4. A wnaiff y Prif Weinidog nodi blaenoriaethau Llywodraeth Cymru ar gyfer cefnogi'r sector manwerthu yng Nghwm Cynon? OQ57456

Diolch i Vikki Howells am y cwestiwn yna. Mae ein blaenoriaethau ar gyfer y sector manwerthu yng Nghwm Cynon, fel mewn mannau eraill, yn cynnwys ymrwymiad eglur i bolisïau gwaith teg a chynnydd gyrfaol er mwyn denu'r gweithlu y bydd ei angen yn y dyfodol. Rydym ni hefyd yn canolbwyntio ar bwysigrwydd gwasanaethau manwerthu lleol sydd wedi'u gwreiddio yn y cymunedau lleol hynny a'r economi sylfaenol.

Diolch, Prif Weinidog, am eich ateb. Cyhoeddodd y Gymdeithas Siopau Cyfleustra eu hadroddiad siopau lleol Cymru 2022 yr wythnos diwethaf, ac roedd hwn yn tynnu sylw at y swyddogaeth bwysig sydd gan y bron i 3,000 o siopau cyfleustra yng Nghymru yn eu cymunedau lleol, yn economi Cymru, ac fel darparwyr dros 25,000 o swyddi. Rydym ni'n gwybod bod llawer o'r siopau hyn wedi chwarae rhan hollbwysig yn ystod y pandemig, felly beth mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud i gefnogi'r sector hwn yn benodol a'i alluogi i chwarae rhan lawn yn rhan o'r economi sylfaenol?

Diolch i Vikki Howells am hynna. Rwyf i wedi cael cyfle fy hun i edrych ar adroddiad y Gymdeithas Siopau Cyfleustra ac mae'n ddiddorol iawn, fel y dywedodd Vikki Howells. Mae gan Gymru fwy o siopau y pen o'r boblogaeth nag unrhyw wlad arall yn y DU, a byddwch chi'n gweld yn yr adroddiad hwnnw bod 70 y cant o weithwyr yn y siopau lleol hynny yn fenywod. A dyna pam, yn fy ateb gwreiddiol, y rhoddais i bwyslais ar yr agenda gwaith teg, oherwydd mae honno yn bwysig iawn yn y fan yna. Mae oriau agor dyddiol hir y siopau hynny—pan fo'n dweud 'siopau cyfleustra', maen nhw'n siopau cyfleustra; maen nhw yn y cymunedau lleol hynny ac mae eu pwysigrwydd yn y pandemig wedi bod yn amlwg i bawb, gan fod pobl wedi dibynnu mwy arnyn nhw. Ac mae cymaint ohonyn nhw yn darparu gwasanaethau y tu hwnt i'r hyn y gallech chi feddwl amdano fel y cynnig manwerthu sylfaenol. Mae tri deg y cant ohonyn nhw yn darparu gwasanaethau swyddfa bost ochr yn ochr â phopeth arall y maen nhw'n ei wneud, mae bron i hanner ohonyn nhw yn cynnig peiriannau ATM am ddim, gan wneud yn siŵr y gall pobl gael gafael ar arian parod mewn cymunedau lle mae arian parod yn dal i fod yn rhan bwysig iawn o'r ffordd y mae'r economi yn gweithredu. A dyna'r hyn yr wyf i'n ei olygu wrth fod yn rhan o'r economi sylfaenol. Maen nhw yno yn y cymunedau, yn yr ardaloedd lleol, lle mae angen y gwasanaethau hynny arnoch chi ar y stryd fawr neu yn y pentref i ganiatáu i bobl barhau i gael mynediad at rannau eraill o fywyd beunyddiol. Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo yn llwyr i chwarae ein rhan. Byddwn yn cyhoeddi strategaeth fanwerthu newydd ym mis Mawrth eleni, a bydd siopa lleol a chyfraniad y gymdeithas, ochr yn ochr ag eraill, yn cael eu cynrychioli yn rymus yn y strategaeth y byddwn ni'n ei chyflwyno.