6. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am barhad gofal i bobl ifanc sy'n symud o wasanaethau iechyd meddwl plant a'r glasoed i wasanaethau iechyd meddwl oedolion? OQ55780

Rydw i’n llawn gydnabod pwysigrwydd pontio didrafferth a pharhad gofal i bobl ifanc sy’n symud o’r gwasanaeth CAMHS i wasanaethau ar gyfer oedolion. Mae’r camau rydyn ni’n eu cymryd i wella’r broses o bontio wedi’u nodi yn y ddogfen 'Law yn Llaw at Iechyd Meddwl: Cynllun Cyflawni 2019-22', a gafodd ei diweddaru yn ddiweddar.

Rwy'n ddiolchgar, Weinidog. Rydym i gyd yn ymwybodol iawn o'r anawsterau sy'n wynebu pobl ifanc, ac mewn sawl ffordd, nid yw'r misoedd diwethaf ond wedi pwysleisio hyn. Dros y blynyddoedd, ym Mlaenau Gwent, rwyf wedi gorfod cefnogi nifer o deuluoedd sydd wedi'i chael yn anodd iawn cael cymorth iechyd meddwl i bobl ifanc yn eu harddegau sy'n symud rhwng y ddau wasanaeth. Yn ystod yr wythnos ddiwethaf, rydym wedi bod yn ceisio cefnogi teulu sydd wedi dioddef profiad gwirioneddol dorcalonnus, lle'r oedd y gwasanaethau roeddent yn eu cael gan y tîm iechyd meddwl plant yn dda iawn, ond wrth gwrs, mae'r rhan fwyaf o wasanaethau'n dod i ben pan fydd yr unigolyn yn troi'n 18 oed, ac nid oedd y person ifanc dan sylw yn gallu cael y cymorth roeddent ei angen wrth iddynt symud at ofal iechyd meddwl oedolion. Mae'n gwbl annerbyniol na allwn ddarparu gofal di-dor i'n pobl ifanc fel hyn. Rwy'n gobeithio, Weinidog, yn yr amser sydd ar gael i chi—a gwn eich bod, mewn ymateb i gwestiwn cynharach gan Andrew R.T. Davies, yn glir iawn fod sefyllfa pobl ifanc yn flaenoriaeth i chi—y gallwch edrych nid yn unig ar y gwasanaethau eu hunain ond ar y pontio rhwng gwasanaethau a'r cysylltiad rhwng gwahanol wasanaethau i sicrhau bod pobl ifanc yn cael y cymorth y maent ei angen yn ddi-dor wrth iddynt dyfu i fyny, ac yn ddi-dor rhwng gwahanol ddarparwyr gwasanaethau.

Diolch, Alun. Credaf fod yr adroddiad 'Law yn Llaw at Iechyd Meddwl' yn cydnabod bod angen gwneud rhywfaint o waith ar hyn mewn gwirionedd, ac rydym yn sicr yn ymwybodol fod angen inni wneud yn well yn y maes hwn. Hoffwn ei gwneud yn glir fod holl wasanaethau CAMHS, yn ystod cam cyntaf y pandemig, wedi oedi'r pontio hwnnw i bobl ifanc at wasanaethau oedolion, a chredaf mai dyna oedd y peth iawn i'w wneud. Mae'n rhaid inni dderbyn nad yw troi'n 18 oed yn gwneud popeth yn well; nid yw'n newid popeth ac nid yw'n eich gwneud yn oedolyn dros nos. Felly, mae angen inni sicrhau ein bod yn fwy sensitif o bosibl i anghenion y bobl sy'n pontio. Wrth gwrs, mae canllawiau clir iawn wedi'u nodi gyda'r rhaglen Law yn Llaw at Blant a Phobl Ifanc, a dylai pobl fod yn dilyn y canllawiau hynny i sicrhau nad ydym yn wynebu rhai o'r anawsterau y gwn fod rhai pobl wedi'u hwynebu.

Wrth gwrs, ar ben hynny, ceir y pasbort pobl ifanc a'r syniad yma yw ein bod yn grymuso'r unigolyn i gymryd ychydig mwy o berchnogaeth ar y broses, ac adolygwyd hynny, wrth gwrs, yn 2019. Felly, gwyddom fod mwy o waith i'w wneud yma, gwyddom beth sydd angen i ni ei wneud, ond rydym yn gwybod bod yna gamau y mae angen i ni eu cymryd o hyd ac mae hynny, wrth gwrs, yn rhan o'n cynllun gweithredu dros y flwyddyn neu ddwy nesaf.

Weinidog, byddwn yn dweud bod hwn yn faes allweddol, nid yn unig ar gyfer y broses bontio ei hun, sydd yn aml wedi achosi anawsterau a bylchau, ond ceir nifer o gyflyrau iechyd meddwl difrifol sy'n tueddu i ymddangos am y tro cyntaf yn y glasoed hwyr ac mewn oedolion ifanc, ac felly mae rheoli'r cyflyrau hyn, yn enwedig pan fyddant yn ymddangos am y tro cyntaf, yn allweddol iawn i adferiad hirdymor claf. Credaf fod angen rhoi llawer o sylw i'r ffaith bod y cyfnod hyd at 25 yn llawer tebycach i'r cyfnod ychydig cyn 18 oed, ac nid yw hyn wedi bod yn wir bob amser. Gwn fod gwasanaethau ar gael sydd wedi'u cynllunio'n dda, ond mae angen inni eu hymgorffori'n llawer mwy cyffredinol.

Rwy'n credu bod hynny'n iawn, David, a chredaf fod rhai sefydliadau eisoes yn cynnig y gwasanaeth hwnnw, y gall pobl aros yn y system nes eu bod yn 25 oed, a chredaf mai'r hyn sy'n rhaid inni ei wneud yw gweithio tuag at system lle mae hynny'n cael ei gynnig yn gyffredinol efallai, ond y dylem roi'r dewis i bobl o ran pryd y maent eisiau pontio o'r naill i'r llall. Dyna lle hoffwn gyrraedd, ond rwy'n credu bod gennym waith i'w wneud yn y maes hwnnw. Mae rhai byrddau iechyd yn well nag eraill yn hynny o beth ac mae angen i ni roi'r pwysau ar yr ardaloedd nad oes ganddynt system gystal ag eraill o bosibl.

Diolch yn fawr iawn, Weinidog.