Cwestiynau nawr gan arweinwyr y pleidiau. Arweinydd y Ceidwadwyr Cymreig yn gyntaf, Andrew R.T. Davies. 

Diolch, Llywydd. Prif Weinidog, fe wnaethoch chi honni yr wythnos diwethaf nad camau eich Llywodraeth chi oedd yn gyfrifol am effaith y cyfyngiadau ar fusnesau Cymru dros y Nadolig a'r flwyddyn newydd. A allwch chi ddweud wrthyf pwy oedd yn gyfrifol am y cyfyngiadau hyn, oherwydd y tro diwethaf i mi edrych, chi oedd y Prif Weinidog? Neu ai rhyw rym allfydol nad yw'r un ohonom ni'n ymwybodol ohono oedd hwn?

Llywydd, coronafeirws wnaeth achosi'r effaith ar fusnesau Cymru. Dyna'r pwynt yr oeddwn i'n ei wneud, fel yr wyf i'n eithaf sicr y mae arweinydd yr wrthblaid yn ei wybod. Roedd busnesau yng Nghymru yn gweld effaith yr amrywiolyn omicron ymhell cyn bod unrhyw newid i'r mesurau lefel rhybudd yng Nghymru. Dyna pam nad yw'r £120 miliwn yr ydym ni wedi ei ddarparu i fusnesau Cymru yn dechrau ar 27 Rhagfyr pan newidiodd y rheolau, ond mae'n dyddio o 13 Rhagfyr, gan ein bod ni wedi cydnabod bod dinasyddion Cymru eisoes yn gwneud dewisiadau eu hunain gan eu bod nhw'n cydnabod y risgiau newydd yr oedd yr amrywiolyn omicron yn eu peri. Dyna sydd wrth wraidd yr anawsterau y mae busnesau Cymru wedi eu hwynebu: y ffaith eu bod nhw'n ymdrin ag amrywiolyn coronafeirws newydd a'r effaith yr oedd hwnnw yn ei chael ar ymddygiad pobl.

Wel, yn anffodus, Prif Weinidog, mae'n ffaith bod gennych chi ddewisiadau o ran y math o gyfyngiadau y gallech chi fod wedi eu cyflwyno, yn union fel y mae gennych chi'r dewis i gomisiynu ymchwiliad annibynnol yma yng Nghymru i'r penderfyniadau hynny yr holl ffordd drwy'r pandemig, nad ydych chi wedi ei gomisiynu hyd yma yn anffodus.

Os cymerwn ni gam yn ôl i'r byd go iawn, dangosodd adroddiadau yr wythnos diwethaf fod tafarndai yng Nghymru wedi colli £16,000 yr un ar gyfartaledd oherwydd cyfyngiadau'r Llywodraeth. Roedd hyn oherwydd y rheolau a gaeodd rai sefydliadau ac a wnaeth busnesau lletygarwch eraill yn anhyfyw. A wnewch chi ymddiheuro am effaith y cyfyngiadau hynny ar y busnesau a oedd yn anhyfyw oherwydd y cyfyngiadau hynny, ac a wnewch chi, fel arwydd o ewyllys da, gynyddu lefel y cyllid sydd ar gael i fusnesau fel y gallan nhw barhau i symud ymlaen, gan greu cyfleoedd cyflogaeth a chreu busnesau deinamig ar hyd a lled Cymru?

Wel, nid oes gen i ddim byd o gwbl i ymddiheuro amdano, Llywydd. Mae gan y Blaid Geidwadol yng Nghymru lawer iawn i ymddiheuro amdano yn y ffordd y mae wedi ceisio atal pobl yng Nghymru a busnesau yng Nghymru, dro ar ôl tro, rhag cael yr amddiffyniadau sydd eu hangen o bandemig byd-eang. Fe wnaethom ni gyflwyno mesurau a oedd â'r bwriad o wneud yn siŵr bod bywydau yn cael eu hachub yng Nghymru ac y gallai busnesau barhau i fasnachu, ac nid oes dim byd o gwbl i ymddiheuro amdano wrth wneud hynny, gan fod y mesurau hynny yn angenrheidiol ac mae'r mesurau hynny wedi bod yn effeithiol. Oherwydd y cymorth sydd ar gael gan Lywodraeth Cymru, gallai tafarn a gollodd £16,000 yng Nghymru, os gall gadarnhau bod hynny yn wir, adennill hynny i gyd o'r cymorth yr ydym ni wedi ei roi ar y bwrdd bellach drwy'r elfen ardrethi annomestig a thrwy'r gronfa cadernid economaidd. Yn Lloegr, £4,000 yw'r uchafswm y byddai unrhyw fusnes o'r fath yn ei gael. Ac na, nid wyf i'n mynd i gynnig siec wag wrth ddweud y byddem ni'n mynd y tu hwnt i hynny. Mae arian cyhoeddus yn y fantol yma. I dafarn sy'n gallu dangos ei fod wedi colli £16,000 yng Nghymru, mae'r potensial yno iddi dderbyn hynny i gyd yn ôl gan Lywodraeth Cymru. Nid wyf i'n credu y byddai'n gam gweithredu synhwyrol na chyfiawn i ddweud y byddai'r pwrs cyhoeddus yn mynd y tu hwnt i'r colledion yr oedd busnes wedi eu dioddef.

Mae'n ffaith, Prif Weinidog, na fydd llawer o fusnesau ledled Cymru yn gallu adennill lefel y colledion y maen nhw wedi eu dioddef oherwydd y cyfyngiadau yr ydych chi a'ch Llywodraeth chi wedi eu rhoi ar waith. Ddoe, dywedodd eich prif swyddog meddygol, Dr Frank Atherton, ei fod yn bwyllog ond gobeithiol bod diwedd y pandemig i'w weld. Mae hynny yn newyddion gwych, a diolch i'r Ceidwadwyr Cymreig a phwysau'r cyhoedd, mae gennym ni fap ffordd o'r diwedd i lefel rhybudd 0. Dros yr wythnosau diwethaf, rwyf i wedi bod yn ceisio cael metrigau gan eich Gweinidogion ynghylch pryd y bydd Llywodraeth Cymru o'r farn na fydd angen cyfyngiadau fel pasbortau brechlyn neu fasgiau yma yng Nghymru mwyach. Pryd ydych chi'n credu, Prif Weinidog, y bydd Cymru yn rhydd o'r holl gyfyngiadau? Fe wnaiff amcangyfrif y tro. Ac a allwch chi ddarparu rhai metrigau neu amserlenni o ran pryd rydych chi'n credu na fydd angen cyfyngiadau fel pasbortau brechlyn yma yng Nghymru mwyach?

Wel, Llywydd, cyflwynais ddydd Gwener yr wythnos diwethaf amserlen sy'n ymestyn i ganol mis nesaf ar gyfer gwneud penderfyniadau, ar yr amod y byddai sefyllfa iechyd y cyhoedd yng Nghymru yn golygu y byddai'n ddiogel diddymu amddiffyniadau pellach. Mae pobl yn gyfarwydd iawn â'r amserlen honno. Bydd yn arwain, ddydd Gwener yr wythnos hon, gobeithio, at ddychwelyd i lefel rhybudd 0 ar gyfer gweithgareddau yn yr awyr agored; ar 28 Ionawr, at ddychwelyd i lefel rhybudd 0 ar gyfer gweithgareddau a digwyddiadau dan do; ac yna adolygiad tair wythnos erbyn 10 Chwefror o'r mesurau sy'n weddill. Nawr, byddwn yn cymryd cyngor y prif swyddog meddygol, Syr Frank Atherton, ac eraill ar hyd y llwybr hwnnw, a chyn gynted ag y bydd hi'n ddiogel gwneud hynny, o safbwynt iechyd y cyhoedd, yna byddwn yn gwneud y newidiadau i adlewyrchu sefyllfa well. Ond mae llawer o ddefnydd o'r gair 'os' yn yr ateb yna, Llywydd. Yr un mwyaf oll yw i ba raddau y gallwn ni barhau i weld y gwelliannau yr ydym ni wedi eu gweld yn effaith omicron ac amrywiolion coronafeirws eraill yng Nghymru, yn ein cymdeithas, yn ein hysbytai ac yn ein gwasanaethau cyhoeddus. Rwy'n credu bod pobl yng Nghymru yn deall bod ganddyn nhw Lywodraeth sy'n gwneud penderfyniadau mewn ffordd sy'n ymateb i dystiolaeth, nid i bwysau gwleidyddol, sy'n gwneud penderfyniadau mewn ffordd y gellir ei chyfleu yn rhesymegol iddyn nhw, ac mae'r gefnogaeth yr ydym ni wedi ei chael gan bobl yng Nghymru drwy gydol y pandemig cyfan yn dibynnu ar y ffordd yr ydym ni wedi helpu, yn ofalus, yn bwyllog ac yn unol â'r wyddoniaeth, i gadw Cymru yn ddiogel. A dyna'n union sut y byddwn ni'n parhau.

Arweinydd Plaid Cymru, Adam Price.

Diolch, Llywydd. Prif Weinidog, a yw'r cynnig i ddadariannu'r BBC yn unrhyw beth arall ond sgiweru â chymhelliad gwleidyddol gyda'r nod o daflu cig coch i fand llai a llai o gefnogwyr Prif Weinidog y DU, a chosbi darlledwr gwasanaeth cyhoeddus am wneud gwaith rhy dda o ddatgelu Boris Johnson i fod y celwyddgi ydyw?

Wel, Llywydd, rwy'n credu bod gan y cyhoeddiad brysiog ar Twitter am dynged y BBC wedi ei gymell yn yr union ffordd y mae arweinydd Plaid Cymru wedi ei ddweud. Mae'n rhan o strategaeth 'cig marw' y mae'r Llywodraeth hon wedi cychwyn arni. Os oes unrhyw un yn meddwl bod meddwl difrifol yn sail i'r hyn a gyhoeddwyd, yna mae arnaf i ofn y byddan nhw'n cael eu siomi yn fawr. Yr hyn yr ydym ni yn ei wybod yn sicr bellach, ar adeg pan fo chwyddiant, oherwydd camreolaeth Llywodraeth y DU o'r economi, yn debygol o fod yn 6 neu 7 y cant ym mis Ebrill, bydd cyllideb y BBC yn cael ei thorri'n sylweddol mewn termau real, a'r angen mwyaf brys, rwy'n credu, yw am glymblaid o gefnogaeth i amddiffyn cyllid cyhoeddus ar gyfer darlledu gwasanaeth cyhoeddus yn y Deyrnas Unedig.

Oni fyddai troi'r BBC mewn i ryw fersiwn Brydeinig o PBS ac NPR yn yr Unol Daleithiau, lle mae gwariant y pen ar ddarlledu cyhoeddus yn ddim ond 4 y cant o'r hyn rŷn ni'n ei wario fan hyn, â goblygiadau arbennig o dywyll i ni yng Nghymru, a hynny o ran ein democratiaeth, o ran ein diwylliant, o ran ein cenedl ac o ran ein hiaith? Ac nid yn unig o ran S4C, ond o ran Radio Cymru hefyd. Doedd Nadine Dorries ddim i weld hyd yn oed yn gwybod am fodolaeth Radio Cymru tan ddoe, ond pa syndod sydd yna pan nad oedd y Ceidwadwyr hyd yn oed yn gwybod pwy oedd arweinydd eu plaid nhw yng Nghymru? Dyna'r dirmyg rŷn ni'n delio â fe. Onid yw hyd, os oedd angen pellach, yn atgyfnerthu'r achos dros ddatganoli darlledu i Gymru? Ac onid nawr yw'r amser i ni fynnu ein llais ei hunain, yn ein gwlad ein hunain, mewn darlledu fel yn ein democratiaeth?

Wel, yr absenoldeb o barch i Gymru, mae hyn yn amlwg yn Llywodraeth y Deyrnas Unedig. Dwi'n siŵr, fel dywedodd Adam Price, doedd Nadine Dorries ddim wedi meddwl am un eiliad am effaith beth mae hi wedi'i gyhoeddi ar yr iaith yma yng Nghymru. Gwelais i beth ddywedodd yr Athro Richard Wyn Jones y bore yma am ddyfodol yr iaith yn y maes darlledu a phwysigrwydd S4C, wrth gwrs, ond hefyd Radio Cymru, sy'n ganolog i ddefnydd yr iaith yma yng Nghymru, a dyfodol yr iaith hefyd. Yn y cytundeb rhyngom ni a Phlaid Cymru, rŷn ni wedi cytuno yn barod i gryfhau'r achos i ddarlledu gael ei ddatganoli, ac i sefydlu awdurdod i'n helpu ni, gyda phobl eraill, ar y daith yna. Pan rŷn ni'n gweld y Llywodraeth yn y Deyrnas Unedig yn gwneud pethau fel y maen nhw wedi eu gwneud, mewn hast, ac am resymau gwleidyddol yn unig, wrth gwrs mae'n cryfhau'r achos rŷn ni wedi'i roi mas yn barod.

Prif Weinidog, a oes cyd-destun llawer dyfnach a mwy tywyll yma, gyda'r ddeddfwriaeth i gyfyngu ar yr hawl i brotestio'n heddychlon yn cael ei threchu neithiwr yn Nhŷ'r Arglwyddi, y cynigion i wanhau'r Ddeddf Hawliau Dynol, yr ymosodiadau ar farnwriaeth annibynnol, y newidiadau i fanylion adnabod pleidleiswyr, defnyddio pwrs y wlad i ddyfarnu grantiau a ffrindgarwch wrth ddyfarnu contractau, rhagderfynu'r Senedd yn anghyfreithlon, ac yn olaf, ond yn sicr nid leiaf, Prif Weinidog y DU sy'n dweud celwydd yn ddi-gosb? Onid yw'n wir mai'r ymosodiad ar gyfryngau teg, annibynnol a chytbwys—sef yr hyn y mae darlledu gwasanaeth cyhoeddus yn eu hanfod yn ei sicrhau—yw'r elfen ddiweddaraf mewn ymdrech ymwybodol i erydu sylfeini sylfaenol ein democratiaeth? Os dydych chi ddim yn poeni, dydych chi ddim yn cymryd sylw, yn ôl y dywediad. A fyddai'r Prif Weinidog yn cytuno bod y frwydr dros ddyfodol darlledu yn frwydr mewn gwirionedd dros ddyfodol democratiaeth ei hun?

Mae'n rhestr gyhuddiadau rymus iawn y mae arweinydd Plaid Cymru yn ei chyflwyno yn y fan yna, a bydd unrhyw un sy'n eu gweld yn cael eu cyflwyno gyda'i gilydd yn y modd hwnnw yn sicr yn gweld mai'r hyn sydd y tu ôl iddo yw Llywodraeth sy'n gwbl fyrbwyll am ddull seiliedig ar reolau o ymdrin â gwasanaethau cyhoeddus, ond hefyd am ddyfodol ein democratiaeth. Ac ni ddylai neb synnu at hynny, Llywydd, yn sgil y datgeliadau gwarthus o'r ffordd, ar adeg pan oedd y wlad gyfan yn cael ei hannog i gadw at rai o'r gostyngiadau mwyaf arwyddocaol ar eu gallu i wneud dewisiadau yn eu bywydau eu hunain, wrth wraidd Llywodraeth y DU, roedd diystyriaeth lwyr o hynny yn eu bywydau eu hunain. Mewn rhai ffyrdd, rwy'n credu bod hynny yn ganolog i'r rhestr faith yna a luniwyd gan Adam Price—y synnwyr hwnnw bod un rheol i'r gweddill ohonom ni, a gwahanol reol i'r rhai sy'n ystyried eu hunain yn uwch a thu hwnt i'r rheolau y disgwylir i bobl eraill eu dilyn. Ac rwy'n credu y gallwch chi weld hynny yn rhedeg drwy'r rhestr faith honno o bethau a luniwyd gan Adam Price. Os nad ydych chi'n hoffi'r ffordd y mae barnwyr yn gweithredu, yna rydych chi'n ymosod ar farnwyr. Os nad ydych chi'n hoffi'r ffordd y mae democratiaeth yn gweithredu, rydych chi'n ceisio newid y rheolau ar gyfer pleidleisio. Os nad ydych chi'n hoffi'r ffordd y mae hawliau dynol yn cael eu harsylwi yn y wlad hon, rydych chi'n ceisio tanseilio sail hynny hefyd. Darlledu yw enghraifft yr wythnos hon o restr llawer hirach, rhyfel diwylliant bwriadol y mae'r Llywodraeth hon wedi ei gychwyn. Maen nhw'n credu ei fod yn apelio i leiafrif o bobl yn y wlad hon, y lleiafrif hwnnw sy'n crebachu sy'n eu cefnogi, ac maen nhw'n barod i aberthu pethau sydd wedi cael eu hadeiladu dros ganrifoedd, mewn rhai achosion, ac ym maes darlledu cyhoeddus, ers 100 mlynedd eleni.

Mae cwestiwn 3 [OQ57486] wedi'i dynnu nôl.