5. Pa asesiad y mae'r Gweinidog wedi'i wneud o'r toriadau a wnaed i'r gyllideb taliad disgresiwn at gostau tai gan Lywodraeth y DU? OQ56771

Diolch, Carolyn. Rydym wedi ysgrifennu at Lywodraeth y DU i fynegi ein siom fawr ynglŷn â'r toriadau a wnaed i daliadau disgresiwn at gostau tai. Bydd hyn, ynghyd â rhewi cyfraddau lwfans tai lleol, a rhoi diwedd ar y swm o £20 yr wythnos o gredyd cynhwysol ychwanegol ar ôl mis Medi, yn gwthio mwy o bobl a theuluoedd i fwy fyth o galedi.

Diolch am yr ateb, Weinidog. Rwy'n cytuno na allai'r toriadau i'r gyllideb taliadau disgresiwn at gostau tai fod wedi dod ar adeg waeth i denantiaid ledled Cymru, sydd eisoes yn wynebu'r storm berffaith o doriadau posibl mewn swyddi, toriad i'r hwb credyd cynhwysol, ôl-ddyledion rhent a diwedd ar y gwaharddiad ar droi allan. Ac mae hyn ar ben y dreth ystafell wely, y terfyn dau blentyn a chrynhoad o bolisïau Torïaidd y DU sy'n cynyddu tlodi, ac ar ben toriadau i gyllid gwasanaethau cyhoeddus. Drwy drafodaethau gyda chydweithwyr llywodraeth leol, deallaf fod Llywodraeth Lafur Cymru wedi rhoi nifer o fesurau cadarnhaol ar waith ar ffurf cyllid i awdurdodau lleol, gan gynnwys ychwanegu at y gyllideb taliadau disgresiwn at gostau tai, yn ogystal â chymorth i bobl mewn gwaith y mae'r pandemig wedi effeithio arnynt. A allai'r Gweinidog roi trosolwg i mi o'r cyllid sydd ar gael i liniaru'r effaith y gallai'r toriadau i'r taliadau disgresiwn at gostau tai ei chael ar denantiaid yng Nghymru? Diolch.

Diolch, Carolyn. Yng nghyllideb y gwanwyn, fel y gŵyr pawb, cyhoeddodd Llywodraeth y DU ei bod yn torri cyllid taliadau disgresiwn at gostau tai 22 y cant, o £180 miliwn i £140 miliwn. A bod yn deg, roedd y Llywodraeth wedi cynyddu cyllid y taliadau disgresiwn at gostau tai o £139.5 miliwn i £180 miliwn yn 2020-21 ynghanol y pandemig. Ond rwy'n credu ei bod yn werth nodi bod cyllid eleni bellach yn is na'r hyn oedd y gyllideb taliadau disgresiwn at gostau tai yn 2017-18 neu 2018-19. Felly, nid yw'r toriad wedi mynd â ni nôl i lle'r oeddem o'r blaen, mae wedi mynd â ni nôl sawl blwyddyn. Rwy'n credu o ddifrif ei bod yn bryd i Lywodraeth y DU ailystyried y strategaeth hon. Mae'n amlwg nad dyma'r amser ar gyfer toriadau pan fo ôl-ddyledion rhent a dyledion aelwydydd yn parhau i fod yn broblem fawr, ac mae'r risg y bydd aelwydydd yn cael eu troi allan ac yn wynebu digartrefedd yn parhau i fod yn sylweddol. Cafwyd adroddiad trawiadol yn ddiweddar iawn a ddangosodd fod yr aelwydydd cyfoethocaf wedi gweld cynnydd sylweddol yn eu cynilion a'u cyfoeth net yn ystod y pandemig, tra bod traean isaf yr aelwydydd wedi mynd gryn dipyn yn dlotach. Rwy'n credu bod angen i Lywodraeth y DU ddeall y rhaniadau y mae'n eu creu yn y gymdeithas drwy wneud rhai o'r toriadau diangen mewn gwirionedd y mae'n eu gwneud yn y meysydd hyn. 

Yng Nghymru, mae Llywodraeth Cymru yn darparu £4.1 miliwn ychwanegol i awdurdodau lleol eleni i ychwanegu at daliadau disgresiwn at gostau tai, i helpu'r rhai sydd ar fudd-daliadau ac sydd wedi cael trafferth talu eu rhent. Fel y gwyddoch, cyhoeddais y grant caledi i denantiaid yn ddiweddar, sef mesur newydd gwerth £10 miliwn, i gefnogi pobl yn y sector rhentu preifat sy'n ei chael yn anodd talu eu rhent, a llynedd, cyhoeddais £50 miliwn o gyllid ar gyfer prosiectau cyfalaf brys, i ddarparu cartrefi dros dro a pharhaol o ansawdd uchel i helpu pobl i symud ymlaen o lety dros dro. Ac yn olaf ond nid yn lleiaf, roeddwn yn falch iawn o sicrhau cynnydd o £40 miliwn yn y grant cymorth tai eleni—cynnydd o bron i 32 y cant. Rydym wedi gosod targed adeiladu tai newydd heriol hefyd. Ond fe ddywedaf, Lywydd, nad cyfrifoldeb Llywodraeth Cymru yw camu i mewn lle mae Llywodraeth y DU wedi methu, gydag arian prin o gyllideb Cymru, i gynnal ein pobl pan fo Llywodraeth y DU wedi gwneud cam difrifol â hwy. Rwy'n arswydo eu bod wedi dewis gwneud hynny.

Gan barhau gyda thema troi allan, yng Nghanolbarth a Gorllewin Cymru, roedd 77,000 o denantiaethau tai cymdeithasol mewn ôl-ddyledion ym mis Mawrth 2019, ac fel y gwyddom, mae pwysau colli incwm a cholli cyflogaeth yn debygol o fod wedi gwthio llawer mwy o bobl i ôl-ddyledion rhent. Fe fyddwch yn gwybod, Weinidog, fod y gwaharddiad ar droi allan a gyflwynwyd ym mis Rhagfyr 2020 wedi dod i ben, er fy mod yn croesawu'r ffaith bod yn rhaid i landlordiaid roi chwe mis o rybudd o hyd i denantiaid cyn eu troi allan. Ond mae Shelter Cymru wedi rhybuddio y gallai niferoedd enfawr o bobl gael eu gwthio i ddigartrefedd o ganlyniad, gan ddweud bod y gwaharddiad ar droi allan wedi achub bywydau mewn gwirionedd. A gaf fi ofyn pa gamau y mae'r Llywodraeth yn eu cymryd i atal pobl rhag cael eu troi allan o dai cymdeithasol o ganlyniad i ôl-ddyledion rhent sy'n gysylltiedig â COVID? Diolch.

Diolch yn fawr am y cwestiwn pwysig hwnnw. Pan wnaethom negodi cytundeb rhent pum mlynedd gyda darparwyr tai cymdeithasol ledled Cymru, yn gynghorau a landlordiaid cymdeithasol cofrestredig, rwy'n falch o ddweud ein bod wedi negodi addewid 'dim troi allan i ddigartrefedd' ganddynt, o ganlyniad i'r cynnydd mewn rhenti, ac mae hynny wedi helpu. Felly, ni fydd pobl yn cael eu troi allan o dai cymdeithasol i ddigartrefedd yng Nghymru. Nid yw hynny'n golygu na ellir troi pobl allan o'r fflat benodol y maent yn byw ynddi os oes problemau'n ymwneud â cham-drin domestig neu ymddygiad gwrthgymdeithasol, ond mae'n golygu bod angen mynd i'r afael ag anghenion tai'r bobl hynny cyn iddynt gael eu troi allan a chyn y cânt eu symud i fannau eraill. Rwy'n falch iawn ein bod wedi gallu gwneud hynny. Rwy'n hapus iawn i weithio gyda landlordiaid yn y sector rhentu preifat i drosglwyddo eu tai i'r sector rhentu cymdeithasol fel y gallwn wella ansawdd y stoc a phrofiad y tenantiaid, a rhoi incwm da, dibynadwy a sefydlog i'r landlord sector preifat dros y pump i ddeng mlynedd y byddwn yn meddiannu'r tŷ. Rwy'n argymell y cynllun hwnnw i lawer o'n landlordiaid da yn y sector rhentu preifat a fyddai'n hapus iawn i helpu.