethau sy'n sicr am fywyd gwleidyddol yng Nghymru yw lansio rhaglen ar gyfer y Cymoedd gan Lywodraeth neu weinyddiaeth newydd, ac wrth ddweud hynny, dylwn innau hefyd, wrth gwrs, ddatgan fy muddiant fy hun yn hynny gan fy mod yn Weinidog a lansiodd raglen o'r fath bedair blynedd yn ôl. Wrth wneud hynny, dilynais res o Weinidogion, wedi'u harwain yn ôl pob tebyg gan Cledwyn Hughes yn ôl yn 1966 pan sefydlodd uned tir diffaith yr hen Swyddfa Gymreig. Gallaf weld bod o leiaf un o'n Haelodau'n cofio'r digwyddiad hwnnw yn ôl yn y 1960au. Nid wyf am syrthio i'r fagl o dreulio amser yn ymosod ar eich rhagflaenwyr, yn enwedig pan nad ydynt yno i amddiffyn eu hunain, ond rwy'n credu ers hynny ein bod wedi gweld cyfres o Weinidogion yn lansio rhaglenni yn y Cymoedd er mwyn mynd i'r afael â'r problemau amlwg a wynebir gan gymunedau yno. Mae rhai o'r rhaglenni hynny wedi bod yn ymdrechion egwyddorol i greu newid go iawn, ac mae eraill wedi bod yn fwy o ymarferion cysylltiadau cyhoeddus i osgoi'r angen am newid sylfaenol.

Roeddwn yn sicr yn gobeithio pan lansiwyd tasglu'r Cymoedd gennym rai blynyddoedd yn ôl y byddai hwnnw'n un o'r ymdrechion egwyddorol hynny i sicrhau newid gwirioneddol, newid sylfaenol i'n dyfodol. Roedd y Gweinidog a ymatebodd i'r ddadl y prynhawn yma yn rhan ohono, ac roeddwn yn teimlo ein bod wedi gweithio'n dda gyda'n gilydd. Bydd yn defnyddio'r cyfle hwn i ddweud wrthym a yw hynny'n wir ai peidio, mae'n siŵr, ond roeddwn yn teimlo ein bod wedi gweithio'n dda gyda'n gilydd. Ond bydd hefyd yn cofio'r diffygion sylfaenol roedd angen inni eu goresgyn. Fel Gweinidog yn ôl yn 2016, roedd gennyf gyllideb fach iawn, grŵp bach o weision sifil a dim cyfle i redeg nac arwain rhaglenni. Fe fydd yn cofio imi orfod mynd i siarad gydag ef a'i swyddogion i ofyn am ei gymorth a'i gyllidebau er mwyn arwain unrhyw newid economaidd ac yn yr un modd, bu'n rhaid imi fynd at Weinidog arall a Gweinidogion eraill i geisio eu perswadio i ddefnyddio'u cyllidebau a'u swyddogion i ddarparu adnoddau ar gyfer rhannau eraill o'r rhaglen. Roedd yn ddatgymalog ar y gorau ac yn ddiffygiol ar y gwaethaf. Mater i eraill fydd penderfynu pa mor dda y gwnaethom, ac nid wyf am gymryd rhan mewn gwagymffrost felly y prynhawn yma.

Ers hynny, ers 2016, safodd y Gweinidog a minnau yng Nglynebwy yn 2017 a lansio rhaglen y Cymoedd Technoleg yn fy etholaeth i. Rydym wedi gweld bargeinion dinas Caerdydd ac Abertawe yn datblygu'n ansicr, rwy'n credu ei bod hi'n deg dweud. Rydym wedi clywed sôn am gronfa ffyniant gyffredin ond hyd yma, nid wyf wedi fy argyhoeddi bod unrhyw un ohonom sy'n cymryd rhan yn y ddadl hon yn gwybod beth yw hi nac i ble y mae'n mynd i fynd. Gallwn dybio y bydd y Cymoedd yn rhan o hynny. Ond yr hyn rydym wedi'i weld yw ailffocysu gwaith, newid blaenoriaethau. Nid ydym wedi gweld y gwelliant roedd angen inni ei weld, ac rydym i gyd yn gwybod mai'r Cymoedd yw'r rhannau o Gymru sy'n wynebu'r heriau cymdeithasol ac economaidd mwyaf drwy'r holl ddegawdau o'r rhaglenni hyn. Ac mae hefyd yn deg dweud, rwy'n meddwl, pe gallai penderfyniadau pwyllgor, datganiadau i'r wasg ac areithiau ddileu tlodi, y byddai'r Cymoedd yn iwtopia fodern. 

Mae'n amlwg i mi yn awr fod angen inni ailedrych ar hanfodion y ddadl hon a sut rydym yn bwrw ymlaen â hyn, a hoffwn ddechrau'r ddadl honno y prynhawn yma. Daeth tasglu'r Cymoedd i mewn am sgyrsiau a gynhaliwyd cyn etholiad diwethaf y Senedd yn 2016. Roedd llawer ohonom bryd hynny'n pwyso am awdurdod datblygu yn y Cymoedd. Am bob math o resymau, teimlwyd ei fod yn amhriodol ac roedd tasglu, mewn sawl ffordd, yn gyfaddawd. Nid wyf wedi fy argyhoeddi bod y cyfaddawd hwnnw'n mynd i gyflawni'n hirdymor. Credaf fod angen inni ailystyried y ddadl honno heddiw. Rwyf am wneud hynny drwy siarad am bedair elfen: cysondeb, capasiti, cydlyniad ac ymrwymiad. 

Mae arnom angen cysondeb polisi. Mae'r Cymoedd wedi dioddef gormod oherwydd Gweinidogion sydd naill ai â chynllun neu angen arbrofi gyda damcaniaeth economaidd, ac mae pob Gweinidog newydd angen cynllun newydd, targed newydd, amcanion newydd, minnau'n gynwysedig. Ond canlyniad hynny yw dechrau a stopio. Mae'n iawn ac yn briodol ein bod yn adolygu ac yn newid dull nad yw'n gweithio, a byddai'n ffôl gwneud fel arall. Ond mae torri a newid heb adolygiad o'r fath a heb reswm o'r fath dros gynnal adolygiad yn ffôl. Mae nodi targedau, strategaethau, amcanion a rhaglenni ar ddechrau Senedd, ddim ond i droi cefn ar y dulliau hynny hanner ffordd drwodd, yn gwahodd rhwystredigaeth gan y bobl a gynrychiolwn, ac yn gwarantu methiant ein rhaglenni ein hunain. Mae angen inni sicrhau ein bod yn gallu cael cysondeb yn hirdymor.

Ond os oes gennym gysondeb polisi, mae arnom angen ffordd o gyflawni'r ddadl honno hefyd. Mae arnom angen cynnydd sylweddol mewn capasiti. Y tu allan i Rondda Cynon Taf, mae'n anodd gweld unrhyw un o awdurdodau'r Cymoedd â gallu i gyflawni'r raddfa sydd ei hangen i greu'r amodau ar gyfer dyfodol economaidd sylfaenol wahanol. Y gwir plaen yw bod y rhan fwyaf o awdurdodau lleol yn y Cymoedd yn rhy fach i ddarparu'r math o fewnbynnau economaidd a welais yn Fflandrys rai blynyddoedd yn ôl, pan oeddem yn edrych ar barc y Cymoedd. Roedd maint yr uchelgais yno'n wych—ac mae Dawn Bowden yma o Ferthyr Tudful; bûm yn trafod prosiect Crucible gyda hi. Roedd yn wych ei weld. Ond mae hi'n gwybod ac rwy'n gwybod hefyd na fydd byth yn digwydd heb y capasiti i wneud iddo ddigwydd, ac nid yw'r capasiti hwnnw'n bodoli heddiw.

Gŵyr y Gweinidog fod amcanion gwych i raglen y Cymoedd Technoleg a lansiwyd ganddo ef a minnau—amcanion yr ymrwymais iddynt ac rwyf am eu gweld. Ond rydym hefyd yn gwybod nad oes gennym gapasiti i'w gyflawni ym Mlaenau Gwent, ac mae'n rhaid inni dderbyn hynny a deall hynny. Gwyddom hefyd mai'r unig sefydliad, os hoffech, sydd â'r gallu i gyflawni a'r pŵer i sicrhau newid yw Llywodraeth Cymru. Ond rydym hefyd yn gwybod, os ydym yn onest â'n gilydd, fod gan Weinidogion ac adrannau a swyddogion i gyd flaenoriaethau gwahanol sy'n cystadlu. Yn sicr, yn fy mhrofiad i, mae gormod o amser ac adnoddau'n cael eu gwastraffu ar geisio cydlynu'r ffrydiau ariannu a'r blaenoriaethau hyn sy'n cystadlu â'i gilydd, a dim digon o amser yn cyflawni'r hyn sy'n rhaid inni ei wneud mewn gwirionedd. 

A daw hynny â mi at elfen arall: cydlyniad. Mae wedi bod yn un o ffeithiau bywyd, ers diddymu Awdurdod Datblygu Cymru, fod y prif ysgogiadau polisi sy'n ofynnol gan lunwyr polisi wedi gorwedd mewn gwahanol leoedd, gyda gwahanol arweinwyr, gwahanol flaenoriaethau, ac amcanion gwahanol. Ni fu erioed fwy o angen rhaglen gydlynol ar y Cymoedd. Ond mae dryswch gwahanol strwythurau, a gormodedd o flaenoriaethau sy'n cystadlu â'i gilydd, yn golygu nad oes gennym fawr ddim o ran cydlyniad. Mae gennym lawer iawn o gyfoeth o ran strategaethau a rheolaeth, ond nid oes gennym allu i gyflawni'n gydlynol. Rwyf wedi bod yn ymgyrchu dros orsaf drenau yn Abertyleri, fel y gŵyr y Gweinidog yn rhy dda, rwy'n siŵr; rydym yn rhannu hunllefau am y pethau hyn ar wahanol adegau. Cynigiodd bargen dinas Caerdydd gyfaddawd gyda stop newydd yn Aber-bîg. Nawr, er cymaint y byddai hynny'n cael ei werthfawrogi, nid yw'n orsaf yn Abertyleri, ac nid yw byth yn mynd i fod. Nid yw byth yn mynd i gyflawni'r newid sylweddol sydd ei angen arnom. Ond pam fod Llywodraeth Cymru, a pham fod tasglu'r Cymoedd bryd hynny, a pham fod bargen dinas Caerdydd yn gweithio yn yr un lle yn unol â gwahanol flaenoriaethau, gyda gwahanol uchelgeisiau? Rhaid inni ddod o hyd i ffyrdd o fynd i'r afael â hynny.

Felly, mae angen ymrwymiad a ffocws i'n dyfodol sy'n fanwl ac yn barhaus. Gwyddom fod pethau'n mynd i fynd yn anos ac nid yn haws. Credaf fod Llywodraeth y DU yn ceisio gwleidyddoli'r ffordd y bydd y gronfa ffyniant gyffredin yn gweithio, ac ni fydd yn sicrhau cydlyniad ag unrhyw un o'r rhaglenni eraill sydd gennym yn y Cymoedd. Llai o gydlyniad, nid mwy, a welwn yn y dyfodol. Felly, rwyf am weld ac rwyf am agor y ddadl ynglŷn ag i ble rydym yn mynd yn y Cymoedd. Credaf fod arnom angen awdurdod datblygu yn y Cymoedd. Credaf fod angen inni ddwyn llywodraeth leol, ac adnoddau llywodraeth leol, ynghyd â Llywodraeth Cymru. Credaf fod angen inni gynnwys y busnesau yn y Cymoedd, a chymunedau'r Cymoedd. Ac mae angen inni wneud hynny ar sail statudol, gyda phwerau statudol a gallu i gyfeirio datblygiad yn y dyfodol. Mae angen inni allu gwneud hynny hyd braich, rwy'n credu, o'r Llywodraeth, lle bydd Gweinidog yn gosod y blaenoriaethau ac yn pennu'r amcanion, ond lle bydd yr awdurdod ei hun yn gyfrifol am gyflawni.

Gobeithio y gallwn gael y ddadl hon, a gobeithio y gallwn gael dadl sy'n ddadl gyfoethog ac yn ddadl gadarnhaol, oherwydd os gallwn gael y pethau hyn yn iawn yn y Cymoedd, lle mae pethau o bosibl yn fwyaf anodd, credaf nad oes rheswm pam na allwch gael hyn yn iawn—gwelaf fod Rhun ap Iorwerth gyda ni—yn Ynys Môn , ac mewn rhannau eraill o'r wlad hefyd. A gwn fod y Gweinidog wedi gweithio'n galed i sicrhau bod y ffocws hwnnw gennym mewn gwahanol rannau o'r wlad. Felly, gobeithio y gallwn gael y ddadl hon, gobeithio y gallwn ei wneud gyda'n gilydd, a gobeithio y gallwn gael dadl sy'n canolbwyntio ar yr hyn rydym yn awyddus i'w gyflawni dros y bobl rydym i gyd yn ceisio eu cynrychioli. Diolch yn fawr iawn. 

Dawn Bowden. A gawn ni agor y meic os gwelwch yn dda?

Ymddiheuriadau am hynny, Lywydd; mae fy meic ar agor nawr. A gaf fi ddiolch i Alun Davies am roi munud o'i amser i mi yn y ddadl hon? Clywaf yr achos y mae wedi'i osod ar ran ei etholaeth ef a chymunedau ehangach y Cymoedd. Wrth gwrs, mae gan Alun brofiad sylweddol, fel yr aelod etholaeth dros Flaenau Gwent, ac fel cyn Weinidog a aeth i'r afael yn uniongyrchol â phroblemau dwfn ein cymunedau yn y Cymoedd.

Ar ôl gwasanaethu am bron dymor yn y Senedd hon erbyn hyn, ac yn fwy diweddar, fel aelod o dasglu'r Cymoedd, rwy'n amlwg o'r farn nad yw popeth rydym wedi'i gyflawni hyd yma—er enghraifft, y ddarpariaeth ysgolion yr unfed ganrif ar hugain, cyfleusterau iechyd a gofal newydd, gwella trafnidiaeth a chyfathrebu, sgiliau a phrentisiaethau, gofalu am ein hamgylchedd, ein treftadaeth a'n diwylliant arbennig yn y Cymoedd—wedi mynd yn ddigon pell eto i drawsnewid rhai o'r problemau dwfn yn economaidd, yn gymdeithasol, ac o ran iechyd a lles a ddisgrifiwyd gan Alun.

Wrth gwrs, mae'r problemau hyn wedi'u gwreiddio'n rhy aml mewn profiad o dlodi, nad yw polisïau Llywodraethau Torïaidd olynol y DU ond wedi'i waethygu. Fodd bynnag, yn wahanol i Alun, nid wyf ar hyn o bryd yn cyflwyno achos dros ymateb strwythurol penodol i'r materion hyn, er ei fod, fel arfer, yn gwneud llawer o'r prif bwyntiau yn ei gyfraniad. Ond yn ystod tymor y Senedd hon, rwyf wedi nodi'r defnydd o dasglu'r Cymoedd, Bwrdd Uchelgais Economaidd Gogledd Cymru, ardaloedd menter, fel Dyfrffordd y Ddau Gleddau a phrifddinas-ranbarth Caerdydd. Ac yn achos y Cymoedd, rwy'n gobeithio ein bod yn awr yn dwyn ynghyd y gorau o'r gwersi hyn y mae'r gwahanol fodelau wedi'u darparu, fel ein bod yn parhau i wella'r canlyniadau i'n hetholwyr yng nghymunedau'r Cymoedd yn nhymor nesaf y Senedd hon.

Galwaf ar Ddirprwy Weinidog yr Economi a Thrafnidiaeth i ymateb—Lee Waters. Mae'n ddrwg gennyf, mae gennym y pennaeth—galwaf ar Weinidog yr Economi, Trafnidiaeth a Gogledd Cymru, Ken Skates.

Diolch, Ddirprwy Lywydd dros dro. Mae'n bleser gallu ymateb i'r ddadl y prynhawn yma. Yn amlwg hoffwn ddiolch i Alun Davies am gyflwyno'r ddadl hon, a diolch hefyd i Dawn Bowden am gyfrannu ati. Oherwydd nid oes amheuaeth fod y misoedd diwethaf ymhlith rhai o'r tristaf a mwyaf heriol y gall unrhyw un ohonom eu cofio. Ac wrth inni edrych ar y gwaith o fynd i'r afael â'r coronafeirws, nad yw wedi dod i ben, rhaid inni ganolbwyntio hefyd ar y dyfodol ac ar y gwaith adfer, ac yn enwedig ar sut y gallwn roi gobaith a chyfle i gael dyfodol economaidd newydd yn yr ardaloedd ar draws Blaenau'r Cymoedd—troi cefn ar y gorffennol, a dyfodol mwy gwyrdd, mwy teg a mwy llewyrchus.

Fel y mae Alun wedi egluro mor huawdl, mae gwaddol dad-ddiwydiannu ar draws Blaenau'r Cymoedd dros y 40 mlynedd diwethaf wedi bod yn sylweddol, ond rhaid inni ei oresgyn. Gadawodd farc ar yr amgylchedd, gadawodd farc ar iechyd pobl yr ardal, ac mae angen set gymhleth o ymyriadau i fynd i'r afael ag ef. Nid oes gennym amser y prynhawn yma i redeg drwy bob un ohonynt, ond hoffwn gyffwrdd ar nifer y mae Gweinidogion a Llywodraeth Cymru yn arwain arnynt, i helpu i lunio'r yfory mwy disglair, cynaliadwy a theg hwnnw i bobl mewn cymunedau fel Blaenau Gwent ac ar draws Blaenau'r Cymoedd.

Y cyntaf ac efallai'r pwysicaf yw'r cyfle sydd gennym i adfywio ac ailgynllunio llawer o'r canol trefi a'r strydoedd mawr sydd gennym ar draws y Cymoedd, er mwyn dod â balchder yn ôl i'r trefi hynny. Yn aml, maent wedi teimlo'n rhy bell o ganolfannau gweithgarwch trefol dwys, maent wedi teimlo'n rhy bell ac wedi'u gadael ar ôl oddi wrth ffrwyth twf yn ystod globaleiddio. Mae angen inni ailgydbwyso'r ffordd y mae'r economi'n gweithio yng Nghymru, a ledled y DU, ac wrth wneud hynny rhaid inni hyrwyddo buddiannau trefi.

Mae COVID yn ddigwyddiad trasig, ond mae'n cyflymu newid sylweddol yn y ffordd rydym yn byw, y ffordd rydym yn gweithio, a'r ffordd rydym yn strwythuro ein bywydau. Ac mae'r defnydd cynyddol o dechnoleg ddigidol a gweithio mwy hyblyg, i ffwrdd o ganolfannau trefol mawr, yn agor cyfle i ni ddenu ymwelwyr newydd a thrwy ddiffiniad, egni newydd yn ôl i galonnau llawer o'n cymunedau llai yn y Cymoedd. A dyna pam rydym wedi cytuno ar y dull 'canol y dref yn gyntaf' ar draws y Llywodraeth. A'r man cychwyn ar gyfer holl bolisi'r Llywodraeth yw: a ellir gwneud hyn yng nghanol y dref? A ellir gwneud yr adeilad hwn, y gweithgarwch hwn, y gwasanaeth newydd hwn ar stryd fawr neu leoliad ynghanol y dref—o addysg bellach i ofal, o weithio o bell i fathau newydd o fyw â chymorth, o weithgareddau Llywodraeth Cymru yn cael eu datganoli a'u gwasgaru'n fwy eang i drefi yn y Cymoedd, o weithgareddau llywodraeth leol yn cael eu lleoli ar y stryd fawr ac yng nghanol trefi? Dim ond ein dychymyg a'n parodrwydd ein hunain i newid all gyfyngu ar y cyfleoedd. Ac nid oes ond angen edrych ar rai o'n hadeiladau addysg bellach newydd diweddar sydd wedi gwneud cymaint i helpu i adfywio ardaloedd lle maent wedi'u lleoli.

Ond wrth gwrs, rwy'n cydnabod lawn cymaint mai dim ond un rhan o'r ateb yw hyn. Mae stori a hanes cyfoethog y Cymoedd, a chryfder parhaus yr economi ranbarthol, yn ymwneud â chynhyrchu, yn y gweithgynhyrchu, datblygu nwyddau, cynnyrch a gwasanaethau diwydiannol o ansawdd uchel, fel y gwelir mewn sectorau fel gweithgynhyrchu modurol a gweithgynhyrchu uwch, sydd wedi bod mor bwysig yn y cymunedau y mae Alun Davies a Dawn Bowden yn eu cynrychioli a'u gwasanaethu. A dyna pam fod rhaglen y Cymoedd Technoleg, a'i hymrwymiad i fuddsoddi mewn technolegau digidol newydd i greu economi ranbarthol gynaliadwy, mor hanfodol bwysig, fel y dywedodd Alun. Bydd £100 miliwn o ymrwymiad Llywodraeth Cymru i'r Cymoedd Technoleg dros 10 mlynedd yn creu 1,500 o swyddi cynaliadwy, ac rydym yn parhau'n gwbl ymrwymedig i ddarparu'r arbenigedd a'r capasiti sydd eu hangen er mwyn iddo lwyddo.

Drwy'r buddsoddiad a wnaed gan gwmnïau fel Thales, rydym eisoes yn gweld potensial cyfleoedd newydd sy'n deillio o'r pedwerydd chwyldro diwydiannol ac o ddiwydiannau arloesol, megis technoleg batri 5G ac ymchwil i gerbydau awtonomaidd yn y dyfodol. Ond fel y soniais, nid yw llawer o'r heriau sy'n wynebu Blaenau'r Cymoedd yn syml eu natur ac felly mae angen ymatebion sydd eu hunain yn soffistigedig iawn ac yn eang eu cwmpas—pethau sy'n mynd yn llawer ehangach na'r portffolio economaidd yn unig, unwaith eto, fel y dywedodd Alun, gan ystyried yr angen i gysoni datblygu economaidd â chynllunio gofodol a pholisi a darpariaeth trafnidiaeth.

Er mwyn adeiladu economi gadarn, gwyrdd a theg yn y dyfodol ym Mlaenau'r Cymoedd, mae angen ymyriadau ar draws holl feysydd trafnidiaeth, tai, adfywio ac iechyd. Ac wrth gwrs, Ddirprwy Lywydd dros dro, mae seilwaith yn allweddol i lwyddiant unrhyw economi ranbarthol, ochr yn ochr â sgiliau. Ym mis Mehefin eleni, cyhoeddwyd mai Future Valleys yw'r ymgeisydd a ffefrir ar gyfer y cam nesaf o'r gwaith ar y cynllun hirdymor trawsnewidiol i ddeuoli'r A465. A bydd y gwaith adeiladu, rwy'n falch o ddweud, yn dechrau o ddifrif ar ddechrau 2021. Disgwyliwn i'r prosiect hwnnw ddarparu £400 miliwn o wariant uniongyrchol yng Nghymru, gyda thros £670 miliwn o werth ychwanegol crynswth yn cael ei gynhyrchu i economi ehangach Cymru, a £170 miliwn o wariant o fewn y gadwyn gyflenwi leol. 

Ac wrth gwrs, mae'r metro yn ddarn arall o seilwaith a all gefnogi economi Blaenau'r Cymoedd, gydag uwchraddio rheilffyrdd Glynebwy a Maesteg yn rhan bwysig iawn o'n gwaith cynllunio. A rhaid inni sicrhau bod y gwasanaethau hynny ar gyfer trenau'n cael eu darparu yn y pen draw ar gyfer yr ardaloedd sydd y tu allan i'r hyn a ddisgrifiwn fel rheilffyrdd craidd y Cymoedd ar hyn o bryd. Bydd y buddsoddiadau hyn yn hollbwysig wrth i economi Blaenau'r Cymoedd ymadfer o heriau parhaus y pandemig COVID-19 dros y blynyddoedd nesaf.

Darllenais gyda diddordeb erthygl Alun Davies yn hyrwyddo asiantaeth ddatblygu'r Cymoedd, yn bennaf am fy mod yn benderfynol o greu dull datganoledig sy'n seiliedig ar leoedd o gyflawni datblygiad economaidd pan gyhoeddasom y cynllun gweithredu economaidd. Ac roedd rhan o'r cynllun hwnnw'n gweld her ac arweiniad gan y Sefydliad ar gyfer Cydweithrediad a Datblygiad Economaidd ar y ffordd orau o sicrhau datblygiad economaidd rhanbarthol—sut i greu'r sefydliadau a'r cyfryngau cywir i sicrhau bod gennych economïau rhanbarthol cryf a phwerus. Ac wrth gwrs, yn ei adroddiad diweddar, hyrwyddodd y Sefydliad ar gyfer Cydweithrediad a Datblygiad Economaidd y gwaith o greu asiantaethau datblygu rhanbarthol, sy'n cyd-fynd yn berffaith â dadl Alun ac rwy'n gefnogol iawn iddi.

Gadawaf fy nghyfraniad yno, ond digon yw dweud fy mod i a phob Gweinidog yn Llywodraeth Cymru yn dal i fod wedi ymrwymo'n sylfaenol i gefnogi llwyddiant Blaenau'r Cymoedd. Mae wedi chwarae rhan ganolog a chyfoethog yn llunio ein hanes a gall chwarae rhan ganolog yn ein dyfodol balch a bywiog—dyfodol mwy disglair a gwyrdd a theg a all gynnal unigolion mewn cymunedau ledled y rhanbarth. Diolch.

Diolch, Weinidog. Daw hynny â busnes heddiw i ben.

Daeth y cyfarfod i ben am 18:38.