Y cynnig cydsyniad deddfwriaethol ar y Bil Rheoli Cymorthdaliadau sydd nesaf, a dwi'n galw ar y Gweinidog cyllid i wneud y cynnig yma. Rebecca Evans.

Cynnig NDM7927 Rebecca Evans

Cynnig bod y Senedd, yn unol â Rheol Sefydlog 29.6, yn cytuno y dylai Senedd y DU ystyried y darpariaethau yn y Bil Rheoli Cymorthdaliadau i’r graddau y maent yn dod o fewn cymhwysedd deddfwriaethol y Senedd.

Cynigiwyd y cynnig.

Diolch, Llywydd.  Rwy’n cynnig y cynnig. Rydw i’n ddiolchgar i Bwyllgor yr Economi, Masnach a Materion Gwledig a'r Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a'r Cyfansoddiad am eu hadroddiadau ar y Bil Rheoli Cymhorthdal, ac rwy’n diolch iddyn nhw am eu sylwadau. Cafodd cynnig cydsyniad deddfwriaethol atodol ei gyflwyno ar 6 Ionawr, oedd yn egluro ein safbwynt ar y cymalau a nodwyd gan y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a'r Cyfansoddiad ac ni chodwyd unrhyw gamau pellach.

Mae Deddf Marchnad Fewnol y Deyrnas Unedig 2020 wedi gwneud rheoli cymhorthdal yn fater a gadwyd yn ôl. Fodd bynnag, mae'n effeithio'n sylweddol ar faterion nad ydynt yn cael eu cadw yn ôl fel datblygu economaidd, amaethyddiaeth a physgodfeydd. Mae effaith y Bil hwn ar ardaloedd nad ydynt yn cael eu cadw yn ôl yn codi pryderon. Rydyn ni angen fframwaith rheoleiddio manwl sy'n gweithio gyda datganoli, nid yn erbyn datganoli.

Busnesau yw ein partneriaid ni ac maen nhw’n galw'n briodol am eglurder a sicrwydd ynghylch pa gymorth sy'n gydnaws â threfn rheoli cymhorthdal y DU. Mae'r cynigion yn y Bil yn methu'r prawf sylfaenol hwn. Maen nhw i bob pwrpas yn rhoi pwerau eang i'r Ysgrifennydd Gwladol lunio'r drefn yn y dyfodol heb fawr o graffu gan Senedd y DU, a dim o gwbl gan y Senedd hon.

Unwaith eto, mae Llywodraeth y DU wedi dangos ei difaterwch i'r goblygiadau i fusnesau, swyddi a'r economi yng Nghymru. Mae dealltwriaeth elfennol o'r setliad datganoli yn ei gwneud yn glir bod hyn yn creu dryswch ac ansicrwydd sy'n peryglu buddsoddiad yn ein heconomi.

Mae'r Bil hwn yn caniatáu i'r Ysgrifennydd Gwladol gyfeirio dyfarniadau cymhorthdal neu gynlluniau a roddir mewn meysydd polisi datganoledig at yr uned cyngor ar gymhorthdal annibynnol yn yr Awdurdod Cystadleuaeth a Marchnadoedd, ac mae'n ymestyn y gofynion cadw yn ôl sydd ar waith ar ddyfarniadau neu gynlluniau sy’n cael eu cyfeirio. Os bydd yn cael ei ddeddfu, bydd hyn yn tanseilio pŵer Gweinidogion Cymru i weithredu mewn meysydd sydd o fewn cymhwysedd datganoledig.

Ni fydd y pwerau hyn yn ymestyn i Weinidogion Cymru lle mae cymorthdaliadau'n effeithio ar gymhwysedd datganoledig. Gallai hyn greu gwrthdaro buddiannau i'r Ysgrifennydd Gwladol os bydd Gweinidogion Cymru yn gofyn am atgyfeiriad ar gyfer dyfarniad neu gynllun gan Lywodraeth y DU a gyhoeddwyd gan ffanffer mawr ddyddiau'n flaenorol yn unig, er enghraifft. Mae'r Bil hwn yn adlewyrchu buddiannau gwleidyddol cul Llywodraeth y DU yn unig yn hytrach nag anghenion ehangach y DU.

Er gwaethaf ceisiadau mynych i Weinidogion y DU wneud newidiadau, nid oes unrhyw beth sylweddol wedi'i wneud, ac rwy'n pryderu'n fawr y gallai'r Bil fod â goblygiadau ymarferol a chyfansoddiadol pellgyrhaeddol i Gymru. Mae'r Bil hwn yn tanseilio statws deddfwriaeth sylfaenol ddatganoledig a bydd yn ei gwneud yn anos cefnogi rhanbarthau difreintiedig. Mae'n gwneud buddsoddi yn ein cymunedau mwyaf difreintiedig yn llai deniadol drwy fethu â darparu map cymorth rhanbarthol y DU gyfan. Mae hyn yn gwrth-ddweud codi'r gwastad yn uniongyrchol drwy ddileu'r mecanwaith a gynlluniwyd i atal y Llywodraeth rhag buddsoddi'n fwy ym Mayfair na Merthyr.

Felly, rwy’n cynnig bod y Senedd yn gwrthod cydsyniad deddfwriaethol ar gyfer y Bil Rheoli Cymhorthdal.

Dwi'n galw nawr ar Gadeirydd y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a'r Cyfansoddiad, Huw Irranca-Davies. 

Diolch, Lywydd. Rydym wedi cyhoeddi dau adroddiad ar y memorandwm a osodwyd gan Lywodraeth Cymru ynghylch y Bil Rheoli Cymorthdaliadau, y cyntaf ym mis Rhagfyr a'r ail yr wythnos diwethaf. 

Mynegodd ein hadroddiad cyntaf ein pryderon ynglŷn â'r Bil. Rydyn ni’n credu y gallai'r cynigion rheoli cymhorthdal—ac rydyn ni’n dweud hyn yn ein hadroddiad—gael effaith niweidiol ar ddatganoli ac ar arfer swyddogaethau datganoledig, yn enwedig mewn ffyrdd a allai gyfyngu ar allu Llywodraeth Cymru a sefydliadau cyhoeddus i ariannu prosiectau angenrheidiol. Felly, mae effaith bosibl y Bil hwn yn debyg i effaith Deddf Marchnad Fewnol y Deyrnas Unedig 2020, nad oedd y pumed Senedd yn cydsynio iddi yn wir.

Yn ystod ein gwaith craffu, roedd hi’n siomedig dysgu o dystiolaeth y Gweinidog cyllid i Bwyllgor yr Economi, Masnach a Materion Gwledig nad oedd cysylltiadau rhynglywodraethol, sydd, wrth gwrs, yn fater o bryder mawr i ni ar ein pwyllgor, wedi bod mor gynhyrchiol ag y dylent fod yn ystod datblygiad y Bil. Mynegodd ein hadroddiad y gobaith nad yw hyn yn cynrychioli tuedd gan Lywodraeth y DU o wrthod cydweithredu ac ymgysylltu'n adeiladol lle mae gan ddeddfwriaeth y potensial i danseilio'r setliad datganoli a gallu Llywodraeth Cymru i gyflawni polisi mewn meysydd datganoledig. Byddai dull gweithredu o'r fath, fel rydyn ni’n ei ddweud yn ein hadroddiad, yn peryglu cymhlethu’r ddealltwriaeth gyffredinol o ddatganoli ymhellach, yn enwedig pan fo'r setliad presennol eisoes yn ddiangen o gymhleth. At hynny, gallai greu ansicrwydd i fusnesau, i sefydliadau'r sector cyhoeddus ac i lywodraeth leol, yn ogystal â biwrocratiaeth ddiangen drwy greu cyfraith wael sy'n anodd i ddinasyddion ei deall, ac yn wir mae hynny'n hau amheuaeth ynghylch ble mae ffiniau datganoli. Felly, roedden ni’n cael y ffaith fod llywodraeth y DU wedi gwrthod cydweithredu ac ymgysylltu'n llawn â Llywodraeth Cymru i fod yn syfrdanol, oherwydd mae'n amlwg bod llawer mwy i'w ennill o Lywodraethau yn cydweithio'n adeiladol ac yn dod o hyd i ddull sy'n deg, yn weithredol ac yn ymarferol o fewn y fframwaith cyfansoddiadol presennol.

Byddaf yn troi yn awr at y cymalau penodol sy'n destun cydsyniad y Senedd. Yn ein hadroddiad cyntaf, nodwyd ein bod yn cytuno â Llywodraeth Cymru bod angen cydsyniad ar gyfer cymalau 63 i 69, 70 i 75 ac 80 i 92 o'r Bil. Ar y pryd, nid oedd yn glir i ni a oedd Llywodraeth Cymru o'r farn bod cymalau 41 a 42 hefyd yn gofyn am gydsyniad y Senedd. Felly, rydyn ni’n croesawu penderfyniad y Gweinidog cyllid, a phenderfyniad Gweinidog yr economi, i osod memorandwm atodol oedd yn cadarnhau eu cred bod angen cydsyniad ar y cymalau hyn hefyd, ac rydyn ni’n cytuno â'r asesiad hwnnw.

Roedd ein hadroddiad cyntaf yn cefnogi galwadau Llywodraeth Cymru am gyflwyno gwelliannau mewn perthynas â nifer o gymalau yn y Bil. Nid oes rhaid dweud y dylai Llywodraeth Cymru, er enghraifft, gael y pwerau priodol i wneud is-ddeddfwriaeth sy'n berthnasol i'r Bil mewn meysydd polisi sydd eisoes wedi'u datganoli. Rydyn ni hefyd yn rhannu rhwystredigaeth y Gweinidog ynghylch y diffyg manylion ar wyneb y Bil, ac rydyn ni’n nodi bod Llywodraeth y DU wedi nodi y bydd rhagor o wybodaeth yn cael ei darparu mewn is-ddeddfwriaeth ac mewn cyfres o ganllawiau i'w dilyn. I'r perwyl hwnnw, hoffwn dynnu sylw at argymhelliad a wnaethom ni yn ein hadroddiad cyntaf, y dylai Llywodraeth y DU gyhoeddi rheoliadau a chanllawiau drafft i seneddwyr ac Aelodau'r Senedd hon yn y DU ystyried manylion y gyfundrefn rheoli cymhorthdal a deall yn well effeithiau posibl y Bil hwn. Felly, fe wnaethom ni ysgrifennu at yr Ysgrifennydd Gwladol yn yr Adran Busnes, Ynni a Strategaeth Ddiwydiannol cyn y Nadolig yn gofyn am ei farn ar yr argymhelliad hwn, ond, mae'n flin gen i ddweud, nid ydym ni wedi cael ymateb eto.

Fe wnaeth ein hail adroddiad dynnu sylw at farn pwyllgorau yn Nhŷ'r Arglwyddi am y Bil hwn. Wrth ddod â'm sylwadau i ben, hoffwn dynnu sylw'n benodol at sylwadau penodol a wnaed gan gadeirydd Pwyllgor Craffu Fframweithiau Cyffredin Tŷ'r Arglwyddi, y Farwnes Kay Andrews. Mae wedi dweud bod Pwyllgor Craffu'r Fframweithiau Cyffredin yn pryderu fwyfwy am effaith y Bil a'i ryngweithio â fframweithiau cyffredin, er enghraifft, er nad yn gwbl ecsgliwsif, mewn perthynas â chymorth amaethyddol. O ganlyniad, mae'r pwyllgor hwnnw'n ystyried hyn fel

'mater difrifol iawn sy'n effeithio ar weithrediad yr Undeb.'

Ni fydd yn syndod bod fy mhwyllgor yn rhannu'r pryderon mawr hynny ynghylch rhyngweithio'r Bil â'r fframweithiau cyffredin a'i oblygiadau i bolisi datganoledig, a gobeithio, wrth gofnodi'r sylw hwn, nid y Senedd yn unig fydd yn nodi'r sylwadau hyn, ond hefyd y pwyllgorau perthnasol yn Nhŷ'r Cyffredin a Thŷ'r Arglwyddi sydd â diddordeb mawr yn hyn hefyd. Diolch yn fawr.

Rwyf yn dymuno siarad i gefnogi'r Memorandwm Cydsyniad Deddfwriaethol sydd ger ein bron heddiw. Er gwaethaf y gefnogaeth honno, rwy'n credu ei bod hi'n amharchus iawn i lythyrau fod yn mynd gan bwyllgorau'r Senedd hon ac nad yw'r ohebiaeth honno yn cael ymateb. Mae hynny'n annerbyniol ac mae angen ymdrin â hynny.

Rwy'n credu mai'r realiti yw fod Llywodraeth Cymru, wrth gwrs, bob amser wedi gwrthwynebu'r Bil hwn am eu bod yn gwrthwynebu Brexit. Dyna'r realiti. Roeddech chi'n hapus iawn i'r UE ddal pwerau rheoli cymhorthdal, ac ni chlywais air yn y Siambr hon unwaith yn ystod yr amser yr oeddem ni'n aelod o'r UE, gan unrhyw un o Weinidogion Llywodraeth Cymru, yn cwyno am y ffaith bod y pwerau rheoli cymhorthdal yn cael eu cynnal ym Mrwsel. Ond nawr, fel plaid a Llywodraeth, mae'n ymddangos eich bod yn cymryd safbwynt gwleidyddol iawn yn erbyn Llywodraeth y DU sy'n dal yr un pwerau, sydd, yn fy marn i, o bosibl yn niweidiol i fusnesau Cymru.

Mae Llywodraeth y DU wedi mynd y tu hwnt i geisio gweithio ac ymgysylltu â Llywodraeth Cymru, ac yn wir y gweinyddiaethau datganoledig eraill, i helpu i fynd i'r afael â rhai o'r pryderon rydych chi wedi'u hamlinellu heddiw. Ond, wrth gwrs, yn anffodus, mae'n ymddangos nad yw'r ymdrechion hynny wedi llwyddo. Dyma'r realiti: rydyn ni wedi gadael yr Undeb Ewropeaidd a dydyn ni ddim bellach wedi'n rhwymo gan reolau cymorth gwladwriaethol biwrocrataidd a beichus yr UE, ac eithrio mewn amgylchiadau cyfyngedig oherwydd erthygl 10 o brotocol Gogledd Iwerddon. Am y tro cyntaf erioed, mae gennym ni yma yn y DU y rhyddid i gynllunio cyfundrefn rheoli cymhorthdal ddomestig sy'n adlewyrchu ein buddiannau strategol a'n hamgylchiadau penodol. Mae angen cyfundrefn rheoli cymhorthdal ledled y DU i sicrhau bod cymorthdaliadau—[Torri ar draws.] Byddaf yn hapus i gymryd ymyriad.

Fe wnes i wrando ar yr hyn y gwnaethoch chi ei ddweud; rydych chi'n dweud ein bod ni wedi cael cyfle i gynllunio cyfundrefn benodol ar gyfer rheoli cymhorthdal ledled y DU yn yr achos hwn. Ydych chi, felly, yn gresynu bod Llywodraeth y DU wedi anwybyddu'r holl sylwadau a wnaed gan Lywodraeth Cymru a'r Senedd hon?

Dydw i ddim yn credu ei fod wedi anwybyddu'r sylwadau sydd wedi'u gwneud.

Enwch un mae wedi'i dderbyn.

Rydw i wedi cydnabod na fu ymateb i'r pwyllgor, sydd, yn fy marn i, yn destun gofid mawr, ac mae hynny'n annerbyniol. Rydw i eisoes wedi nodi fy marn am hynny.

Gan ddychwelyd at yr hyn yr oeddwn i'n ei ddweud, mae angen cyfundrefn rheoli cymhorthdal ledled y DU i sicrhau nad yw cymorthdaliadau'n ystumio cystadleuaeth yn ormodol o fewn marchnad fewnol y DU. Nawr yn fwy nag erioed, yn enwedig ar ôl y pandemig coronafeirws, rydyn ni angen cryfder a sefydlogrwydd ein hundeb economaidd fel Teyrnas Unedig fel y gallwn ni adeiladu'n ôl yn well. Bydd y dull newydd o reoli cymhorthdal yn darparu un fframwaith cydlynol i ddiogelu marchnad fewnol y DU gan rymuso gweinyddiaethau datganoledig, grymuso Llywodraeth Cymru a chyrff cyhoeddus eraill, i gynllunio cymorthdaliadau sydd wedi'u teilwra ac unigryw i ddiwallu anghenion lleol, heb wynebu'r fiwrocratiaeth ormodol y bu'n rhaid i ni ddod ar ei thraws gyda'r drefn flaenorol pan oedd yn cael ei rhedeg gan yr Undeb Ewropeaidd.

Bydd y Bil hwn yn sicrhau'r newid cyfundrefn rydyn ni ei angen. Bydd hefyd yn cefnogi—ac fel glywais i sylwadau'r Gweinidog am godi'r gwastad—yr agenda codi'r gwastad. Rwy'n gwybod eich bod wedi cael trafodaethau am anghydraddoldebau rhanbarthol gyda Gweinidogion Llywodraeth y DU pan ydych chi wedi bod yn trafod y mater hwn ac mae eich swyddogion wedi bod yn trafod y mater hwn. Maen nhw wedi rhoi sicrwydd y bydd hyn yn helpu i fynd i'r afael â—[Torri ar draws.] Maen nhw wedi rhoi sicrwydd y byddan nhw'n helpu i gyflawni'r math o ystyriaethau yr ydych chi wedi'u rhoi mewn perthynas â'r agenda codi'r gwastad, ac wrth gwrs bydd yn ein helpu ni i gyflawni'r agenda carbon sero-net yn ogystal â chefnogi'r adferiad economaidd hwnnw y gwnes i ei grybwyll yn gynharach o COVID-19.

Bydd hon yn system hyblyg, ystwyth, wedi'i theilwra sy'n mynd i gefnogi twf busnes yma yng Nghymru ac ar draws gweddill y DU, ac wrth gwrs bydd yn hyrwyddo cystadleuaeth. Mae angen i ni sicrhau bod gennym ni gyfundrefn gymhorthdal sy'n gweithio i Gymru ac sy'n gweithio i'r DU, nid un, fel yr un flaenorol, oedd yn gweithio i'r UE. 

Y Gweinidog cyllid i ymateb—Rebecca Evans. 

Diolch, Llywydd. Hoffwn ddechrau drwy ddiolch i Gadeirydd y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a'r Cyfansoddiad am eu gwaith ac am eu hymdrechion i ymgysylltu â Llywodraeth y DU a chael eglurder. Mae'n destun gofid, yn fy marn i, nad oes ymateb wedi dod i law. Rhaid i mi ddweud bod Llywodraeth Cymru wedi ymgysylltu'n gwbl ddidwyll â Llywodraeth y DU ar y mater hwn i geisio cael y canlyniadau gorau i ni yma yng Nghymru. Mae rhai gwelliannau wedi'u cynnig, ond nid ydyn nhw'n mynd yn agos at fynd i'r afael â'r pryderon sydd gennym ni. Mae gennym ni bryderon am y diffyg manylion ar wyneb y Bil, am yr anghydbwysedd cyffredinol mewn grym yn y Bil a diffyg unrhyw gydsyniad neu ymgynghori, hyd yn oed, gyda'r Llywodraethau datganoledig. Rydym ni'n pryderu am yr effaith annerbyniol ar egwyddorion cyfansoddiadol, yn enwedig mewn perthynas â'r adolygiad barnwrol o ddeddfwriaeth sylfaenol ddatganoledig. Ac, wrth gwrs, rydym ni'n pryderu bod system gyfreithiol ddwy haen ymddangosiadol yn cael ei chreu lle nad yw deddfwriaeth sylfaenol a grëwyd gan y Senedd a etholwyd yn ddemocrataidd—[Torri ar draws.] Mewn munud—mewn perthynas â Chymru yn cael yr un parch â deddfwriaeth a grëwyd yn San Steffan mewn perthynas â Lloegr. Ac wrth gwrs, rydw i'n pwysleisio nad yw ein pryderon yn ymwneud ag adolygiad barnwrol yn gyffredinol; mae'n ymwneud â'r diffyg cydraddoldeb hwnnw yn y ffordd y canfyddir deddfwriaeth. 

Rwy'n ddiolchgar i chi am gymryd yr ymyriad. Rydych chi newydd restru llu o bryderon—

Dydw i ddim wedi gorffen eto. [Chwerthin.]

Rwy'n siŵr bod gennych chi gatalog o fwy. Ond gaf i ofyn i chi: gallai'r holl bryderon hynny fod wedi cael eu gwneud yr un fath i drefn cymhorthdal flaenorol yr UE; wnaethoch chi erioed godi un o'r pryderon hynny gyda'r Comisiwn Ewropeaidd mewn perthynas â'r gyfundrefn flaenorol, y bu'n rhaid i ni ei dioddef am gynifer o flynyddoedd?

Un o'r prif bryderon sydd gen i am y cynigion ar ran Llywodraeth y DU yw nad oes map ardaloedd â chymorth o gwbl. Roedd hynny'n ffordd y gallen ni sianelu a chanolbwyntio gwariant ar ardaloedd difreintiedig Cymru a ledled y DU o dan y gyfundrefn flaenorol, ac mae hynny wedi mynd yn llwyr. Ni fydd unrhyw ffordd nawr i fuddsoddiad wahaniaethu rhwng Mayfair a Merthyr, ac mae'n rhaid fod hynny yn gwbl anghywir. Rydym ni wedi clywed yr hyn sydd gan Weinidogion Llywodraeth y DU i'w ddweud o ran y sicrwydd maen nhw wedi'i roi. Cawsom sicrwydd na fyddai Cymru geiniog yn waeth ei byd o ganlyniad i Brexit. Cawsom sicrwydd na fyddai Cymru'n colli pwerau o ganlyniad i Brexit. Nid yw'r ddau sicrwydd hynny wedi dwyn ffrwyth, felly ni fyddaf yn cymryd sicrwydd gan Lywodraeth y DU ar y pwynt hwn. Os ydyn nhw am gael y sicrwydd hwnnw, mae angen iddyn nhw eu rhoi ar wyneb y Bil. 

Yn gyffredinol, Llywydd, mae'r Bil Rheoli Cymhorthdal yn enghraifft arall eto o ymosodiad Llywodraeth y DU ar ddatganoli. Mae'r diffyg manylion, fel y gwnes i ei ddweud, ar y Bil yn golygu bod gofyn i'r Senedd lofnodi siec wag arall, a allai rwymo ein dwylo wrth ddatblygu cyfreithiau yn y dyfodol mewn meysydd datganoledig. Ac eto, mae'r anghydbwysedd yn y Bil o ran pwerau, ynghyd â'r diffyg pwerau ymgynghori a chydsynio ar gyfer Llywodraethau datganoledig wrth ddatblygu a diweddaru'r gyfundrefn gymorthdaliadau, yn peryglu gwrthdroi'r broses ddatganoli yn llechwraidd drwy'r Bil, gan alluogi'r Ysgrifennydd Gwladol i ymyrryd mewn meysydd cymhwysedd datganoledig.

I gloi, byddaf yn amlwg yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i fy nghydweithwyr am ddatblygu'r Bil, ond rwy'n ailadrodd fy nghais bod y Senedd yn gwrthod cydsyniad deddfwriaethol. 

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn y cynnig? A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Mae yna wrthwynebiad, ac felly dwi'n gohirio'r bleidlais tan y cyfnod pleidleisio.

Gohiriwyd y pleidleisio tan y cyfnod pleidleisio.