2. Sut mae Llywodraeth Cymru yn mabwysiadu dull sy'n seiliedig ar drawma o ddatblygu gwasanaethau cyhoeddus mwy caredig? OQ55996

Diolchaf i Jack Sargeant, Llywydd, am hynna. Mae mabwysiadu dull sy'n seiliedig ar drawma yng Nghymru yn cael ei ddatblygu yn bennaf drwy waith y ganolfan profiadau niweidiol yn ystod plentyndod. Mae'n gweithio i ymwreiddio egwyddorion ymarfer sy'n seiliedig ar drawma ar draws yr amrywiaeth o wasanaethau cyhoeddus allweddol yng Nghymru.

A gaf i ddiolch i'r Prif Weinidog am yr ateb yna? Bydd yr Aelodau yn ymwybodol, o gofio fy ymrwymiad parhaus i ddod â gwleidyddiaeth fwy caredig yma i Gymru, fy mod i wedi galw o'r blaen am wasanaethau cyhoeddus mwy caredig—gwasanaethau sy'n cydnabod amgylchiadau unigol ac nad ydyn nhw'n defnyddio un dull rhagnodol addas i bawb. Prif Weinidog, roeddwn i eisiau rhannu rhywbeth cadarnhaol gyda chi heddiw. Mae'r Wallich, gyda chefnogaeth canolfan ACE, wedi datblygu rhaglen adsefydlu sy'n seiliedig ar drawma, sydd wedi arwain at ganlyniadau gwych. Mae'n helpu unigolion sydd wedi dioddef profiadau niweidiol lluosog yn ystod plentyndod i weddnewid eu bywydau, ac mae hefyd yn helpu i dorri'r cylch troseddu sy'n pontio'r cenedlaethau. Mae hyn o ddaioni i ddefnyddwyr gwasanaethau a'r trethdalwr. Prif Weinidog, a wnewch chi ymuno â mi i ganmol y dull hwn sy'n seiliedig ar drawma ac ymrwymo i barhau i gefnogi canolfan ACE i helpu i ddarparu gwasanaethau dynol, mwy caredig?

Wel, Llywydd, diolchaf i Jack Sargeant am ddod â darn o newyddion da i ni ei ddathlu ar lawr y Senedd y prynhawn yma. Rwy'n credu fy mod i wedi darllen ei fod ef ei hun wedi cyfarfod yn ddiweddar â'r Wallich i glywed am eu gwaith a'r ffordd y maen nhw'n defnyddio'r dull sy'n seiliedig ar drawma a arloeswyd drwy'r ganolfan ACE i wneud gwahaniaeth yn eu gwaith. Gwn y bydd Jack Sargeant yn gwybod bod ein glasbrintiau—ein glasbrintiau troseddau menywod a throseddau ieuenctid—yn seiliedig ar ddull sy'n seiliedig ar drawma i unioni pethau ym mywydau pobl sydd wedi mynd o chwith yn llawer cynharach yn eu bywydau.

Ac o ran ei alwad am wasanaeth cyhoeddus mwy caredig, rwyf i wedi ei glywed yn siarad yn y fan yma yn huawdl ar lawr y Senedd i'w gefnogi, bydd wedi gweld, rwy'n siŵr, bod y pecyn cymorth y mae'r ganolfan wedi ei gyhoeddi yn ddiweddar i helpu gweithwyr i wneud y cysylltiad rhwng iechyd corfforol a meddyliol ac i adnabod arwyddion a symptomau trawma yn dechrau drwy ddweud. 'Gall dangos caredigrwydd, tosturi a gwrando fod yn ffactorau amddiffynnol i'r rhai sydd wedi profi adfyd.' Felly, mae gan garedigrwydd, sy'n werth mynd ar ei drywydd ynddo'i hun, y fantais ymarferol honno hefyd o wneud gwahaniaeth ym mywydau pobl, ac rwy'n falch iawn o ymuno â Jack Sargeant i nodi a dathlu gwaith y Wallich a'r holl bobl eraill hynny y mae eu gwaith wedi ei lywio gan waith y ganolfan. A bydd ef yn gwybod bod fy nghyd-Weinidog Julie Morgan wedi ymrwymo £0.25 miliwn i sicrhau bod gwaith y ganolfan yn parhau i'r flwyddyn ariannol nesaf wrth i ni adolygu'r holl waith sy'n cael ei wneud yng Nghymru yn y maes hwn.

Wel, Prif Weinidog, wrth gwrs, mae'r pandemig wedi bod yn gyfnod anodd i lawer iawn, gan gynnwys disgyblion a myfyrwyr. Bydd pob un wedi gweld effaith ar eu dysgu, ond bydd rhai wedi gweld rhywfaint ar eu hiechyd meddwl hefyd, fel yr ydym ni i gyd wedi ei glywed dros y misoedd diwethaf. I rai, wrth gwrs, bydd yn rhywbeth dros dro, gobeithio, ond i eraill gallai sbarduno rhywbeth llawer dyfnach a mwy hirhoedlog. Felly, Prif Weinidog, a allwch chi ddweud wrthyf i pwy sy'n gyfrifol am sicrhau bod ysgolion a cholegau yn dysgu am drawma? A faint o'r ysgolion a'r colegau yng Ngorllewin De Cymru sydd wedi gallu cael gwasanaeth llysgennad ACE o'r ganolfan ACE? Diolch.

Wel, allaf i ddim rhoi ffigur penodol i'r Aelod ar gyfer ei hardal ei hun. Gallaf ddweud wrthi, drwy ganolfan ACE, bod hyfforddiant cynhwysfawr wedi cael ei ddarparu i dros 600 o ysgolion yng Nghymru a bod gwaith y llysgenhadon wedi bod yn hanfodol i hynny. Bydd yr Aelod yn gwybod ein bod ni wedi cynyddu'r cyllid ar gyfer gwasanaethau cwnsela mewn ysgolion a bod cwnselwyr mewn ysgolion hefyd yn rhan o'r grŵp o weithwyr sector cyhoeddus sy'n cael eu llywio gan waith canolfan ACE, fel y mae gweithwyr ieuenctid a gweithwyr tai a phob ymwelydd iechyd yma yng Nghymru. Mae'r cyllid ychwanegol, felly, yr ydym ni wedi ei gyfrannu at gwnsela mewn ysgolion yn tynnu ar y gwaith hwnnw, yn caniatáu i fwy o gymorth gael ei roi i amrywiaeth ehangach o oedrannau yn ein system ysgolion, a mwy o bobl ifanc sydd wedi—. Mae Suzy Davies yn dweud, ac fe'i hatgyfnerthwyd i mi mewn cyfarfod a gynhaliais gyda'r Senedd Ieuenctid, dan gadeiryddiaeth y Llywydd, dim ond yr wythnos diwethaf, bod yr effaith ar y synnwyr o lesiant ac iechyd meddwl pobl ifanc yng Nghymru yn y pandemig wedi bod yn sylweddol ac y bydd gyda ni, mae arnaf i ofn, nid yn unig tra bo'r pandemig yn para, ond bydd cyfnod o wella a fydd yn parhau ymhell y tu hwnt i hynny.