5. Pa gamau y mae Llywodraeth Cymru'n eu cymryd i fynd i'r afael ag amseroedd aros am driniaeth yng ngogledd Cymru? OQ58885

Dwi’n falch o weld bod yr amseroedd aros hiraf am driniaeth yn Betsi Cadwaladr wedi gostwng a’u bod nhw 21 y cant yn is nag oedden nhw ym mis Mawrth 2022. Fel rhan o’r ymyrraeth wedi'i thargedu, maen nhw’n cael cymorth gan y tîm adfer a gwella gofal wedi’i gynllunio, i sicrhau eu bod nhw’n gallu cynllunio’u gofal dewisol yn effeithiol.

Mae etholwraig wedi cysylltu â mi sydd yn nyrs ddeintyddol. Mae hi’n dioddef o carpal tunnel syndrome yn ei dwy law. Yn amlwg, mae hynny’n effeithio ar ei gallu hi i wneud ei swydd. Mae hefyd yn effeithio ar ei lles a’i ansawdd bywyd ehangach hi. Nawr, dywedwyd wrthi cyn yr haf y byddai hi yn gorfod aros 12 mis am driniaeth, ond dim ond os oedd hi’n achos brys. Mi gafodd hi gadarnhad ym mis Medi ei bod hi’n achos brys ond bellach fod y rhestr aros yn ddwy flynedd. Nawr, cymaint yw’r boen a chymaint yw’r effaith y mae’r cyflwr yn ei chael arni, wrth gwrs, mae bellach wedi penderfynu bod yn rhaid iddi fynd yn breifat i gael y driniaeth. I dalu am hynny, mae hi’n gorfod gwerthu ei thŷ, Weinidog. Felly, beth yw’ch neges chi i bobl fel hi, sy’n cael eu gyrru i’r sector preifat ac yn aml iawn yn gorfod gwneud hynny er nad ydyn nhw, mewn gwirionedd, yn gallu fforddio gwneud hynny? Ac onid ydych chi’n cywilyddio o bobl yn gorfod gwerthu eu cartrefi er mwyn iddyn nhw gael triniaeth—[Anghlywadwy.]  

Diolch. Wrth gwrs, dwi'n deall pam y byddai pobl yn teimlo bod hynny’n system—

—drwy'r sector preifat sydd, wrth gwrs, i fod ar gael iddyn nhw ar yr NHS?

Dwi'n meddwl bod Llyr Gruffydd wedi rhewi yn fanna—nid oherwydd y tywydd ond oherwydd y dechnoleg. Ond dwi'n meddwl bod y Gweinidog wedi cael y rhan fwyaf o'r cwestiwn. Felly, y Gweinidog i ateb.

Diolch. Wel, rŷm ni’n deall pam mae pobl yn diflasu wrth aros mor hir. Mae carpal tunnel syndrome yn rhywbeth, wrth gwrs, y mae’n rhaid i orthopaedic surgeons ymwneud ag ef. Dwi’n meddwl ei bod yn bwysig ein bod ni’n monitro faint o waith y mae’r orthopaedic surgeons yn ei wneud. Mae’n bwysig iawn ein bod ni yn cadw i fynd.

Cawsom ni gyfarfod arall yn ddiweddar gyda’r arbenigwr Prydeinig dros orthopeadic surgery i wneud yn siŵr bod pobl yn deall beth yw’r system—beth yw’r pathway gorau i gael y rhan fwyaf o bobl drwy’r system cyn gyflymed â phosibl. Felly, mae gwaith i’w wneud ar draws Cymru i wella perfformiad yr hyn sydd eisoes mewn lle pan fo'n dod i orthopaedic surgery. Felly, dwi’n siŵr, yn Betsi Cadwaladr, eu bod nhw wedi cael y neges hynny yn glir oddi wrthyf i yn ddiweddar.

Diolch i Llyr Gruffydd am godi'r pwynt pwysig hwn, sydd, wrth gwrs, yn fater ehangach nad yw'n ymwneud yn unig â syndrom twnnel y carpws, ond â'r ffaith nad yw llawer o bobl sydd wedi talu eu trethi neu yswiriant gwladol dros ddegawdau lawer yn gallu cael triniaeth mewn modd rhesymol, amserol, fel rhywbeth y maent wedi talu amdano dros lawer iawn o flynyddoedd. Felly, tybed yn gyntaf oll, Weinidog, a ydych chi'n credu bod honno'n sefyllfa deg i lawer o fy etholwyr fod ynddi, pobl sydd wedi talu i mewn i'r system ers cymaint o amser ond sy'n methu cael triniaeth gan y system pan fydd ei hangen arnynt. A hefyd, mewn perthynas â gofal iechyd preifat, tybed a wnewch chi amlinellu sut rydych chi'n gweithio gyda'r sector iechyd preifat i ddefnyddio unrhyw gapasiti neu allu ac ariannu cleifion y GIG i allu cael mynediad at y gofal hwnnw mewn modd mwy amserol. Diolch yn fawr iawn. 

Diolch yn fawr. Rwy'n credu mai'r hyn sy'n bwysig iawn yw ein bod yn parhau i gofio faint o bobl sy'n cael cymorth bob mis mewn gwirionedd. Beth sy'n ddiddorol iawn i mi—. Yn amlwg, rwy'n cael llawer o bobl yn dod ataf yn cwyno am eu hamseroedd aros. Ond rwyf hefyd yn cael llawer o bobl yn dod ataf i ddweud pa mor wirioneddol wych yw'r GIG iddynt hwy. A hoffwn fanteisio ar y cyfle hwn, ychydig cyn y Nadolig, i ddiolch i weithwyr y GIG ledled Cymru am y gwaith anhygoel y maent wedi'i wneud dros y flwyddyn ddiwethaf. Mae hi wedi bod yn flwyddyn ddidrugaredd. Rydym yn deall ei bod hi'n anodd ac yn amlwg, rydym yn diolch iddynt am yr holl waith y maent wedi ei wneud.

Mae'n bwysig deall bod yna bobl yn gweithio'u gorau glas. Mae yna rai mannau hefyd lle gallwn wella perfformiad, a'r peth cyntaf i mi yw bod yn rhaid inni gael y capasiti mwyaf posibl gan y bobl rydym eisoes yn eu talu ar hyn o bryd. Felly, yn amlwg rydym yn gwneud rhyw ychydig yn y sector preifat yn barod, ond i mi, rwyf am gael gwerth am arian gan bobl rydym eisoes yn eu talu, ac weithiau—mae'n ddiddorol, onid yw—nid oes ganddynt gynllun llawn ar gyfer y diwrnod fel y dylai fod. Efallai fod rhesymau da dros hynny, ond wedyn mater i'r rheolwyr yw gwneud yn siŵr fod y systemau hynny ar waith i sicrhau bod pobl sydd â'r sgiliau anhygoel hyn yn gallu gwneud y gwaith y cawsant eu hyfforddi i'w wneud. Felly, dyna pam y cawn y cyfarfodydd rheolaidd iawn hyn gyda llawfeddygon nawr, gyda swyddogion gweithredol byrddau iechyd, i wneud yn siŵr eu bod yn deall: dyma'r llwybr gorau posibl, pam nad ydych chi'n gwneud mwy o achosion dydd, pam nad ydych chi'n gwneud y rhai sydd wedi aros hiraf yn gyntaf, fel rydym wedi gofyn i chi ei wneud? Ac mewn gwirionedd mae ffordd bell i fynd ar ychydig o hyn, ac rwy'n meddwl mai fy ngwaith i fel Gweinidog iechyd yw eu gwthio ar yr hyn rydym wedi gofyn iddynt ei wneud ac i gyflawni. 

Cwestiwn 6, Huw Irranca-Davies.

Diolch, Llywydd. Mae'n ddrwg gen i. Mae'n ddrwg gen i.

Mae'n olreit. 

Mae'n Nadolig; rwyf mewn hwyliau da.

Diolch, diolch, diolch, diolch. [Chwerthin.] A wnaiff y Gweinidog—? Diolch yn fawr iawn. Ysbryd y Nadolig.