4. A wnaiff y Gweinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf am y cynnydd tuag at gyflawni’r amcanion sydd wedi’u nodi yn Cymraeg 2050? OQ56311

Diolch yn fawr, Vikki. Ers lansio 'Cymraeg 2050', mae'r naratif sy'n gysylltiedig â'r iaith wedi newid yn sylweddol. Mae angen inni adeiladu ar y momentwm newydd yma er mwyn sicrhau mwy o fynediad at addysg cyfrwng Cymraeg, ac mae angen inni agor mwy o leoliadau blynyddoedd cynnar ar ben y 40 sydd wedi'u cynllunio i agor. Mae angen inni barhau hefyd i gynnig cyfleoedd cyffrous i bobl i glywed ac i ddefnyddio'r iaith.

Diolch, Weinidog. Mae ffigurau diweddar wedi dangos mai Rhondda Cynon Taf sydd â'r nifer fwyaf o ddisgyblion yn cael eu haddysgu drwy gyfrwng y Gymraeg o'r holl ardaloedd cyngor yn ardal Consortiwm Canolbarth y De, gydag ychydig o dan 19 y cant o ddysgwyr. Gwneir llawer iawn o waith i wella'r cynnig cyfrwng Cymraeg yng Nghwm Cynon ymhellach eto drwy raglen ysgolion yr unfed ganrif ar hugain Llywodraeth Cymru, gydag Ysgol Gyfun Rhydywaun yn cael £12.1 miliwn ar gyfer ehangu, a fydd yn ei galluogi i ddarparu ar gyfer 187 o ddisgyblion ychwanegol, a £4.5 miliwn i Ysgol Gynradd Gymraeg Aberdâr i'w galluogi i gynnig 48 o leoedd ychwanegol. Weinidog, sut rydych yn gweithio gyda chyd-Aelodau yn Llywodraeth Cymru a'n partneriaid mewn llywodraeth leol i wella'r ddarpariaeth a'r nifer sy'n manteisio ar addysg cyfrwng Cymraeg?

Diolch yn fawr, Vikki. Dwi eisiau yn gyntaf talu teyrnged i'r gwaith arbennig maen nhw’n ei wneud yn y cyngor yn y Rhondda. Mae'n anhygoel, y ffordd mae pobl wedi cydio yn y gallu i ddysgu Cymraeg, ac mae'n dda i weld bod 19 y cant o blant eisoes yn dysgu trwy gyfrwng y Gymraeg. Ond, wrth gwrs, yn ystod y blynyddoedd nesaf, mae'n rhaid inni weld cynnydd yn y niferoedd yna hefyd, a dyna pam rŷn ni wedi, fel Llywodraeth, rhoi mwy o arian cyfalaf i sicrhau bod yr ysgolion ar gael i helpu'r projectau yna. Bydd disgwyl i Rondda Cynon Taf yn ystod y 10 mlynedd nesaf gynyddu'r niferoedd yna i tua 27 y cant o'r boblogaeth. Wrth gwrs, i wneud hynny, mae'n rhaid inni sicrhau bod yna bibell yn dod o'r plant ieuengaf, a dyna pam rydym ni wastad yn canolbwyntio i ddechrau ar gynyddu'r niferoedd sy'n mynychu ysgolion meithrin fel eu bod nhw wedyn yn dilyn y llwybr i addysg Gymraeg. Dwi'n gobeithio y byddwn ni'n gweld y cynnydd yna. Mae e'n anhygoel i weld y gwahaniaeth yna a dwi'n falch iawn ein bod ni fel Llywodraeth Cymru wedi gallu rhoi'r arian ychwanegol yna a hefyd wedi cynyddu'r capasiti yn ysgol Dolau. Mae yna syniadau hefyd i gynyddu ac i newid categori ysgol Penderyn i fod yn ysgol Gymraeg. Felly, dwi'n gobeithio y bydd hwn i gyd yn arwain at ddathliad mawr yn yr ardal yna ar gyfer yr Eisteddfod yn 2024. 

Siŵr o fod bydd cyn-bennaeth ysgol Penderyn yn falch iawn i glywed y newyddion yna. Weinidog, pa ystyriaeth ydych chi wedi ei rhoi i sefydlu cronfa Gymraeg ddigidol i gefnogi mwy o ddefnydd o Gymraeg bob dydd yn y gofod digidol? Fel y gwyddoch, rwy'n awyddus i weld Cymraeg bob dydd yn cael ei normaleiddio mewn sefyllfaoedd bob dydd. Mae hon yn iaith i bawb, nid dim ond i rai cymunedau neu rhai rolau yn y sector cyhoeddus, ac, wrth gwrs, mae'r byd digidol yn rhan gynyddol o'n bywyd bob dydd. Mae'r Ceidwadwyr Cymreig yn mynd i gynnwys rhywbeth o'r fath yn ein maniffesto i annog a chefnogi hwyluso ei defnydd ar-lein, a gobeithio eich bod chi'n cytuno â'r syniad.

Dŷn ni ddim jest yn cytuno â'r syniad, Suzy; mae gyda ni raglen Cymraeg a thechnoleg sydd eisoes wedi dechrau. Mi wnes i roi update ar hwn jest cyn y Nadolig, i ddangos pa mor bell rŷn ni wedi mynd gyda'r cynllun technoleg yna. Mae'n gwbl amlwg yn ystod y pandemig bod angen inni ddeall bod ein cymdeithas ni wedi symud i raddau helaeth ar-lein a bod yn rhaid inni gydnabod bod angen inni ystyried y Gymraeg yn y trafodaethau yna ynglŷn â sut rŷn ni'n cyfathrebu ar-lein. Dyna pam rydym ni wedi bod yn gwthio Microsoft, er enghraifft, i weld os gallan nhw wneud mwy i sicrhau y gallwn ni ddefnyddio Cymraeg ar Teams. Maen nhw wedi dweud nawr eu bod nhw'n awyddus i weld hynny'n digwydd, ac rydym ni'n gobeithio y bydd hynny'n cael ei gyflwyno efallai yn yr hydref. Maen nhw wedi cymryd sbel, ond rydym ni'n gobeithio nawr y byddwn ni'n gweld gwahaniaeth yn y maes yna.