Yr eitem nesaf yw'r datganiad a chyhoeddiad busnes, a dwi'n galw ar y Trefnydd i wneud y datganiad—Lesley Griffiths. 

Diolch, Llywydd. Mae dau newid i'r agenda heddiw: bydd Gweinidog y Gymraeg ac Addysg yn gwneud datganiad ar adnewyddu a diwygio: cefnogi llesiant a dilyniant dysgwyr. Yn ail, rwyf wedi ymestyn hyd y ddadl ar Reoliadau Diogelu Iechyd (Cyfyngiadau Coronafeirws) (Rhif 5) (Cymru) (Diwygio) (Rhif 6) 2021 i 30 munud. Mae'r busnes drafft ar gyfer y tair wythnos nesaf wedi ei nodi ar y datganiad a'r cyhoeddiad busnes, sydd i'w weld ymysg papurau'r cyfarfod sydd ar gael yn electronig i'r Aelodau.

A gaf i longyfarch y Trefnydd ar ei phenodiad i Gabinet Llywodraeth Cymru ac ar ei swyddogaeth weinidogol arall hefyd ar gyfer materion gwledig a'r gogledd? A gaf i alw am ddau ddatganiad gan Lywodraeth Cymru heddiw, os gwelwch yn dda? Mae'r cyntaf yn ymwneud â gofal newyddenedigol yng Nghymru. Bydd y Gweinidog yn ymwybodol iawn o'r ffaith y bu effaith sylweddol ar drefniadau ymweld â chyfleusterau gofal newyddenedigol ledled y wlad o ganlyniad i bandemig COVID-19, ond mae'r elusen ar gyfer babanod a anwyd yn gynnar ac yn sâl, Bliss, wedi codi pryderon ynghylch y trefniadau i ymweld â'r rhain, sy'n eithrio tadau babanod bach a sâl yn bennaf. Tybed pa gamau y gallai Llywodraeth Cymru eu cymryd drwy gyhoeddi canllawiau cenedlaethol mwy diweddar, gan fod y gyfradd frechu bellach wedi bod mor llwyddiannus ac rydym wedi gweld gostyngiad sylweddol yn nifer yr achosion o COVID. Felly, a gawn ni'r wybodaeth ddiweddaraf am y trefniadau ar gyfer ymweld â'r canolfannau gofal newyddenedigol penodol hynny ledled y wlad?

Yn ail, a gawn ni ddatganiad arall gan y Gweinidog iechyd, y tro hwn ynglŷn â chael apwyntiadau meddyg teulu wyneb yn wyneb? Rwy'n cael gohebiaeth gynyddol o bob rhan o'r etholaeth oddi wrth bobl sy'n awyddus iawn i drefnu apwyntiad wyneb yn wyneb gyda'u meddyg teulu ac sy'n teimlo'n fwyfwy rhwystredig oherwydd y system brysbennu galw yn gyntaf sy'n gweithredu ar draws y gogledd a rhannau eraill o'r wlad. Nawr, gallaf werthfawrogi, yn amlwg, yr angen i ddiogelu'r trefniadau rheoli heintiau yn ein meddygfeydd, ond mae hyn nawr yn mynd yn fater dadleuol mewn llawer o gymunedau a tybed a ellir cyhoeddi canllawiau newydd sy'n caniatáu i drefn apwyntiadau wyneb yn wyneb ddychwelyd yn raddol, trefn fwy arferol i ddychwelyd i'n meddygfeydd ledled y wlad. Diolch.

Diolch, Darren Millar, am eich geiriau caredig ac edrychaf ymlaen at weithio gyda chi ar y Pwyllgor Busnes. Fe wnaethoch chi godi dau bwynt pwysig iawn, a gwn y bu'n gyfnod arbennig o anodd a phryderus i rieni a theuluoedd babanod yr oedd angen gofal newyddenedigol arnyn nhw. Yn amlwg, mae gan fyrddau iechyd hyblygrwydd o fewn y canllawiau presennol ynghylch ymweliadau ac rwy'n siŵr y bydd pob bwrdd iechyd yn edrych, fel y dywedwch chi, pan fydd y sefyllfa'n gwella, ar ehangu'r amseroedd ymweld yn yr ardaloedd hynny.

O ran eich ail gwestiwn ynghylch mynediad at feddygon teulu, rydym yn gwybod bod pobl, yn bennaf, yn cael ymgynghoriadau dros y ffôn a dulliau technolegol eraill. Ond rwy'n gwybod bod y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol newydd, Eluned Morgan, wrthi'n gweithio gyda meddygon teulu eu hunain a rhanddeiliaid eraill i weld pryd y bydd hynny'n bosibl. Ac eto, mae rhywfaint o hyblygrwydd ynghylch hynny. Gwn am rai practisau meddygon teulu yn fy etholaeth fy hun lle mae'r ymweliadau wyneb yn wyneb hynny'n digwydd ar hyn o bryd.

Trefnydd, dangosodd adroddiad a gyhoeddwyd yr wythnos diwethaf gan glymblaid End Child Poverty fod rhannau o Gymru wedi gweld cynnydd dramatig mewn tlodi plant yn ystod y pum mlynedd diwethaf a bod gan Gymru bellach y gyfradd dlodi plant waethaf o holl genhedloedd y Deyrnas Gyfunol, gyda 31 y cant o blant yn byw o dan y llinell dlodi. 

Mae sefyllfa tlodi plant yng Nghymru yn sgandal cenedlaethol. Yn anffodus, nid yw tlodi plant yn rhywbeth newydd ac mae Llywodraeth Cymru eisoes wedi ceisio mynd i'r afael â'r mater ond wedi methu. Mae elusennau a sefydliadau eraill yn galw ar Lywodraeth newydd Cymru i flaenoriaethu lleihau tlodi plant, gyda cherrig milltir mesuradwy clir a thargedau uchelgeisiol. A wnaiff y Trefnydd ymrwymo heddiw i neilltuo amser yn yr amserlen seneddol ar y cyfle cynharaf i roi cyfle i ni i gyd fel Senedd drafod a chraffu ar gynlluniau Llywodraeth Cymru i fynd i'r afael â thlodi plant? A gaf i hefyd erfyn ar y Trefnydd yn yr un modd i neilltuo amser i'r Senedd roi sylw i effaith amddifadedd ar ein pobl ifanc, rhywbeth y mae'r heddlu yn cytuno sydd angen ei flaenoriaethu wrth ystyried, yn enwedig, digwyddiadau yr wythnos diwethaf yn ardal Mayhill, Abertawe?

Diolch am y cwestiwn yna ac, yn amlwg, bydd tlodi plant a lliniaru tlodi plant a phob math o dlodi yn parhau i fod yn flaenoriaeth i'r Llywodraeth Lafur hon yng Nghymru. Byddaf yn sicr yn siarad â'r Gweinidog Cyfiawnder Cymdeithasol, Jane Hutt, i weld pa gynlluniau sydd ganddi o ran mynd i'r afael â phob math o dlodi yn ogystal â thlodi plant a, phan fo'n briodol, rwy'n siŵr y bydd yn cyflwyno datganiad.

Rwy'n gofyn am yr wybodaeth ddiweddaraf am y memorandwm cydsyniad deddfwriaethol ar ddedfrydau hwy am greulondeb i anifeiliaid. Cytunodd y Pwyllgor Newid Hinsawdd, Amgylchedd a Materion Gwledig yn unfrydol i'w gefnogi yn ystod y Senedd ddiwethaf, ond, yn anffodus, roedd yn rhy agos at y diwedd iddo gael ei weithredu. A wnaiff y Trefnydd roi dyddiad ar gyfer ei gyflwyno gerbron y Senedd i ni, oherwydd fy mod i ar ddeall bod gennych gefnogaeth unfrydol ar draws pleidiau ac o fewn pleidiau i'r ddeddfwriaeth hon, a fydd yn golygu y gellir cynyddu yn sylweddol iawn ddedfrydau pobl sy'n cyflawni troseddau creulondeb i anifeiliaid?

Diolch, Mike Hedges, ac, yn amlwg, rwy'n ymwybodol iawn o'r gefnogaeth drawsbleidiol a gafwyd i'r memorandwm cydsyniad deddfwriaethol. Ond, yn anffodus, bwrodd Llywodraeth y DU ymlaen â'r Bil Lles Anifeiliaid (Dedfrydu), er gwaethaf y diffyg cyfle i'r Senedd roi caniatâd, oherwydd yr etholiad, ac yr oedd yn ystod y cyfnod cyn yr etholiad, pan nad oeddwn i'n credu y byddai'r memorandwm yn cael ei gyflwyno bryd hynny. Nid oeddem yn credu y byddai'r Bil yn cael ei brosesu mor gyflym â hynny, felly fe wnes i ysgrifennu at Lywodraeth y DU ar unwaith i fynegi fy mhryder ynglŷn â hyn. Rwy'n credu ei bod yn enghraifft arall o amarch Llywodraeth y DU tuag at gonfensiwn Sewel. Byddaf yn cyhoeddi datganiad ysgrifenedig—efallai y prynhawn yma, ond yn sicr gobeithio erbyn yfory—a byddaf i hefyd yn ysgrifennu at Lywodraeth y DU eto. Yr hyn yr wyf i'n dymuno ei ddarparu yw manylion i'r Aelodau ynghylch sut y digwyddodd hyn a pha gamau y gwnaethom ni Lywodraeth Cymru eu cymryd i'w osgoi.

Galwaf am ddatganiad gan Lywodraeth Cymru ar ei safbwynt presennol ynghylch coridor yr A55, yr A494, a'r A548 yn sir y Fflint. Cyhoeddodd Llywodraeth Lafur Cymru yn 2017 ei bod wedi penderfynu ar ddewis llwybr coch sir y Fflint i'r A55 yn Llaneurgain. Yn dilyn hynny codais bryderon etholwyr ynglŷn â hyn gyda chyn-Weinidog yr economi droeon, gan dynnu sylw at faterion gan gynnwys effaith amgylcheddol ar gynefinoedd, dolydd a choetir hynafol. Fis Medi diwethaf, dywedodd,

'Rydym yn disgwyl cynnal rhai ymchwiliadau amgylcheddol ar hyd y llwybr a ffefrir yn hydref 2020.'

Fis Hydref diwethaf dywedodd,

'Rydym yn parhau â'r cam datblygu nesaf i wella coridor sir y Fflint ac ar hyn o bryd rydym yn caffael cynllunydd i ddatblygu cynigion y cynllunydd yn fanylach.'

Fis Rhagfyr diwethaf, dywedodd wrthyf yn y Siambr hon mai'r llwybr hwn oedd yr un mwyaf addas ar gyfer yr her yr ydym yn ei hwynebu yn yr ardal benodol honno o Gymru. Fodd bynnag, yn ystod yr etholiad diweddar, dywedodd yr Aelod lleol—sy'n Aelod o Lywodraeth Cymru ei hun—ei bod yn gwrthwynebu'r llwybr a deellir wedyn i'r Prif Weinidog ddweud y byddai'n adolygu hyn. O ganlyniad galwaf am ddatganiad.

Mae'n amlwg bod y Gweinidog newydd yn edrych ar y mater hwn ac yn sicr byddaf yn gofyn iddi gyflwyno datganiad pan fydd ganddi'r holl wybodaeth berthnasol.

Yn gyntaf, buaswn i'n licio diolch yn fawr i chi i gyd am y cyfle i siarad prynhawn yma, a llongyfarchiadau yn wir i'r Aelodau i gyd am gael eu hethol. Buaswn i hefyd yn licio diolch i'm hetholwyr am ddangos eu ffydd ynof fi i'w cynrychioli nhw fel Aelod rhanbarthol.

Mae pandemig y coronafeirws wedi ysgogi gwerthfawrogiad o'r newydd ynom ni o'n mannau gwyrdd, pwysigrwydd a harddwch Cymru a'r awyr agored yng Nghymru, a'r angen am adferiad gwyrdd. Fodd bynnag, fis Mehefin diwethaf, pan welsom fannau gwerthu bwyd brys drwy ffenest y car yn ailagor, cafodd ein mannau gwyrdd eu difetha gan sbwriel. Mae taflu sbwriel yn broblem hollbresennol ledled Cymru, yn enwedig yn y de-ddwyrain, ac mae fy etholwyr i yn awyddus i fynd i'r afael â'r argyfwng sbwriel sy'n cynyddu'n barhaus. Un ateb posibl i'r argyfwng fyddai ei gwneud yn orfodol i fannau gwerthu bwyd brys drwy ffenest y car argraffu rhifau ceir ar eu pecynnau bwyd fel y gellir olrhain sbwriel er mwyn annog pobl i beidio â thaflu sbwriel. Mae'n rhaid i adferiad COVID yn y de-ddwyrain fod yn adferiad gwyrdd. Felly, hoffwn gael datganiad gan Lywodraeth Cymru ynghylch ei chynlluniau ar gyfer mynd i'r afael â'r argyfwng sbwriel, ac a fyddai Llywodraeth Cymru yn ystyried mabwysiadu'r dull hwn i annog pobl i beidio â thaflu sbwriel? Diolch yn fawr.

Diolch, a chroeso. Un o'r pethau olaf a wnes i cyn yr etholiad yn fy mhortffolio blaenorol oedd lansio ymgynghoriad ynghylch tipio anghyfreithlon a thaflu sbwriel. Rwy'n cytuno â chi yn llwyr—mae'n beth ofnadwy ein bod, yn anffodus, wedi gweld cynnydd, yn enwedig dros y 12 mis diwethaf, ac mae'r Llywodraeth hon wedi ei gwneud yn glir iawn bod yn rhaid iddo fod yn adferiad gwyrdd wrth i ni ddod allan o COVID. Ni allwn barhau i wneud yr un pethau yn wahanol; mae'n rhaid i ni wneud pethau gwahanol, a bydd rhan o hynny yn yr adferiad gwyrdd ac yn wir yr adferiad glas. Felly, rwy'n siŵr, pan fydd y Gweinidog—ni allaf gofio pryd y daw'r ymgynghoriad i ben, ond nid yw wedi cau eto—yn cael cyfle i edrych ar yr ymatebion, y bydd yn cyflwyno gwybodaeth berthnasol i'r holl Aelodau bryd hynny.

Hoffwn eich llongyfarch, Trefnydd, ar eich swyddogaeth newydd hefyd. Trefnydd, ddechrau mis Ebrill, cyhoeddodd Pwyllgor Dethol Busnes, Ynni a Strategaeth Ddiwydiannol Tŷ'r Cyffredin ei adroddiad ar gynllun pensiwn y glowyr, ac roedd ei ganfyddiadau'n llwm. Dyfynnaf:

'Mae'n hollol amlwg...bod Llywodraeth y DU wedi elwa heb hawl ar drefniadau'r cynllun ac mae'n anniffynadwy i'r Llywodraeth barhau i ddadlau bod y trefniadau'n parhau'n deg.'

Ni ddylai llywodraethau fod yn elwa ar bensiynau glowyr. Roedd yr adroddiad yn glir fod yr elwa hwn ar draul glowyr a'u teuluoedd, y mae llawer ohonyn nhw'n ei chael hi'n anodd cael dau ben llinyn ynghyd. A gawn ni ddatganiad gan Lywodraeth Cymru ar ei hymateb i'r adroddiad hwn, sy'n effeithio ar gynifer o fy etholwyr i yng Nghwm Cynon? A wnewch chi hefyd ofyn i'ch cyd-Weinidogion godi hyn gyda Gweinidogion y DU fel y gallwn gael cyfiawnder i'r rhai hynny yr effeithir arnyn nhw?

Diolch, Vikki Howells, am godi'r pwynt pwysig iawn hwn. Rydym yn ymwybodol iawn o ymgyrch hirsefydlog Undeb Cenedlaethol y Glowyr ynghylch hyn ac, yn amlwg, mae Llywodraethau blaenorol Cymru wedi ei gwneud yn glir iawn i Lywodraeth y DU eu bod yn cefnogi safbwynt yr UCG. Y pwyllgor yr ydych chi'n cyfeirio ato, rwy'n credu ei bod yn galonogol iawn gweld ei fod wedi dod i'r un casgliadau ag a wnaeth Llywodraeth Cymru. Nid yw'n fater sydd wedi'i ddatganoli, ac mae'n amlwg nad oes gennym ni'r pwerau i wireddu eu hargymhellion. Fodd bynnag, mae gennym ymrwymiad i waith teg. Byddwch yn ymwybodol iawn ei bod yn egwyddor sylfaenol y dylai gweithwyr gael tâl teg am eu gwaith, ac rwyf i'n credu bod hynny'n cynnwys pensiwn teg. Felly, byddwn yn parhau i bwyso ar Lywodraeth y DU ar y mater hwn a byddaf yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i Aelodau'r Senedd drwy ddatganiadau ysgrifenedig.

Gweinidog, a gaf i alw am ddatganiad gan y Gweinidog iechyd ar y penderfyniad i ganiatáu i feddygon ragnodi pils dros y ffôn neu drwy fideo i alluogi merched a menywod i erthylu gartref? Rwy'n siŵr bod llawer o'r Aelodau wedi clywed gan bobl sy'n pryderu bod dileu unrhyw oruchwyliaeth feddygol uniongyrchol sy'n goruchwylio'r defnydd o'r pils erthylu hyn gartref yn codi nifer o faterion diogelwch o ran y fam, gan beryglu ei hiechyd a'i diogelwch, a'r pryder y gallai arwain at roi mwy o bwysau ar y GIG, sef yr union ganlyniad y mae'r polisi'n ceisio'i osgoi yn y pen draw. Dywedodd y Gweinidog iechyd blaenorol mai cymeradwyaeth dros dro oedd hyn, yn sgil coronafeirws, a fyddai'n dod i ben ar y diwrnod y daw darpariaethau dros dro Deddf Coronafeirws 2020 i ben, neu ar ddiwedd y cyfnod o ddwy flynedd, gan ddechrau ar y diwrnod y cafodd ei gwneud, neu ba un bynnag yw'r cynharaf. Wrth i'r cyfyngiadau coronafeirws gael eu llacio, ac o gofio'r angen i leddfu'r pwysau ar staff rheng flaen y GIG, a gawn ni ddatganiad gan y Gweinidog iechyd ynghylch a fydd y polisi dros dro hwn o ganiatáu i fenywod gael gwasanaethau terfynu beichiogrwydd gartref yn barhaol ai peidio? Diolch.

Diolch, a diolch am y cwestiwn yna. Fel y dywedwch, sefyllfa dros dro ydoedd a gyhoeddwyd gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol blaenorol, ac rwy'n siŵr, pan fydd y Gweinidog newydd wedi cael amser i'w hystyried—ac fe wnaethoch chi roi dwy enghraifft pryd y byddai'n dod i ben; nid wyf i'n credu ein bod ni wedi cyrraedd yr un o'r ddau eto—yna bydd yn cyflwyno rhagor o wybodaeth.

Mabon ap Gwynfor.

Diolch yn fawr iawn, Llywydd. Llongyfarchiadau i chi, gyda llaw, ar eich etholiad i'r rôl, a llongyfarchiadau i chi, Drefnydd, ar eich apwyntiad i'r rôl bwysig yma yn y Cabinet. Gaf i ddweud i gychwyn faint o anrhydedd ydy fy mod i yma yn eich plith chi fel Aelod o'r Senedd dros Ddwyfor Meirionnydd? Diolch i bobl ac etholwyr Dwyfor Meirionnydd am roi eu ffydd ynof fi. Gaf i hefyd gymryd y cyfle yma i nodi pa mor chwith ydy meddwl am y Senedd yma heb bresenoldeb fy rhagflaenydd, Dafydd Elis-Thomas? Diolch iddo fo am ei gyfraniad aruthrol i fywyd cyhoeddus Cymru ac, yn wir, i dwf y Senedd.

Roeddwn i'n falch iawn o glywed y Prif Weinidog yn dweud yn y Siambr yr wythnos diwethaf nad oedd am weld Gweinidogion y Llywodraeth yn dod i'r Siambr gan wadu cyfrifoldeb am benderfyniadau a phethau sy'n cael eu gwneud oherwydd bod y cyfrifoldeb yna wedi cael ei drosglwyddo i gorff allanol. Gobeithio, felly, y bydd yr un peth yn wir am y gwasanaeth iechyd, ac yn yr ysbryd hynny, felly, a wnaiff y Llywodraeth sicrhau bod adroddiad Robin Holden i fewn i wasanaethau iechyd meddwl bwrdd iechyd gogledd Cymru yn cael ei gyhoeddi'n llawn? Ac a wnaiff y Gweinidog roi diweddariad i ni ar y camau sydd wedi cael eu cymryd i wella a chryfhau gwasanaethau iechyd meddwl gogledd Cymru ers iddyn nhw gael eu tynnu allan o fesurau arbennig yn ôl yn yr hydref? Diolch.

Diolch a chroeso, Mabon. Fel y gwyddoch, mae gennym Weinidog penodol, neu Ddirprwy Weinidog, dros iechyd meddwl a lles, ac mae Lynne Neagle newydd ddod i'r rôl honno ac, yn amlwg, bydd yr adroddiad hwnnw ar ei desg, yn ei hambwrdd. Rwy'n siŵr, ar yr adeg briodol, y bydd yr adroddiad naill ai'n cael ei gyhoeddi neu bydd datganiad i gyd-fynd ag ef, oherwydd, fel y dywedwch, mae'n fater difrifol iawn y mae'r Llywodraeth Cymru hon yn ei gymryd o ddifrif, a byddwn yn amlwg yn sicrhau bod pob Aelod yn cael ei hysbysu.

Maniffesto Llafur Cymru—. A ddylwn i groesawu'r Gweinidog i'w swydd yn Drefnydd yn gyntaf a'i llongyfarch hefyd? Dywedodd maniffesto Llafur Cymru,

'Byddwn yn gweithredu'r Ddeddf Anghenion Dysgu Ychwanegol newydd, i drawsnewid y profiadau a'r canlyniadau i blant a phobl ifanc.'

Er mwyn i hynny fod yn llwyddiannus, rwy'n credu y bydd yn brawf enfawr ar Lywodraeth Cymru. Mae'n rhaid ei ariannu'n llawn ac mae'n rhaid iddo hefyd gysylltu'n ddi-dor addysg, gofal cymdeithasol ac iechyd gyda'i gilydd, ac rwy'n credu bod hynny ynddo'i hun yn her ac ni ddylem fod mewn sefyllfa lle mai addysg yn unig sy'n ysgwyddo'r baich a ddaw, a faint o waith a ddaw, yn sgil cyflwyno'r Ddeddf. Felly, a gawn ni ddatganiad cyn toriad yr haf gan y Gweinidog iechyd i roi gwybod i ni sut y bydd Llywodraeth Cymru yn cyflawni'r addewid maniffesto hwnnw, ac i'n galluogi i graffu'n briodol ar gynlluniau cynnar Llywodraeth Cymru?

Diolch i Hefin David am ei eiriau caredig, a gwn fod hwn yn fater sy'n agos iawn at ei galon. Mae gwaith sylweddol wedi ei wneud, fel y gŵyr yr Aelod, rwy'n siŵr, i baratoi ar gyfer gweithredu'r Ddeddf. Mae arweinwyr trawsnewid, er enghraifft, wedi bod yn gweithio'n agos iawn gyda rhanddeiliaid allweddol a phartneriaid cyflawni fel bod y system newydd yn barod ar gyfer y bobl sy'n mynd i'w chyflawni. Mae canllaw i'r flwyddyn gyntaf o weithredu yn cael ei gwblhau ar hyn o bryd. Bwriedir cyhoeddi hynny yn ystod yr wythnosau nesaf, ac yna bydd gwybodaeth ychwanegol i rieni a'u teuluoedd. Ac yna bydd gwaith yn parhau o ran blwyddyn 2 a blwyddyn 3 y gweithredu, gyda chanllawiau gweithredu ychwanegol i ddilyn.

Llongyfarchiadau i chi ar eich swyddogaeth yn Drefnydd. Nawr, fel y gwyddoch chi, mae'r sector twristiaeth wedi dioddef yn fawr dros y 14 mis diwethaf, yn enwedig yn fy etholaeth i, sef Aberconwy, ac mae'n wirioneddol wych, mewn gwirionedd, yrru ar hyd promenâd Llandudno nawr a mynd trwy'r dyffryn a gweld gwestai'n dechrau ailagor yn araf. Fodd bynnag, maen nhw'n dal i fod o dan anfantais fawr yma yng Nghymru o'u cymharu â'r rhai dros y ffin yn Lloegr. Yma, mae gwestai wedi'u cyfyngu gan y rheol 2m, yn Lloegr mae'n 1m neu fwy, felly mae hynny yn effeithio ar faint sy'n cael cadw bwrdd mewn bwytai—mae'n rhaid iddyn nhw gadw at hanner y niferoedd yno. Nawr, mae gennym ni'r gwaharddiad afresymol ar berfformiadau byw mewn gwestai. Nid yw rhai o fy etholwyr i sydd, yn wir, yn cael eu cyflogi fel diddanwyr yn y sector hwn wedi gweithio ers tua 16 mis bellach, ac rydym  ni hefyd yn clywed am westai yn colli cwsmeriaid i Loegr—teithiau bws ac ati. Maen nhw eisiau adloniant yn eu gwesty. Felly, a wnewch chi gyflwyno datganiad, Trefnydd, yn sicrhau y bydd ein rheoliadau yn gyson cyn gynted â phosibl er mwyn i westywyr yn Aberconwy allu gweithio i'r rheol 1m neu fwy, a hefyd y cawn ni fynd yn ôl at gael adloniant byw yn ein gwestai? Diolch, Llywydd.

Diolch, Janet Finch-Saunders, am eich geiriau caredig ac edrychaf ymlaen at weithio gyda chithau hefyd. O ran—. Nid wyf i'n ei gweld hi'n sefyllfa annheg i ni. Yn amlwg, mae gan Loegr reoliadau gwahanol i'r hyn sydd gennym ni yng Nghymru ynghylch coronafeirws. Weithiau maen nhw yr un fath, weithiau maen nhw'n wahanol, ac, yn amlwg, gan fy mod i'n cynrychioli etholaeth ar y ffin, rwy'n ymwybodol iawn bod pobl yn teimlo nad ydyn nhw'n cael eu trin yn yr un modd, ond nid yw hynny'n wir. A byddwch chi wedi clywed y Prif Weinidog yn ateb yn helaeth ynghylch lletygarwch a sectorau eraill mewn cysylltiad â choronafeirws. Yr wythnos nesaf, bydd adolygiad arall o'r rheoliadau. Bydd popeth yn cael ei ystyried, ond, fel y dywedodd y Prif Weinidog, y flaenoriaeth yw cadw pobl ac, yn amlwg, busnesau yng Nghymru yn ddiogel. Unwaith eto, rydym ni wedi cefnogi busnesau yn y ffordd a amlinellwyd gan y Prif Weinidog, ac mae'n dda gweld lleoedd yn agor nawr a phobl mewn bwytai ac ati. Ond rwy'n credu bod yn rhaid i ni bob amser ystyried diogelwch a diogelu cymaint o fywydau â phosibl, sef y rheswm sylfaenol dros y cyfyngiadau yr ydym wedi eu gweithredu erioed.

Trefnydd, croeso i'ch rôl newydd. 

Hoffwn i ofyn am ddatganiad ar ddiogelwch tomenni glo yng nghymoedd y de. Yn gynharach eleni, adroddwyd bod bron i 300 o domenni glo yng Nghymru wedi eu dosbarthu fel rhai â risg uchel, a bod y nifer mwyaf, mewn unrhyw ardal awdurdod lleol, yng Nghaerffili, yn fy rhanbarth i. Nawr, rwy'n sylweddoli y bydd llawer o'r rhain ar dir preifat—nid ydyn nhw i gyd o dan reolaeth awdurdodau lleol—ond mae rhai etholwyr wedi cysylltu â mi yn gofyn a oes modd i'r wybodaeth am leoliad y safleoedd hyn fod ar gael yn haws i'r cyhoedd. Felly, gofynnaf am eglurder ynglŷn â hynny, ond, yn bwysicach, hoffwn i wybod pa gamau y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd nawr, sut y mae hyn wedi datblygu ers yr etholiad, a pha gamau yr ydych yn eu mynnu o du Llywodraeth y DU, oherwydd siawns na ddylen nhw fod yn talu i wneud y tomenni hyn yn ddiogel. Ni arhosodd elw cloddio yn y cymoedd hyn, ac eto rydym ni wedi talu pris mor uchel am gloddio glo. Trefnydd, rwy'n cynrychioli ardal sydd wedi ei handwyo gan alar oherwydd tomenni glo, ac ers tirlithriad Tylorstown y llynedd, yn y rhanbarth cyfagos, gwn fod pobl sy'n byw ger y tomenni hyn yn mynd mor ofnus bob tro y bydd glaw trwm, fel sydd wedi digwydd yn ystod yr wythnosau diwethaf. Felly, a gaf i ofyn am ddatganiad, os gwelwch yn dda, fel y gallwn ni leddfu pryderon pobl, fel y gallwn ni fod yn agored, ond, yn bwysicaf oll, er mwyn gwybod pa gamau fydd yn cael eu cymryd i leddfu pryderon pobl? Diolch yn fawr iawn.

[Anghlywadwy.]—Delyth Jewell. Fel y gwyddoch, gwnaed llawer iawn o waith yng nghyswllt diogelwch tomenni glo ers i ni gael y tirlithriad hwnnw yn Tylorstown ym mis Chwefror 2020. Cynullodd y Prif Weinidog fforwm diogelwch tomenni glo, ac mae'n amlwg bod Llywodraeth y DU—Ysgrifennydd Gwladol Cymru—wedi eistedd ar y fforwm hwnnw, oherwydd, fel y dywedwch, Llywodraeth y DU sy'n—. Etifeddiaeth yw hon; mae hyn yn rhagflaenu datganoli. Ac mae'n amlwg bod angen i Lywodraeth y DU ddarparu cyllid sylweddol, oherwydd, fel y dywedwch, gyda phob mis sy'n mynd heibio, mae'r bil hwnnw yn cynyddu yn fwy ac yn fwy. Felly, mae'n bwysig iawn.

Un o'r pethau a ddaeth i'r amlwg yn gyflym iawn oedd nad oeddem yn gwybod ble'r oedd yr holl domenni glo hynny a phwy oedd yn berchen arnyn nhw. Felly, mae llawer iawn o waith wedi ei wneud i gael cofrestr, oherwydd, fel y dywedwch, mae llawer ohonyn nhw mewn perchnogaeth breifat. Mae llawer ohonyn nhw ym mherchnogaeth yr awdurdod lleol, ond rwy'n credu bod y rhan fwyaf ohonyn nhw mewn perchnogaeth breifat. Felly, mae hwn yn waith sydd wedi ei wneud. Mae llinell gymorth ar gael. Gwnaeth Llywodraeth Cymru yn siŵr fod llinell gymorth ar gael i bobl a oedd yn pryderu, a byddaf yn sicrhau bod y rhif ffôn ar gyfer y llinell gymorth yna yn mynd at bob Aelod, oherwydd, yn amlwg, mae gennym ni Aelodau newydd nad ydyn nhw efallai'n ymwybodol ohono. Ond mae hwn yn ddarn o waith sy'n parhau i fod yn flaenoriaeth i Lywodraeth Cymru, gan weithio gyda Llywodraeth y DU ac, yn amlwg, awdurdodau lleol.

Hoffwn i ofyn am ddatganiad brys ar unrhyw gytundeb masnach rydd bosibl ag Awstralia. Fe wnaethom ni glywed y newyddion dros y penwythnos fod Llywodraeth Geidwadol y DU yn troi ei chefn ar y Gymru wledig ac yn troi ei chefn ar y diwydiant amaethyddol. Rydym wedi clywed gan y ddau undeb ffermio am yr effaith andwyol bosibl ar ffermio ledled ein gwlad ar sail cytundeb masnach rydd a fydd o fudd i gyllidwyr y Torïaid yn Ninas Llundain ac a fydd yn aberthu amaethyddiaeth Cymru i dalu am hynny. Mae'n bwysig nid yn unig i ucheldir Cymru, nid yn unig i'r Gymru wledig, ond i'n hunaniaeth genedlaethol ni ein hunain ein bod yn gallu trafod a dadlau y materion hyn yn y Senedd hon a sicrhau bod lleisiau'r Senedd hon yn cael eu clywed—ein bod ni eisiau cefnogi ein ffermwyr a'n bod ni eisiau cefnogi ein diwydiant defaid hyd yn oed os yw'r Llywodraeth Geidwadol yn troi ei chefn arnyn nhw, ac mae angen datganiad brys ar hynny, neu gyfle i drafod y materion hyn.

Hoffwn i ofyn hefyd am ddatganiad ar yrru oddi ar y ffordd a'i effaith ar gymunedau yng Nghymru. Efallai fod yr Aelodau a'r Gweinidog wedi gweld yr adroddiadau ar y BBC ddoe o Fynydd Carn-y-Cefn yng Nglynebwy, lle mae porwyr wedi bod yn trafod sut mae gyrru oddi ar y ffordd yn effeithio arnyn nhw, yn effeithio ar ein hamgylchedd lleol ym Mlaenau Gwent, ond mae hefyd yn cael effaith wirioneddol ar gymunedau'r fwrdeistref hefyd. Mae hyn yn rhywbeth sydd wedi bod yn digwydd ers rhai blynyddoedd, ac mae gyrwyr oddi ar y ffordd, wrth chwalu ffensys, wrth ddinistrio ein hamgylchedd, yn cael effaith wirioneddol ar ein bwrdeistref ac ar amgylchedd Blaenau'r Cymoedd. Ond rwy'n cydnabod ei fod hefyd yn broblem mewn mannau eraill yn y wlad. Rwy'n gobeithio y bydd Llywodraeth Cymru yn gallu gwneud datganiad ar hyn a dod â gwahanol asiantaethau at ei gilydd er mwyn mynd i'r afael â'r mater hwn.

Diolch. Ar hyn o bryd, nid ydym yn gwybod union fanylion cynnig Llywodraeth y DU i Awstralia. Fel chithau, rwyf i wedi gweld llawer o ddyfalu yn y wasg, ond, yn sicr, mae swyddogion Llywodraeth Cymru o fewn fy mhortffolio fy hun ac o fewn portffolio'r economi wedi bod yn gweithio'n agos iawn gyda Llywodraeth y DU i egluro'n glir iawn ein barn bod yn rhaid gwneud popeth i gefnogi ein sector amaethyddol, ac mae hynny'n cynnwys y cwotâu a'r tariffau ar gyfer amaethyddiaeth. Fe wnes i gyfarfod ag Undeb Cenedlaethol yr Amaethwyr yr wythnos diwethaf, ynghyd â Vaughan Gething, Gweinidog yr Economi, i glywed yr hyn yr oedden nhw'n ei ddweud, oherwydd bod ganddyn nhw farn gref iawn amdano hefyd, yn amlwg. Rwy'n credu bod angen i ni barhau i gael y trafodaethau hynny gyda Llywodraeth y DU. Mae ein swyddogion hefyd yn cyfarfod yn rheolaidd â'r Adran Masnach Ryngwladol yn ogystal â swyddogion Adran yr Amgylchedd, Bwyd a Materion Gwledig. Rwy'n credu bod angen i ni gael yr wybodaeth ddiweddaraf, ond yn sicr nid ydym yn cael llawer o'r wybodaeth yr wyf, yn anffodus, wedi ei darllen yn y wasg.

Mae'r trafodaethau gydag Awstralia yn parhau. Darllenais hefyd, rwy'n credu mai Liz Truss yw hi, fod yr Ysgrifennydd masnach ryngwladol yn gobeithio eu cwblhau erbyn mis nesaf, felly mae angen dod i ryw fath o gasgliad. Ond hyd nes y byddwn yn gwybod yr union fanylion rydym yn parhau i weithio'n agos iawn, ac rwy'n sicr yn ceisio cael rhywfaint o wybodaeth gan Ysgrifennydd Gwladol DEFRA fel mater o frys.

O ran eich ail bwynt, o ran gyrru oddi ar y ffordd, byddaf yn sicrhau bod y Gweinidog wedi clywed yr hyn a ddywedoch chi, oherwydd fy mod i'n credu ei bod yn bwysig iawn bod asiantaethau'n gweithio gyda'i gilydd, ond gofynnaf iddi ysgrifennu at yr Aelod.

Diolch i'r Trefnydd. Rŷn ni allan o amser ar yr eitem yma. Fe fyddwn ni nawr yn cymryd toriad byr ar gyfer caniatáu newidiadau yn y Siambr. Fe wnaiff y gloch ganu dwy funud cyn i ni ailddechrau.

Ataliwyd y Cyfarfod Llawn am 15:11.

Ailymgynullodd y Senedd am 15:22, gyda'r Dirprwy Lywydd (David Rees) yn y Gadair.