Cwestiynau Heb Rybudd gan Arweinwyr y Pleidiau

1. Cwestiynau i'r Prif Weinidog – Senedd Cymru am 1:42 pm ar 12 Ionawr 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Elin Jones Elin Jones Plaid Cymru 1:42, 12 Ionawr 2021

Cwestiynau nawr gan arweinwyr y pleidiau. Arweinydd Plaid Cymru, Adam Price. 

Photo of Adam Price Adam Price Plaid Cymru

(Cyfieithwyd)

Diolch, Llywydd. Prif Weinidog, roedd Mohamud Hassan yn ŵr ifanc 24 oed heini ac iach. Nos Wener, cafodd ei arestio mewn eiddo yng Nghaerdydd, lle y cyfeiriodd cymdogion yn ôl adroddiadau at gynnwrf sylweddol. Ar ôl cael ei gymryd i'r ddalfa yng ngorsaf heddlu Bae Caerdydd, cafodd Mr Hassan ei ryddhau heb gyhuddiad ddydd Sadwrn. Yn ddiweddarach y noson honno, bu farw'n drasig. Dywedwyd bod tystion wedi'u syfrdanu gan gyflwr Mr Hassan ar ôl iddo gael ei ryddhau, gan ddweud bod ei dracwisg wedi'i gorchuddio mewn gwaed a bod ganddo anafiadau a chleisiau difrifol. Nid oes amheuaeth nad yw hwn yn achos dirdynnol iawn a dylid gwneud pob ymdrech i ddarganfod y gwir am yr hyn a ddigwyddodd. Pam gafodd Mohamud Hassan ei arestio? Beth ddigwyddodd yn ystod ei arestiad? A oedd ganddo gynrychiolaeth gyfreithiol? A oedd unrhyw ôl-ofal? Pam y bu farw'r gŵr ifanc hwn? Er na ddylem ni ragfarnu canlyniad unrhyw ymchwiliad, a wnewch chi ymrwymo, Prif Weinidog, i wneud popeth o fewn eich gallu i helpu'r teulu i ddod o hyd i'r atebion hynny? Ac a ydych chi'n cefnogi eu galwad am ymchwiliad annibynnol i'r achos hwn?

Photo of Mark Drakeford Mark Drakeford Labour 1:43, 12 Ionawr 2021

(Cyfieithwyd)

Wel, Llywydd, diolchaf i arweinydd Plaid Cymru am y cwestiwn yna. Rwyf i wedi darllen yr adroddiadau y cyfeiriodd atyn nhw. Maen nhw'n peri pryder mawr, wrth gwrs, ac mae'n rhaid i'n meddyliau fod gyda theulu'r gŵr ifanc, a oedd, fel y dywedodd Adam Price, yn unigolyn heini ac iach, ac mae'n rhaid ymchwilio yn briodol i'w farwolaeth o dan yr amgylchiadau a ddisgrifiwyd gan arweinydd Plaid Cymru. Nawr, rwy'n deall bod yr heddlu eisoes wedi cyfeirio'r mater hwn, fel y byddai'n rhaid iddyn nhw ei wneud, at wasanaeth ymchwilio annibynnol yr heddlu. Y cam cyntaf mewn unrhyw ymchwiliad fydd caniatáu iddyn nhw wneud eu gwaith. Rwy'n llawn ddisgwyl i hynny gael ei wneud yn drylwyr a chydag annibyniaeth lawn a gweladwy. Rwy'n falch bod y teulu wedi sicrhau cymorth cyfreithiol iddyn nhw fel y gallant fynd ar drywydd eu pryderon cwbl ddealladwy. Ac os oes pethau y gall Llywodraeth Cymru eu gwneud, yna byddaf yn gwneud yn siŵr ein bod ni'n rhoi sylw priodol i'r rheini heb, fel y dywedodd yr Aelod, ragfarnu mewn unrhyw ffordd canlyniad yr ymchwiliadau annibynnol y mae angen iddyn nhw ddilyn nawr.

Photo of Adam Price Adam Price Plaid Cymru 1:45, 12 Ionawr 2021

(Cyfieithwyd)

Ym 1990, yn dilyn yr achos llofruddiaeth mwyaf uchel ei broffil yn hanes Heddlu De Cymru, cafwyd tri gŵr du yn euog o lofruddiaeth Lynette White, ac, 11 mlynedd yn ddiweddarach, cafodd 12 o swyddogion yr heddlu eu rhyddfarnu ar dechnegoldeb yn yr achos llygredd heddlu mwyaf mewn hanes. Yn yr achos a adnabyddir fel y Butetown Three, disgyblwyd pum heddwas 11 mlynedd yn ôl yn dilyn digwyddiad yng Nghaerdydd pan gafodd dau fyfyriwr du yr ymosodwyd arnyn nhw gan sginheads eu harestio eu hunain a'u cyhuddo o anhrefn treisgar. Yn 2019, disgrifiwyd marwolaeth Christopher Kapessa, a oedd yn 13 oed, a fu foddi yn Afon Cynon, fel damwain o fewn 24 awr gan Heddlu De Cymru. Dim ond ar ôl ymgyrch barhaus y cyfaddefodd Gwasanaeth Erlyn y Goron bod digon o dystiolaeth ar gyfer erlyniad dynladdiad. Dywedodd mam Christopher Alina bod yr heddlu yn 'sefydliadol hiliol'. O ystyried yr hanes a'u profiad dyddiol, a ydych chi'n deall, Prif Weinidog, pam y byddai cynifer o bobl groenliw yn cydymdeimlo i raddau â'r datganiad hwnnw?

Photo of Mark Drakeford Mark Drakeford Labour 1:46, 12 Ionawr 2021

(Cyfieithwyd)

Wel, Llywydd, gadewch i mi ddweud ar goedd, fel y gwn y byddai'r Aelod yn ei wneud ei hun, mae bywydau du o bwys ym mhob un agwedd ar wasanaethau cyhoeddus a bywyd cyhoeddus yma yng Nghymru, ac mae'r rhwymedigaeth honno yn gorwedd gyda'n gwasanaethau heddlu gymaint â chydag unrhyw ran arall o fywyd Cymru. Rwyf i wedi bod, serch hynny—i wneud y cofnod yn un teg, rwyf i fy hun wedi bod yn bresennol gydag uwch aelodau Heddlu De Cymru mewn mosgiau a chynulliadau eraill o gymunedau pobl dduon yma yng Nghymru ar adegau pan oedd y cymunedau hynny yn teimlo o dan fygythiad mawr, oherwydd, er enghraifft, ymosodiadau Christchurch yn Seland Newydd 18 mis yn ôl. Y noson honno, aeth Heddlu De Cymru ar draws eu hardal gyfan, gan wneud yn siŵr bod cymunedau mosgiau yn teimlo eu bod nhw'n cael eu hamddiffyn, eu bod nhw'n gwybod bod presenoldeb amlwg Heddlu De Cymru yno, a mynychais fy hun gyda'r prif gwnstabl nifer o gyfarfodydd gydag arweinyddion y cymunedau hynny, gan wneud yn siŵr eu bod nhw'n gwybod bod eu gwasanaeth heddlu yno i ofalu amdanyn nhw ac i'w hamddiffyn.

Felly, rwy'n credu bod yn rhaid i ni edrych ar y cofnod yn ei gyfanrwydd. Pan fo materion sy'n peri pryder yn codi—ac roeddwn i'n aelod o Awdurdod Heddlu De Cymru yn ystod y blynyddoedd ofnadwy hynny tua 1990, pan oedd methiant i amgyffred arwyddocâd yr hyn a oedd wedi digwydd a'r dyfnderoedd y cymerwyd rhan mewn gweithredoedd cuddio tystiolaeth yr aethpwyd iddyn nhw, ond rwy'n credu, er ein bod ni'n cymryd y pethau hynny o ddifrif, ac mae'n bendant bod yn rhaid i ni wneud hynny, bod cofnod ehangach a llawer iawn o ymrwymiad gan bobl uchel iawn yn ein gwasanaethau heddlu yma ym mhob rhan o Gymru i wneud yn siŵr bod y pethau iawn yn cael eu gwneud, ac mae angen i ni eu cefnogi yn hynny hyd yn oed tra ein bod ni'n gwneud yn siŵr bod yr enghreifftiau unigol hynny, o'r math y dechreuodd arweinydd Plaid Cymru ei gwestiynau â nhw heddiw, yn cael y sylw priodol, annibynnol ac agored sydd ei angen arnyn nhw i dawelu meddyliau'r bobl hynny sy'n cael eu cyffwrdd ganddyn nhw yn fwyaf uniongyrchol.

Photo of Adam Price Adam Price Plaid Cymru 1:48, 12 Ionawr 2021

(Cyfieithwyd)

Prif Weinidog, rydych chi'n iawn, yn amlwg, i dynnu sylw at y camau cadarnhaol hynny y dylid eu cefnogi a'u hannog, ond a fyddech chi'n derbyn y gellir gwneud mwy a bod angen gwneud mwy? Rhoddaf un enghraifft i chi—dim ond 2.6 y cant o swyddogion Heddlu De Cymru sy'n ddu, yn Asiaidd ac o leiafrifoedd ethnig, o'i gymharu â 6.7 y cant o'r boblogaeth yn ardal yr heddlu. Mae ystadegau a gynhyrchwyd gan Ganolfan Llywodraethiant Cymru yn dangos bod poblogaeth ein carchardai yma yng Nghymru hyd yn oed yn fwy anghymesur yn hiliol nag yn yr Unol Daleithiau. Rydych chi bum gwaith a hanner yn fwy tebygol o fynd i'r carchar os ydych chi'n ddu na phe byddech chi'n wyn yn yr Unol Daleithiau; yng Nghymru, chwech a hanner yw'r ffigur. Ym mis Mehefin y llynedd, pan oeddem ni'n trafod achos George Floyd ac effeithiau hynny, gofynnais i chi ymrwymo i sefydlu ymchwiliad eang i wreiddiau ac atebion hiliaeth strwythurol ac anfantais hiliol yma yng Nghymru. Dywedasoch bryd hynny y byddech chi'n ystyried y cynnig hwnnw. A ydych chi wedi gwneud penderfyniad?

Photo of Mark Drakeford Mark Drakeford Labour 1:49, 12 Ionawr 2021

(Cyfieithwyd)

Wel, Llywydd, rwy'n sicr yn cytuno y gellid ac y dylid gwneud mwy. Bydd llawer o hynny yn cael ei gynrychioli yn y cynllun gweithredu ar gydraddoldeb hiliol, y bydd Llywodraeth Cymru yn ei gyhoeddi ymhen ychydig wythnosau yn unig. Mae'r cynllun gweithredu ar gydraddoldeb hiliol hwnnw wedi lywio gan yr adroddiad ar achosion strwythurol o hiliaeth yma yng Nghymru, sydd eisoes wedi'i gomisiynu ac sydd eisoes wedi adrodd. Felly, cafodd yr adroddiad hwnnw ei gadeirio a'i lunio gan yr Athro Emmanuel Ogbonna, academydd nodedig ac aelod o'r gymuned pobl dduon yma yng Nghymru. Mae ei ddarllen yn eich sobreiddio, fel y byddai'r Aelod rwy'n siŵr yn cytuno, ac nid oes unrhyw le y mae'n fwy brawychus nag yn y ffigurau y mae Adam Price wedi cyfeirio atyn nhw y prynhawn yma yn y system cyfiawnder troseddol. Mae'n rhaid i lefel y gwahaniaethu a wynebir gan bobl dduon yn y system cyfiawnder troseddol ehangach gael ei deall a'i hunioni, yn sicr. Dyma un o'r rhesymau pam mae bwrw ymlaen â chynigion comisiwn Thomas mor bwysig, oherwydd byddai'n rhoi cyfleoedd i ni nad oes gennym ni ar hyn o bryd i allu ymdrin yn uniongyrchol â rhai o'r pwyntiau y mae'r Aelod wedi eu codi yn gwbl briodol y prynhawn yma.

O ran ei gwestiwn olaf am adroddiad ar hiliaeth strwythurol yma yng Nghymru, mae'r adroddiad hwnnw wedi ei gomisiynu ac mae'r adroddiad hwnnw ar gael, a dyna fu sail y cynllun gweithredu ar gydraddoldeb hiliol. Rwy'n ddiolchgar iawn yn wir i'r Athro Ogbonna am ei ymgysylltiad parhaus â'r gwaith o lunio'r cynllun hwnnw, a fydd yn defnyddio'r holl ysgogiadau sydd ar gael i ni yn y fan yma drwy ein pwerau datganoledig i fynd i'r afael â'r effeithiau niweidiol y mae arweinydd Plaid Cymru wedi cyfeirio atyn nhw yn ei gwestiynau y prynhawn yma.

Photo of Paul Davies Paul Davies Conservative

(Cyfieithwyd)

Diolch, Llywydd. Prif Weinidog, mae strategaeth frechu Llywodraeth Cymru wedi cadarnhau bod 280,000 dos o frechlyn Pfizer a 47,000 o frechlyn Rhydychen-AstraZeneca bellach wedi dod i law yma yng Nghymru, ac eto rydym ni'n gwybod mai dim ond tua 91,000 o ddosau sydd wedi eu rhoi. Ac rydym ni'n gwybod, ddoe, bod 2.7 y cant o boblogaeth Cymru wedi cael eu brechu, o'i gymharu â 3 y cant yn yr Alban a 3.5 y cant yn Lloegr. A allwch chi egluro i bobl Cymru pam mae cyflwyno'r brechlyn wedi cwympo y tu ôl i wledydd eraill y DU hyd yma, ac a allwch chi ddweud wrthym ni pam yr ydych chi'n credu nad sbrint yw hon, o gofio mai ras yw hon i guro'r feirws mewn gwirionedd?

Photo of Mark Drakeford Mark Drakeford Labour 1:52, 12 Ionawr 2021

(Cyfieithwyd)

Wel, Llywydd, mae arweinydd yr wrthblaid yn iawn mai ras yn erbyn y feirws yw hon, ac nid yn erbyn unrhyw ran arall o'r Deyrnas Unedig. Bydd y ras honno yn cael ei rhedeg nid dros wythnos, ond dros fisoedd a misoedd i ddod. Byddwn yn dal i frechu pobl yma yng Nghymru ymhell i fisoedd olaf y flwyddyn galendr hon, a'r hyn yr oeddwn i'n ceisio ei egluro i bobl yw y bydd yn rhaid i honno fod yn ymdrech barhaus, nid yn rhywbeth sy'n cael ei gwblhau ymhen ychydig ddiwrnodau neu wythnos. Bydd yn rhaid i ni baratoi i wneud yn siŵr ein bod ni'n gwneud ein gorau glas ar draws y system i frechu'r nifer fwyaf posibl o bobl cyn gynted ac mor ddiogel â phosibl. 

Gadewch i mi ymdrin â'r pwynt cyntaf a wnaeth arweinydd yr wrthblaid, Llywydd, i wneud yn siŵr bod pobl yn deall y sefyllfa yn y fan yma. Rydym ni'n defnyddio pob diferyn o frechlyn Rhydychen yr ydym ni'n ei gael cyn gynted ag y byddwn ni'n ei gael—22,000 dos yr wythnos diwethaf; rydym ni'n disgwyl 25,000 dos yr wythnos hon; 80,000 ac efallai ychydig yn fwy na hynny yr wythnos nesaf; ac yna, maint cyflenwad a fydd yn cynyddu, a gadewch i ni obeithio, yn cynyddu'n gyflym. O ran brechlyn Pfizer, cawsom ni'r rhan fwyaf o'r 2,800 dos hynny o gwmpas adeg y Nadolig. Mae'n rhaid iddyn nhw bara tan ddiwedd wythnos gyntaf mis Chwefror. Nid ydyn nhw'n cael eu rhoi i ni eu defnyddio mewn ychydig ddiwrnodau; dyna'r cyflenwad sydd gan Gymru ar gyfer mis Ionawr ac wythnos gyntaf mis Chwefror hefyd. A dyna pam na fyddai erioed wedi bod yn gynnig synhwyrol awgrymu y dylem ni fod wedi defnyddio'r cyflenwad hwnnw i gyd yn ystod y diwrnodau cyntaf. Mae'n rhaid i'r cyflenwad hwnnw gael ei wasgaru dros yr wythnosau y mae ar gael ar eu cyfer, fel bod gennym ni frechyddion sydd â gwaith i'w wneud ym mhob wythnos sy'n gallu gwneud y mwyaf posibl o'r cyflenwad hwnnw. A bydd yr Aelod yn cofio, ar 31 Rhagfyr, bod cyngor y Cydbwyllgor ar Frechu ac Imiwneiddio wedi newid. Bryd hynny, roeddem ni'n meddwl y byddai'n rhaid i ni haneru'r cyflenwad hwnnw, oherwydd roedd angen i ni allu darparu dau ddos ohono i bawb o fewn yr amser yr oedd y brechlyn hwnnw gennym ni i'w ddefnyddio. Ar 31 Rhagfyr, newidiwyd y cyngor hwnnw, ac rwy'n credu mai dyna oedd y peth iawn i'w wneud. Rydym ni'n credu y bydd gallu defnyddio dos cyntaf o'r brechlyn hwnnw i bobl yn gyflymach yn atal 10,000 o bobl yma yng Nghymru rhag dal coronafeirws. Ond y rheswm pam nad yw'r cwbl wedi cael ei ddefnyddio yn ystod yr ychydig ddiwrnodau cyntaf yw oherwydd bod yn rhaid iddo bara i ni am chwe wythnos.

Photo of Paul Davies Paul Davies Conservative 1:55, 12 Ionawr 2021

(Cyfieithwyd)

Wel, Prif Weinidog, roedd y Gweinidog iechyd yn llygad ei le wrth ddweud mai ras oedd hi, a dyna pam mae'n hanfodol, pan fydd dosau yn cael eu derbyn, eu bod nhw'n cael eu rhoi cyn gynted â phosibl i'r rhai mewn grwpiau blaenoriaeth ledled Cymru. Mae'n amlwg bod yn rhaid i Lywodraeth Cymru gyflymu'r broses o gyflwyno'r brechlyn yng Nghymru ar frys i ni fod ag unrhyw obaith gwirioneddol o atal y feirws hwn yn ein cymunedau. Mae hefyd yn amlwg bod yn rhaid i Lywodraeth Cymru ystyried defnyddio'r holl ymarferwyr meddygol sydd ar gael i helpu i roi'r brechlynnau, gan gynnwys clinigwyr sydd wedi ymddeol a mwy o fferyllwyr cymunedol. Fodd bynnag, mewn llythyr agored, mae'r llawfeddyg ymgynghorol sydd wedi ymddeol, yr Athro John Fairclough, wedi ei gwneud yn glir y bydd y methiant i hwyluso'r dull o recriwtio clinigwyr sydd wedi ymddeol yn lleihau gallu'r GIG i gyflwyno'r brechiad.

Yn wir, yn ardal fy mwrdd iechyd i fy hun, fe wnaeth clinigwr sydd wedi ymddeol egluro i mi, a dyfynnaf, 'Ar ôl darllen cais am wirfoddolwyr gan ein bwrdd iechyd lleol, Hywel Dda, yn y papur newydd lleol, fe wnes i gais ychydig wythnosau yn ôl ond nid wyf i wedi clywed dim. Mae'n ymddangos nad fi yw'r unig un sydd wedi cael y profiad hwn. Mae'n fy mhoeni i weld fy nghyd-feddygon teulu yn ymlafnio gyda'u gwaith ac yn gorfod ymgymryd â'r cyfrifoldeb ychwanegol o roi'r brechlyn.' Diwedd y dyfyniad. Does bosib na ddylai Llywodraeth Cymru fod yn gwneud popeth posibl i recriwtio clinigwyr sydd wedi ymddeol i helpu i ddarparu'r brechlyn ledled y wlad. Felly, Prif Weinidog, a allwch chi ddweud wrthym ni pa gamau y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i recriwtio clinigwyr sydd wedi ymddeol i roi'r brechlyn? A allwch chi gadarnhau nifer y fferyllwyr cymunedol y mae Llywodraeth Cymru yn bwriadu eu defnyddio i helpu i gyflwyno'r brechlyn? Ac a allwch chi ddweud wrthym ni hefyd pa drafodaethau a gafwyd gyda byrddau iechyd ledled Cymru ynghylch defnyddio clinigwyr sydd wedi ymddeol fel gweithlu ychwanegol i roi'r brechlyn yng Nghymru a pha un a oes unrhyw rwystrau ar waith i atal clinigwyr sydd wedi ymddeol rhag helpu i roi'r brechlyn?

Photo of Mark Drakeford Mark Drakeford Labour 1:57, 12 Ionawr 2021

(Cyfieithwyd)

Llywydd, rwyf i wedi bod—[Anghlywadwy.]—rhwng y pigiad a'r haint, a dyna'r ras yr wyf i'n canolbwyntio arni ac y mae'r Gweinidog iechyd yn canolbwyntio arni: gwneud yn siŵr ein bod ni'n manteisio i'r eithaf ar ein gallu i ddefnyddio pa gyflenwad bynnag o frechlyn a ddaw i ni o ganlyniad i gaffaeliad Llywodraeth y DU ohono. Gadewch i mi fod yn eglur, Llywydd—rwy'n ddiolchgar am y cyfleoedd a gafwyd i drafod hyn gyda Llywodraeth y DU. Fe'i trafodais gyda'r Prif Weinidogion eraill a Michael Gove ddydd Mercher yr wythnos diwethaf. Rwy'n disgwyl cael trafodaeth arall yfory. Cyfarfu'r Gweinidogion iechyd ddydd Iau yr wythnos diwethaf, ac rwy'n eithaf ffyddiog bod popeth y gellir ei wneud yn cael ei wneud gan bob un o'r pedair gwlad i gael cyflenwadau o'r brechlyn ac i'w gludo i ble mae eu hangen a'u defnyddio cyn gynted â phosibl. Dyna'r ras yr ydym ni'n rhan ohoni yma yng Nghymru.

Wrth gwrs, rydym ni eisiau defnyddio cynifer o gontractwyr cymwysedig â phosibl i'n helpu yn yr ymdrech honno, ac rwy'n hynod ddiolchgar am yr ymateb enfawr yr ydym ni wedi ei gael gan feddygfeydd teulu ar hyd a lled Cymru. Rwy'n credu bod pob un meddygfa deulu yn ardal Hywel Dda wedi cofrestru i ddarparu'r brechlyn, a byddwn yn defnyddio fferyllwyr cymunedol hefyd. Bydd y fferyllfa gymunedol gyntaf i ddarparu'r brechlyn yn gwneud hynny erbyn diwedd yr wythnos hon, a bydd hynny yn y gogledd. Fel y bydd Paul Davies yn deall, rwy'n siŵr, ceir rhai pethau ymarferol y mae'n rhaid eu datrys, ac mae'n rhaid i chi gael rhywfaint o gyfle i wneud yn siŵr bod popeth yn cael ei wneud yn y ffordd orau a mwyaf diogel. Mae'n rhaid i chi roi rhywfaint o gyfle iddo i ganiatáu i hynny gael ei brofi. Byddwn yn profi hynny gyda fferylliaeth gymunedol yn y gogledd cyn diwedd yr wythnos hon, ac yna byddwn eisiau defnyddio fferyllwyr cymunedol ym mhob rhan o Gymru. Roedden nhw'n rhan bwysig iawn o'n hymdrech i ddarparu brechlyn ffliw dros yr hydref: cafodd 1,100,000 o bobl frechiad rhag y ffliw yng Nghymru dros gyfnod yr hydref, ac mae hynny'n dangos gallu'r system yma yng Nghymru i frechu ar raddfa fawr, gan ddefnyddio'r holl wahanol ysgogiadau sydd ar gael i ni. Rydym ni eisiau i bobl sydd wedi ymddeol ddod yn ôl i'n helpu gyda'r ymdrech honno. Dyna sut yr oedd y bobl y cyfeiriodd arweinydd yr wrthblaid atyn nhw yn gwybod am hynny. Roedden nhw wedi cael gwahoddiad. Roedden nhw wedi cael cais i ddod yn ôl. Nawr, mae'n rhaid i ni wneud yn siŵr o hyd bod staff sy'n dychwelyd wedi'u harfogi yn briodol ar gyfer y gwaith yr ydym ni'n gofyn iddyn nhw ei wneud. Hyd yn oed os ydych chi'n frechydd profiadol, dydych chi erioed wedi defnyddio'r brechlynnau hyn; mae'n rhaid i chi gael eich hyfforddi i ddefnyddio'r brechlynnau penodol hyn. Mae angen i chi wybod pa adweithiau ab posibl a allai fod iddo ac mae'n rhaid i hynny fod ar waith er mwyn i bobl allu gweithredu yn llwyddiannus, yn effeithiol ac yn ddiogel. Rwyf i eisiau i'r rhwystrau hynny fod cyn lleied â phosibl, ond mae'n rhaid iddyn nhw fod yno er hynny i ddiogelu'r sawl sy'n gwneud y gwaith ac i roi hyder i'r bobl sy'n cael eu brechu.

Photo of Paul Davies Paul Davies Conservative 2:00, 12 Ionawr 2021

(Cyfieithwyd)

Prif Weinidog, mae strategaeth frechu COVID-19 Llywodraeth Cymru hefyd yn cadarnhau y bydd nifer y canolfannau brechu torfol ledled Cymru yn cynyddu i 35 dros yr wythnosau nesaf, gydag o leiaf un ym mhob sir. O gofio bod Llywodraeth Cymru wedi dechrau gyda saith canolfan bum wythnos yn ôl, mae o leiaf rhywfaint o gynnydd yn hyn o beth, fodd bynnag, mae'n gwbl hanfodol, ac rwy'n siŵr y bydd y Prif Weinidog yn cytuno â mi, bod gan bob rhan o Gymru ganolfan frechu yn eu hardal eu hunain.

Yn fy etholaeth i, sy'n gartref i boblogaeth oedrannus fawr, mae llawer o bobl yn dal i deimlo'n rhwystredig oherwydd diffyg canolfan frechu yn sir Benfro, ac eto nid ydym yn nes at weld un yn cael ei sefydlu. Felly, a allwch chi roi amserlen i bobl Cymru o ran pryd y bydd y canolfannau brechu torfol newydd hyn yn cael eu sefydlu, ynghyd â'u lleoliadau, fel y gallwn ni olrhain a monitro eu datblygiad? Ac a allwch chi ddweud wrthym ni hefyd pa feini prawf a ddefnyddiwyd i benderfynu ar leoliad pob un o'r canolfannau hyn, fel y gall pobl Cymru ddeall y rhesymeg sy'n sail i benderfyniadau Llywodraeth Cymru ar y mater penodol hwn?

Photo of Mark Drakeford Mark Drakeford Labour 2:01, 12 Ionawr 2021

(Cyfieithwyd)

Diolchaf i Paul Davies am hynna, Llywydd. Mae e'n iawn ein bod ni wedi dechrau gyda saith canolfan frechu torfol; roedd gennym ni 14 cyn y Nadolig; mae gennym ni 22 heddiw; a bydd gennym ni 35 erbyn diwedd y mis. Rwy'n ffyddiog y bydd un, fel y dylai fod, yn Sir Benfro gan ein bod ni eisiau un ym mhob sir yng Nghymru. Mae'r meini prawf a ddefnyddiwyd i nodi'r canolfannau hynny yn gyfuniad o'r hyn sydd ar gael, hygyrchedd a chyflymder. Mae'n rhaid i ni ddefnyddio lleoliadau sydd ar gael yn gyflym i ni. Rydym ni eu hangen nhw mewn mannau y gall pobl eu cyrraedd; bydd pobl yn gyrru iddyn nhw ac mae'n rhaid iddyn nhw allu parcio, mae'n rhaid bod gennym yr holl fathau hynny o bethau, ac mae angen iddyn nhw fod y lleoedd y gellir eu defnyddio gyflymaf. Felly, mae'r rheini ymhlith y meini prawf sydd wedi eu nodi wrth ddod o hyd i'r canolfannau brechu.

Dylwn i ddweud, oherwydd gwn y bydd gan yr Aelod ddiddordeb yn hyn, bod gennym ni 70 o staff y fyddin yn gweithio gyda Llywodraeth Cymru erbyn hyn ar yr union faterion logistaidd hynny. Deuthum i'r gwaith yma ym Mharc Cathays y bore yma am 8 o'r gloch ac roedd y pedwar person cyntaf a aeth i mewn o fy mlaen i yn bobl a oedd wedi'u gwisgo yng ngwisgoedd y fyddin, ac rydym ni'n ddiolchgar dros ben am y cymorth yr ydym ni'n ei gael gan y lluoedd arfog—y 14 o frechwyr y fyddin sy'n ein helpu yn uniongyrchol gyda brechiadau, ond hefyd y 70 o aelodau staff eraill y fyddin sy'n ein helpu gyda chynllunio a darparu'r canolfannau sydd eu hangen arnom ni a'r cyfleusterau sy'n mynd ochr yn ochr â nhw ym mhob rhan o Gymru.