6. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am effaith ymadael â’r Undeb Ewropeaidd ar y sector bwyd môr yng Nghymru? OQ56223

Diolch. Mae'r sector bwyd môr yn dioddef effaith niweidiol ac uniongyrchol ers gadael yr Undeb Ewropeaidd, gyda phroblemau allforio'n effeithio ar y gadwyn gyflenwi gyfan. Rwy'n parhau i bwyso ar Lywodraeth y DU i ddatrys y materion hyn a digolledu'r diwydiant cyfan yn briodol. Yn ogystal, mae'n hanfodol fod pysgotwyr Cymru yn derbyn eu cyfran deg o'r cwota ychwanegol bach a ddarperir gan y cytundeb masnach a chydweithredu.

Diolch am eich ateb, Weinidog. Mae'r sector bwyd môr yn rhan bwysig o economi Cymru, gan ei fod yn cyflogi llawer o bobl ac yn cyfrannu'n sylweddol at ein hallforion. Fe’i gwnaed yn glir iawn gan y diwydiant, cyn diwedd y cyfnod pontio, fod diffyg paratoi wedi bod ac y byddai'r diwydiant yn dioddef pe na bai'r paratoadau hynny'n cael eu gwneud, a gwnaethant gefnogi, a galw hefyd rwy'n meddwl, am ymestyn y cyfnod pontio i sicrhau nad oedd y sector hwnnw'n cael ei effeithio yn y ffordd honno. Gwelwyd esgeulustod dybryd gan Lywodraeth y DU yn hyn, ac mae bellach yn taro ein sector yn galed mewn dau faes, yn ôl pob golwg, Weinidog: (1) yw allforio yn gyffredinol, ond yr ail yw allforio mewn perthynas â chynnyrch sydd ar gael i'w fwyta a’i yfed, a'r broblem mewn perthynas â hynny. A gaf fi ofyn yn benodol pa gysylltiadau sydd gennych gyda diwydiant bwyd môr Cymru? Pa ymdrechion a wneir ar y cyd i geisio sicrhau bod Llywodraeth y DU nid yn unig yn datrys y broblem benodol hon, ond hefyd, fel y dywedwch, i wneud yn siŵr fod diwydiant bwyd môr Cymru yn cael ei ddigolledu'n iawn am fethiant Llywodraeth y DU?

Diolch, a chredaf ei bod yn deg dweud bod Adran yr Amgylchedd, Bwyd a Materion Gwledig yn bendant wedi cymryd cam gwag mewn perthynas â'r sector molysgiaid dwygragennog byw. Rwyf wedi bod yn pwyso ar George Eustice, Ysgrifennydd Gwladol DEFRA, i ddigolledu'r sector cyfan. Rwy'n cyfarfod yn rheolaidd â'r pysgotwyr a'r sector bwyd môr. Cyfarfûm ddiwethaf—. Credaf fy mod wedi cyfarfod â hwy dair gwaith eleni; cyfarfûm â hwy ddiwethaf ddydd Llun fel rhan o'r cyfarfod bord gron, ac maent wedi bod o gymorth hefyd yn rhoi pwysau ar y Llywodraeth, Llywodraeth y DU, ac mae'n rhaid imi ddweud ein bod wedi gweithio'n dda iawn gyda Llywodraeth y DU a fy swyddogion cyfatebol yn yr Alban a Gogledd Iwerddon fel rhan o grŵp rhyngweinidogol DEFRA i gyflwyno cynllun cymorth.

Fe fyddwch yn ymwybodol, ar ddechrau'r pandemig COVID-19, fod gennym gynllun penodol i gefnogi'r pysgotwyr, a'r hyn roeddem yn dymuno ei wneud—wel, yr hyn roedd pob un ohonom yn dymuno ei wneud—oedd cyflwyno cynllun ar gyfer y DU gyfan, math o gynllun cymorth ar gyfer y gaeaf, mewn perthynas â COVID a chyfnod pontio'r UE, ac roedd swyddogion wedi bod yn gweithio'n agos iawn ar hynny ychydig cyn y Nadolig. Roeddem yn paratoi achos busnes i’w gyflwyno i'r Trysorlys ac yna, yn sydyn, cyhoeddodd DEFRA gynllun gwerth £23 miliwn, sy’n digolledu'r allforwyr yn y bôn. Wel, credaf fod angen digolledu'r pysgotwyr, y sector dyframaethu a'r proseswyr hefyd, ond yn anffodus, ymddengys bod hynny wedi'i wthio naill ochr. Rwyf wedi ysgrifennu eto y bore yma a dweud y gwir at yr Ysgrifennydd Gwladol ynglŷn â’r molysgiaid dwygragennog byw, oherwydd, fel y dywedaf, rwy'n credu eu bod wedi cymryd cam gwag yn hyn o beth.

Nid wyf wedi gweld manylion y cynllun a gyflwynwyd. Fel y dywedais, gwnaed hyn yn unochrog. Felly, rwyf fi a fy swyddogion cyfatebol yn yr Alban a Gogledd Iwerddon, rwy'n credu, yn dal i wthio i weld a allwn sicrhau'r cynllun cymorth hwnnw gan y DU ar gyfer y sector, yn hytrach na'r un hwn yn unig a fydd yn digolledu'r allforwyr. Fel y dywedwch, mae'n sector pwysig iawn i Gymru, ac fe fyddwch yn ymwybodol fod cryn alw am ein bwyd môr, yn enwedig yn Ewrop, mewn bwytai Sbaenaidd ac ati, ac mae angen iddo gyrraedd yn ffres. Unwaith eto—rwy'n siŵr y byddwch wedi clywed—rydym wedi cael straeon am y bwyd yn gorwedd mewn porthladdoedd ac yn wynebu oedi cyn cyrraedd Sbaen, er enghraifft. Felly, mae'n destun cryn bryder.

Yn y dyfroedd o amgylch Ynys Môn ac afon Menai, rydym yn cynhyrchu cregyn gleision ac wystrys o'r ansawdd uchaf. Mae pob un o'n cregyn gleision, bron â bod—y rhan fwyaf o gryn dipyn—yn cael eu hallforio i'r Undeb Ewropeaidd. Bûm yn siarad ag un o gynrychiolwyr y diwydiant cregyn gleision heddiw. Rydym yn gweld cryn bryder yn awr ynghylch effaith y methiant i baratoi’n briodol ar gyfer ymadael â’r UE, ac mae angen gwneud popeth posibl i sicrhau y gwneir yr amodau mor fanteisiol â phosibl i’n pysgotwyr fel y gallant weld dyfodol mwy disglair. Felly, a allai'r Gweinidog, fel un ymateb, gadarnhau a fydd yn gofyn i'r Asiantaeth Safonau Bwyd yng Nghymru ymrwymo i adolygu ei dull o ddosbarthu dyfroedd pysgod cregyn, er mwyn sicrhau bod hynny’n cyd-fynd yn well â'r hyn a wneir gan Food Standards Scotland, a fyddai’n ddechrau, o leiaf?

Wel, clywsoch fy ateb i Mick Antoniw pan amlinellais y camau rwyf wedi'u rhoi ar waith. Yn sicr, byddaf yn edrych ar unrhyw beth y gallaf ei wneud i fod o gymorth. Cyfarfûm â’r sector bwyd môr, fel y dywedais, ddydd Llun yr wythnos hon, ac yn amlwg, mae goblygiadau difrifol i’r diwydiant cregyn gleision a’r diwydiant cocos. Hoffwn weithio tuag at ateb cyn gynted â phosibl, felly byddaf yn parhau i wneud popeth y gallaf. Rwy'n fwy na pharod i edrych ar yr hyn y gellir ei wneud gyda'r Asiantaeth Safonau Bwyd ac i weld a fyddai'r mesurau a amlinellwyd ganddo o gymorth.

Credaf fod llawer o'r problemau hyn—. Rydym wedi bod yn rhybuddio Llywodraeth y DU ers pedair blynedd—pum mlynedd, bron—y byddai'r diffyg paratoi hwn yn cael yr effaith fawr hon, ac nid yw'n bleser dweud, 'Fe ddywedom ni hyn wrthych chi'. Roeddem yn gwybod mai'r sector bwyd môr a fyddai'n cael ei effeithio gyflymaf, os mynnwch, oherwydd y tarfu rydym wedi'i weld. Hefyd, er inni gael cytundeb tenau, a gafodd ei groesawu gan bob un ohonom, rwy’n credu, ar Noswyl Nadolig, yn hytrach na dim cytundeb, roeddwn yn meddwl y byddai'n rhywbeth i adeiladu arno, ond nid yw'n ymddangos bod hynny'n digwydd mewn perthynas â'r sector bwyd môr. Felly, fel y dywedaf, rwyf wedi ysgrifennu at yr Ysgrifennydd Gwladol eto y bore yma. Cyfarfûm ag ef ddwywaith, rwy'n credu, yr wythnos diwethaf ynglŷn â'r mater hwn. Rwyf wedi gofyn am gyfarfod pellach, oherwydd yn amlwg, mae mater y molysgiaid dwygragennog byw yn ddifrifol iawn, ac yn tyfu'n fwy difrifol bob dydd.