12. Cynnig Cydsyniad Deddfwriaethol ar y Bil Tai Cymdeithasol (Rheoleiddio)

– Senedd Cymru am 6:19 pm ar 28 Chwefror 2023.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Elin Jones Elin Jones Plaid Cymru 6:19, 28 Chwefror 2023

Eitem 12 sydd nesaf, y cynnig cydsyniad deddfwriaethol ar y Bil Tai Cymdeithasol (Rheoleiddio). Galw ar y Gweinidog Newid Hinsawdd i wneud y cynnig. Julie James.

 

Cynnig NDM8207 Julie James

Cynnig bod y Senedd, yn unol â Rheol Sefydlog 29.6, yn cytuno y dylai Senedd y DU ystyried y darpariaethau yn y Bil Tai Cymdeithasol (Rheoleiddio) i’r graddau y maent yn dod o fewn cymhwysedd deddfwriaethol y Senedd.

Cynigiwyd y cynnig.

Photo of Julie James Julie James Labour 6:19, 28 Chwefror 2023

(Cyfieithwyd)

Diolch, Llywydd. Cynigiaf y cynnig. Bil ar lefel y DU yw hwn sydd â'r bwriad o ddiwygio'r modd y caiff darparwyr tai cymdeithasol eu rheoleiddio yn Lloegr. Mae darparwyr tai cymdeithasol o Loegr yn berchen ar tua 500 o gartrefi yng Nghymru, neu'n eu rheoli; felly, bydd y newidiadau a gynigir gan y Bil hwn yn cael effaith ar bobl sy'n byw yn y cartrefi hyn, gan y bydd y Bil yn newid y ffordd y caiff eu landlordiaid eu rheoleiddio. Mae angen cydsyniad deddfwriaethol y Senedd pan fo deddfwriaeth y DU yn darparu ar gyfer unrhyw ddiben o fewn cymhwysedd y Senedd. Mae tai yn fater sydd wedi'i ddatganoli ac felly, er bod y Bil yn effeithio ar nifer gymharol fach o bobl sy'n byw yng Nghymru, caiff y gofyniad am gydsyniad ei sbarduno.

Mae'r memoranda cydsyniad deddfwriaethol a gyflwynwyd yn nodi ac yn esbonio pam rwy'n credu bod angen cydsyniad. Fy marn gyffredinol i yw mai nod y newidiadau sy'n cael eu cynnig i'r drefn yn Lloegr yw sicrhau bod landlordiaid yn fwy atebol i'w tenantiaid am eu perfformiad ac, felly, rwy'n argymell y dylid rhoi cydsyniad deddfwriaethol. Mae'n bwysig nodi mai'r cwbl y mae cydsynio i'r darpariaethau hyn yn ei wneud yw cadw'r sefyllfa bresennol ar gyfer y tenantiaid hynny o ran sut y caiff eu landlordiaid eu rheoleiddio ac i nodi nad yw Llywodraeth Cymru wedi gofyn i unrhyw un o'r newidiadau hyn fod yn berthnasol i landlordiaid cymdeithasol Cymru.

Mae'r drefn reoleiddio yng Nghymru wedi'i fframio ar sail gwahanol ddarpariaethau statudol ac yn gweithredu'n wahanol iawn i'r drefn yn Lloegr. Er bod natur landlordiaid cymdeithasol hefyd yn wahanol yng Nghymru a Lloegr, i ryw raddau, maen nhw i gyd yn darparu gwasanaethau tebyg i rai o'r bobl a'r cymunedau mwyaf difreintiedig ac yn wynebu heriau tebyg. Gan gydnabod rhai o'r heriau hynny, fe wnes i lansio cyfres o safonau rheoleiddio newydd a fframwaith rheoleiddio diwygiedig ar gyfer Cymru ym mis Ionawr 2022. Rwy'n gosod safonau heriol ar y ffordd y mae landlordiaid yn ymgysylltu â thenantiaid ac yn gwrando arnyn nhw, yn gwneud gwybodaeth am berfformiad ar gael, yn sicrhau lefelau uchel o foddhad tenantiaid gyda'r gwasanaethau y maen nhw'n eu darparu ac yn dysgu o gŵynion. Cyflwynir y gofyniad pendant i gadw tenantiaid yn ddiogel yn eu cartrefi yn eglur yn y safonau hefyd, wedi'i atgyfnerthu ymhellach gan y ddyletswydd ffitrwydd i fod yn gartref a nodwyd yn Neddf Rhentu Cartrefi (Cymru) 2016, a ddaeth i rym ym mis Rhagfyr.

Wrth argymell cydsynio i'r Bil hwn ar lefel y DU, gallaf sicrhau'r Aelodau bod y materion y mae'n bwriadu mynd i'r afael â nhw o dan ystyriaeth yma yng Nghymru, a'u bod nhw bob amser. Hoffwn ddiolch i'r pwyllgorau sydd wedi ystyried y memoranda ar y Bil hwn. Nodaf y pryderon ynghylch darparu gwybodaeth amserol a chraffu dyladwy. Yn aml, mae hyn y tu allan i reolaeth uniongyrchol Llywodraeth Cymru, ac er y byddaf bob amser yn ceisio darparu gwybodaeth mor brydlon â phosibl, mae'n rhaid i mi hysbysu'r Senedd fy mod i'n ymwybodol bellach y cyhoeddwyd gwelliannau pellach dim ond ddoe, sy'n cael eu hystyried gan swyddogion ac a allai hefyd sbarduno'r gofyniad am gydsyniad.

Rwy'n bwriadu ysgrifennu at Weinidog perthnasol y DU i fynegi fy anfodlonrwydd gyda chyflwyniad hwyr y gwelliannau a'i effaith ar allu'r Senedd hon i graffu'n effeithiol ar y Bil cyflawn. Gwn fod y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a'r Cyfansoddiad wedi adrodd ar y memorandwm diweddaraf ddoe. Maen nhw'n cytuno ar bob pwynt oni bai am un. Rwy'n cadw'r safbwynt a nodir yn y memorandwm cydsyniad deddfwriaethol diwethaf bod angen cydsyniad ar gyfer y gwelliant i Atodlen 5, sy'n ymwneud â diogelu data, sef gwelliant 35 y Llywodraeth. Er hynny, hoffwn ddiolch i'r ddau bwyllgor sydd wedi ystyried y Bil hwn ac rwy'n falch bod cytundeb ar y rhan fwyaf o bwyntiau yn ymwneud â'r gofyniad am gydsyniad ac argymhelliad mwyafrifol y dylid cydsynio.

Felly, Llywydd, i gloi, rwy'n argymell bod yr Aelodau'n cefnogi'r cynnig cydsyniad deddfwriaethol o ran y Bil Tai Cymdeithasol (Rheoleiddio). Diolch.

Photo of Elin Jones Elin Jones Plaid Cymru 6:22, 28 Chwefror 2023

Cadeirydd y Pwyllgor Llywodraeth Leol a Thai, John Griffiths.

Photo of John Griffiths John Griffiths Labour 6:23, 28 Chwefror 2023

(Cyfieithwyd)

Diolch, Llywydd. Rwy'n siarad yn rhinwedd fy swydd fel Cadeirydd y pwyllgor—y Pwyllgor Llywodraeth Leol a Thai, fel y dywedoch chi, Llywydd. Rydym ni wedi cynnig dau adroddiad ar y memoranda cydsyniad deddfwriaethol ar gyfer y Bil Tai Cymdeithasol (Rheoleiddio). Fe wnaethom ni adrodd ar y memorandwm cydsyniad deddfwriaethol cychwynnol, memorandwm atodol Rhif 2 a memorandwm atodol Rhif 3 ym mis Rhagfyr y llynedd. Fe wnaethom ni adrodd ar femorandwm atodol Rhif 4 ar 13 Ionawr. Llywydd, fel yr esboniais mewn llythyr at y Pwyllgor Busnes, yn anffodus, nid oedd gennym ni ddigon o amser i adrodd ar y memorandwm atodol diweddaraf, Rhif 5, a gyflwynwyd ar 15 Chwefror—y diwrnod cyn yr unig gyfarfod lle'r oeddem ni'n gallu ei ystyried.

Rydym ni'n nodi bod Llywodraeth Cymru yn dweud y bydd darpariaethau yn berthnasol i'r oddeutu 530 o eiddo tai cymdeithasol yng Nghymru sy'n eiddo i ddarparwyr sydd wedi'u cofrestru yn Lloegr neu'n cael eu rheoli ganddyn nhw, ac na fydd y mwyafrif llethol o dai cymdeithasol yng Nghymru yn cael eu heffeithio. Rydym ni hefyd yn nodi bod Llywodraeth Cymru yn dweud y bydd y Bil yn dod â newidiadau cadarnhaol i'r tenantiaid hynny yng Nghymru a fydd yn cael eu heffeithio. Ond rydym ni'n credu nad yw'r amser byr a neilltuwyd i'r broses cydsyniad deddfwriaethol yn ddigonol i ganiatáu i ni ddeall yn llawn effaith darpariaethau ar fywydau pobl yng Nghymru. Ac rydym ni'n pryderu y gall deddfu fel hyn roi pobl o dan anfantais yng Nghymru oherwydd bod ganddyn nhw lai o gyfleoedd i rannu eu safbwyntiau â'r rhai sy'n llunio'r ddeddfwriaeth, ac nid yw'r cyfle gennym ni i brofi'r darpariaethau gyda rhanddeiliaid yng Nghymru.

Mae'r pwyllgor yn rhwystredig iawn nad oeddem ni'n gallu craffu ar y darpariaethau ym memorandwm Rhif 5 ac adrodd ein sylwadau i'r Senedd cyn y ddadl hon. Oherwydd iddo gael ei gyflwyno y diwrnod cyn ein cyfarfod, dim ond am gyfnod byr iawn y llwyddwyd i ystyried y darpariaethau. Mae'r aelodau yn teimlo'n gryf bod cael un cyfarfod yn unig i ystyried ac adrodd ar femorandwm cydsyniad deddfwriaethol yn annigonol. Ddwywaith, Llywydd, rwyf i wedi ysgrifennu at y Pwyllgor Busnes ar ran y pwyllgor i amlinellu ein pryderon ynghylch y defnydd cynyddol o Filiau'r DU a'r confensiwn cydsyniad deddfwriaethol i ddeddfu mewn meysydd datganoledig.

Er gwaethaf y pryderon hyn, mae'r mwyafrif o aelodau'r pwyllgor yn teimlo y gallan nhw argymell y dylai'r Senedd roi ei chydsyniad i ddeddfu ar y materion datganoledig yn y memorandwm cychwynnol a memoranda Rhifau 2 i 4. Mae un aelod o'r pwyllgor, Mabon ap Gwynfor AS, yn anghytuno â barn y mwyafrif ac yn credu na ddylid rhoi cydsyniad. O gofio'r amser a oedd ar gael i graffu ar femorandwm atodol Rhif 5, nid ydym mewn sefyllfa i fynegi barn ynghylch a ddylid argymell i'r Senedd ei bod yn rhoi neu'n gwrthod cydsyniad deddfwriaethol o ran y darpariaethau sydd wedi'u cynnwys yn y memorandwm diweddaraf.

Llywydd, hoffwn gloi drwy ailadrodd ceisiadau blaenorol y dylai Llywodraeth Cymru sicrhau bod pwyllgorau yn cael yr amser a'r wybodaeth angenrheidiol i allu chwarae rhan ystyrlon yn y broses cydsyniad deddfwriaethol. Diolch yn fawr.

Photo of Elin Jones Elin Jones Plaid Cymru 6:26, 28 Chwefror 2023

Cadeirydd y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a'r Cyfansoddiad, Huw Irranca-Davies. 

Photo of Huw Irranca-Davies Huw Irranca-Davies Labour

Diolch, Llywydd. Byddaf mor gyflym â phosibl. Rydyn ni wedi llunio tri adroddiad sy'n cwmpasu'r pum memorandwm cydsyniad sydd wedi'u gosod gan y Gweinidog ar gyfer y Bil hwn. Cwblhawyd y cyntaf fis Tachwedd diwethaf, a dim ond brynhawn ddoe y gosodwyd y trydydd.

Photo of Huw Irranca-Davies Huw Irranca-Davies Labour 6:27, 28 Chwefror 2023

(Cyfieithwyd)

Nawr, y mis diwethaf, Llywydd, siaradais yn y ddadl ar y cynnig cydsyniad deddfwriaethol ar gyfer Bil Banc Seilwaith y DU a nodais mai ein hadroddiad terfynol ar y Bil hwnnw oedd ein deugeinfed hadroddiad ar femoranda cydsyniad deddfwriaethol yn y chweched Senedd hon—y deugeinfed adroddiad. Ers hynny, rydym ni wedi adrodd ar bedwar memorandwm cydsyniad deddfwriaethol arall.

Felly, bydd fy sylwadau y prynhawn yma yn canolbwyntio ar y nifer fawr o femoranda ar gyfer y Bil Tai Cymdeithasol (Rheoleiddio). Fel y soniais yn fy sylwadau agoriadol, mae'r Gweinidog wedi cyflwyno pum memorandwm cydsyniad deddfwriaethol ar gyfer y Bil hwn, sy'n dangos i ba raddau y mae'r Bil a gyflwynwyd i Senedd y DU wedi newid ers ei gyflwyno ac i ba raddau y mae newidiadau o'r fath yn effeithio ar feysydd datganoledig. Mae ein hystyriaeth o'r holl femoranda ar gyfer y Bil hwn yw amlygu anaddasrwydd difrifol galluogi Senedd wahanol i ddeddfu ar gyfer Cymru ar faterion datganoledig.

Yn ein hadroddiad diweddaraf, rydym ni wedi croesawu camau'r Gweinidog i gyflwyno memorandwm Rhif 5 gerbron y Senedd o fewn ychydig ddiwrnodau i'r gwelliannau perthnasol gael eu cyflwyno yn Senedd y DU. Mae hynny i'w groesawu yn fawr. Fodd bynnag, o gofio bod y ddadl wedi'i threfnu ar gyfer heddiw, nid yw cyd-Aelodau'r Senedd ar y Pwyllgor Llywodraeth Leol a Thai, fel rydych chi newydd glywed, sydd wedi bod yn ceisio edrych ar fanylion polisi pwysig a goblygiadau'r Bil hwn, wedi gallu craffu ar y gwelliannau diweddaraf a'r memorandwm cydsyniad atodol. Dim ond oherwydd bod amserlen y pwyllgor yn galluogi ein pwyllgor i gyfarfod ar brynhawn Llun ac y gwnaethom ni lwyddo i ystyried y memorandwm ddoe ac adrodd yn syth wedyn, cyn y ddadl hon, yr ydym ni'n gallu gwneud y sylwadau hyn nawr. Ond nid dyma'r ffordd i graffu ar ddeddfwriaeth sylfaenol a fydd yn cael effaith yng Nghymru.

Mae John Griffiths, fy nghyd-Gadeirydd, Cadeirydd y pwyllgor llywodraeth leol, wedi crynhoi'r cyfyng gyngor hwn yn dda yn ei sylwadau heddiw ac yn ei lythyr diweddar at y Pwyllgor Busnes. Mae'r defnydd cynyddol o Filiau'r DU a'r confensiwn cydsyniad deddfwriaethol i ddeddfu mewn meysydd datganoledig yn golygu nad oes digon o gyfle i Aelodau'r Senedd graffu ar ddeddfau newydd arfaethedig a deall effaith y darpariaethau hyn yn llawn ar fywydau pobl yng Nghymru.

Nawr, ar y pwynt hwn, hoffwn dynnu sylw eto at y problemau amseru gyda'r memorandwm cyntaf a memorandwm Rhif 2. Cymerodd 10 wythnos i Lywodraeth Cymru gyflwyno'r memorandwm cyntaf, ac erbyn hynny roedd y Senedd wedi torri ar gyfer yr haf, a bu oedi o chwe wythnos rhwng cyflwyno gwelliannau perthnasol i'r Bil yn Nhŷ'r Arglwyddi a chyflwyno memorandwm Rhif 2. Felly, yn ein hadroddiad ar y memoranda cynnar hynny, fe wnaethom ni fanteisio ar y cyfle i atgoffa'r Gweinidog—a herio'r Gweinidog a holl Weinidogion Cymru—o bwysigrwydd darparu gwybodaeth brydlon i Aelodau'r Senedd er mwyn peidio ag ychwanegu at y diffygion democrataidd a achosir gan Filiau'r DU sy'n gwneud darpariaeth ar gyfer Cymru mewn meysydd datganoledig a'r broses gydsynio gysylltiedig. Ond, yn yr ysbryd hwnnw o fod yn gyfaill adeiladol a beirniadol, yn ein hadroddiad ar femoranda Rhifau 3 a 4, fe wnaethom ni groesawu'r ffaith bod memorandwm Rhif 4 wedi cael ei gyflwyno gerbron y Senedd o fewn 14 diwrnod i gyflwyno'r gwelliannau perthnasol gerbron Senedd y DU. Mae hyn i'w groesawu'n fawr ac mae'r Llywodraeth yn amlwg wedi gwrando ac rydym ni'n croesawu hynny.

Felly, cyn cloi, Gweinidog, rydym ni hefyd wedi nodi, fel y gwnaethoch chi yn eich sylwadau, y cyflwynwyd gwelliannau pellach i'r Bil hwn ddoe, felly efallai y byddwn ni yn ôl yma eto. Gallai'r gwelliannau hyn hefyd effeithio ar feysydd datganoledig ac felly sbarduno'r broses cydsyniad deddfwriaethol, felly Gweinidog, eto, efallai y gallech chi barhau i fyfyrio ar y pryderon hyn yn y ffordd ymlaen ar hyn ac yn eich sylwadau i gloi, ond rydym ni'n croesawu prydlondeb eich cyflwyniad diweddar o hwn, er ei fod wedi rhoi amser cyfyngedig iawn i bwyllgorau ei ystyried.

Photo of Janet Finch-Saunders Janet Finch-Saunders Conservative 6:30, 28 Chwefror 2023

(Cyfieithwyd)

Wrth gwrs, diben y Bil Tai Cymdeithasol (Rheoleiddio) yw hwyluso dull rhagweithiol newydd o reoleiddio landlordiaid tai cymdeithasol ar faterion defnyddwyr. Mae materion o'r fath yn cynnwys diogelwch, tryloywder ac ymgysylltu â thenantiaid. Mae gan y Bil hwn dri phrif amcan: hwyluso trefn rheoleiddio defnyddwyr ragweithiol newydd, mireinio'r drefn reoleiddio economaidd bresennol, a chryfhau'r rheoleiddiwr ar gyfer pwerau tai cymdeithasol i orfodi'r trefnau defnyddwyr ac economaidd.

Mae tua 530 eiddo yng Nghymru yn eiddo i ddarparwr a/neu dan reolaeth ddarparwr o Loegr a fydd yn cael eu heffeithio gan y newidiadau a ddisgrifir gan y Bil hwn. Mae'r Gweinidog Newid Hinsawdd wedi ei ddisgrifio'n briodol i ymdrin â'r darpariaethau o fewn Bil Senedd y DU, oherwydd y niferoedd bach o stoc tai cymdeithasol yng Nghymru sy'n eiddo i ddarparwyr sydd wedi'u lleoli yn Lloegr, neu'n cael eu rheoli ganddyn nhw. Wrth ddisgrifio'r cymalau fel rhai 'cadarnhaol' i denantiaid yng Nghymru, mae'r Gweinidog yn argymell bod y Senedd yn cydsynio i'r darpariaethau, ac rwy'n ddiolchgar i'r Gweinidog am hynny. Nododd y Gweinidog Newid Hinsawdd hefyd effaith gadarnhaol y Bil ar denantiaid Cymru trwy gryfhau hawliau tenantiaid fel cyfiawnhad dros roi cydsyniad, ac eto rwy'n cytuno.

Mae'n ymddangos fel y bydd hyn yn cael ei gyflawni trwy wneud diogelwch a thryloywder yn rhannau eglur o amcanion y rheoleiddiwr. Byddai Llywodraeth y DU yn cael gwared ar y prawf anfantais ddifrifol—rhwystr deddfwriaethol i weithrediad y rheoleiddiwr ar faterion defnyddwyr. Hefyd, bydd Llywodraeth y DU yn ei gwneud yn ofynnol i landlordiaid enwebu unigolyn dynodedig ar gyfer materion iechyd a diogelwch. Byddai landlordiaid tai cymdeithasol hefyd yn destun gofynion newydd ar gyfer archwiliadau diogelwch trydanol. Diben yr amcan hwn yw sicrhau bod darparwyr yn cael eu llywodraethu'n dda ac yn hyfyw yn ariannol i ddiogelu cartrefi a buddsoddi mewn cyflenwad newydd, trwy fireinio swyddogaeth rheoleiddio economaidd bresennol y rheoleiddiwr. Bydd hyn yn amddiffyn tenantiaid rhag risgiau o ran ansolfedd darparwyr, gan gefnogi datblygiad cartrefi newydd, ac mae hynny'n rhywbeth yr ydym ni ar y meinciau hyn wedi bod yn galw amdano ers amser maith. Mae'r Bil hefyd yn darparu ar gyfer pwerau gorfodi newydd llym i sicrhau y gall y rheoleiddiwr ymyrryd yn effeithiol pan fo angen. Byddai gan y rheoleiddiwr y dulliau priodol i ymdrin â diffyg cydymffurfiad gan landlordiaid cymdeithasol, i annog landlordiaid i gynnal safonau, ac i osgoi'r bygythiad o gamau gorfodi.

Nodwyd gan Lywodraeth Cymru bod tri deg dau o ddarpariaethau'r Bil angen cydsyniad y Senedd, gan gynnwys cymal 9, dynodi arweinydd iechyd a diogelwch; cymal 18, caniatáu i'r rheoleiddiwr gyhoeddi cod ymarfer ar safonau defnyddwyr; a chymal 24, galluogi'r rheoleiddiwr i gymryd camau unioni brys yn erbyn risgiau iechyd a diogelwch difrifol. Ceir dau gymal ychwanegol y mae Llywodraeth Cymru wedi eu nodi fel rhai sydd efallai angen cydsyniad. Mae cymal 33 yn galluogi'r Ysgrifennydd Gwladol i wneud darpariaeth sy'n ganlyniad i'r Bil hwn drwy reoliadau. Mae Llywodraeth Cymru yn cydnabod bod hyn y tu hwnt i gymhwysedd y Senedd. Ar sail y berthynas â darpariaethau eraill yn y Bil, mae Llywodraeth Cymru wedi honni bod angen cydsyniad y Senedd; fodd bynnag, ynddo'i hun, nid yw'r cymal penodol yn rhan o'r cylch gwaith datganoledig.

Cyflwynwyd memorandwm cydsyniad deddfwriaethol atodol Rhif 3 gerbron y Senedd ar 17 Tachwedd 2022. Roedd gwelliannau o'r fath yn cynnwys grym newydd i'r rheoleiddiwr osod safon ar faterion yn ymwneud â chymhwysedd ac ymddygiad staff, y gallai'r Ysgrifennydd Gwladol ei gwneud yn ofynnol i'r rheoleiddiwr ei gosod; a hefyd cyflwyno dyletswydd ar y rheoleiddiwr i lunio cynllun sy'n nodi'r disgrifiadau o ddarparwyr cofrestredig i fod yn destun archwiliadau rheolaidd. Mae'r mesurau hyn eto'n bodloni'r trothwy o gryfhau hawliau tenantiaid, ac felly, mae eto'n cryfhau'r ddadl dros roi cydsyniad. Mae Llywodraeth Cymru yn anghytuno, fodd bynnag, gyda Llywodraeth y DU ynghylch a oes angen cydsyniad ar gyfer pump o'r cymalau hyn.

Wrth gwrs, nid yw'r ystyriaethau cyfreithiol ynglŷn â lle yn union mae'r llinell wedi'i thynnu rhwng meysydd a gadwyd yn ôl a datganoledig bob amser yn ddu a gwyn. Mae mwy o ddatganoli dros y 25 mlynedd diwethaf yn naturiol wedi cynyddu rhywfaint o gymhlethdod. Fodd bynnag, o ystyried bod Llywodraeth Cymru yn argymell y dylid rhoi cydsyniad beth bynnag, rwy'n credu ei bod hi'n bwysig iawn ein bod ni'n cofio'r bobl y bwriedir i'r ddeddfwriaeth hon eu helpu, a thenantiaid agored i niwed mewn angen yw'r rheini. Er lles y bobl hyn, ni allwn gael sefyllfa lle mae anghytuno rhyng-lywodraethol yn cymryd blaenoriaeth dros weithredu'n ymarferol y fframwaith sydd ei angen ar y tenantiaid tai cymdeithasol hyn. Felly, byddwn yn cefnogi'r cynnig hwn. Diolch yn fawr iawn.

Photo of Mabon ap Gwynfor Mabon ap Gwynfor Plaid Cymru 6:36, 28 Chwefror 2023

Wel, yn dilyn cyfraniad John Griffiths, bydd o ddim yn dod fel syndod i’r un ohonoch chi fy mod i, a ni ar y meinciau yma, yn gwrthwynebu’r cynnig yma heddiw, gan, yn y broses, ypsetio fy nghyfaill newydd, Janet Finch-Saunders.

Mae'r Bil yma, fel cynifer o’r memoranda cydsyniad deddfwriaethol yr ydym wedi eu gweld dros y 18 mis diwethaf, yn tanseilio ein deddfwrfa cenedlaethol yma, ac, yn benodol felly, yn tanseilio polisïau Llywodraeth Cymru a’r Senedd yma ym maes polisi tai, ac mae o'n methu â mynd i'r afael â’r heriau mawr sydd yn wynebu'r sector tai cymdeithasol yng Nghymru.

Pwrpas datganoli, mor wan ag ydy o, ydy i roi i ni y grym i osod polisi mewn meysydd penodol yma yng Nghymru, megis iechyd, addysg, amgylchedd a thai. Ond os rhoddwn ni gydsyniad i'r memorandwm yma heddiw, yna mi fyddwn ni'n trosglwyddo rhan fach o’n grymoedd yn y maes tai yn ôl i San Steffan. Mae hyn, wrth gwrs, yn gwbl annerbyniol. 

Yn ogystal â hyn, nid yw deddfwriaethau San Steffan, sydd wedi eu llunio i ateb anghenion Lloegr, megis yn y maes tai, yn ateb yr heriau sydd yn ein wynebu ni yma yng Nghymru. Mae gennym ni heriau gwahanol yma, ac mae’n rhaid i Gymru ymateb i'r heriau yma efo’n fframwaith polisi ein hun. Os nad ydyn ni'n gallu datrys y problemau sydd yma efo’r grymoedd cyfyng sydd gennym ni, yna yr ateb ydy mynnu mwy o rymoedd er mwyn mynd i'r afael â’r heriau hyn.  

Un o’r pryderon sydd gen i ynghylch y memorandwm cydsyniad deddfwriaethol yma ydy’r ffaith bod yna dai cymdeithasol yng Nghymru sydd yn dod o dan reolaeth cymdeithasau tai yn Lloegr, a fydd yn atebol i ddeddfwriaethau San Steffan, yn hytrach nag yn atebol i ddeddfwriaeth Gymreig. Mae gofynion a safonau Cymru yn uwch na Lloegr—a llongyfarchiadau i Lywodraeth Cymru am sicrhau hynny—ond mae'n rhaid sicrhau bod pawb yma yng Nghymru yn medru disgwyl yr un safonau. Mae galluogi'r memorandwm yma heddiw am olygu y bydd rhai tai cymdeithasol yng Nghymru yn parhau i gyrraedd safonau gwahanol ac is. Dylai hynny ddim digwydd, ac mae'n rhaid cael cysondeb o ran ein disgwyliadau yng Nghymru.  

Yn olaf, noder mai dyma’r bumed LCM sydd wedi cael ei gyflwyno ar y Bil yma. Ar bob un achlysur, ychydig iawn o gyfle yr ydym ni wedi ei gael i graffu ac i ymgynghori ar y Bil a’i effaith ar denantiaid sydd yn byw yng Nghymru. Mae hyn, wrth gwrs, yn gwbl annigonol. Mae’r ffaith bod yna bump LCM wedi bod yn dangos sut mae’r Bil arfaethedig yn newid ac yn addasu, a sut mae Aelodau etholedig San Steffan, ac yn wir datblygiadau maes tai yn Lloegr, yn medru dylanwadu ar y Bil, oherwydd eu Bil nhw ydy o. Ond does gennym ni fawr ddim llais yma. Mae o am effeithio ar fywydau dyddiol tenantiaid sydd yn byw yng Nghymru—pobl yr ydym ni yn eu cynrychioli—ond, eto, does gennym ni na nhw ddim dylanwad arno fo. Mae'r diffyg amser i graffu a deall deddfwriaeth arfaethedig yn iawn yn gwbl annerbyniol. Rwyf felly yn eich annog chi i bleidleisio yn erbyn yr LCM yma heddiw. Diolch.

Photo of Julie James Julie James Labour

(Cyfieithwyd)

Diolch, Llywydd. Rwy'n cydnabod yn llwyr siom yr Aelodau at y diffyg amser i graffu ar y memoranda cydsyniad deddfwriaethol hyn. Fel y dywedais yn fy sylwadau agoriadol, rydym ni'n siomedig iawn bod Llywodraeth y DU wedi dewis cyflwyno gwelliannau hwyr fel hyn, ac yn wir, rydym ni'n gwybod nawr, wedi dewis cyflwyno gwelliannau pellach yn y Cyfnod Adrodd. Felly, efallai y bydd angen i mi gyflwyno memorandwm cydsyniad deddfwriaethol atodol arall, os oes angen, i hysbysu'r ddadl.

Rwy'n bwriadu ysgrifennu at Weinidog perthnasol y DU i fynegi fy anfodlonrwydd bod y Cyfnod Adrodd yn debygol o fynd yn ei flaen heb i'r Senedd gael cyfle i ystyried y ddadl dros gydsyniad yn ymwneud â'r Bil yn ei gyfanrwydd o ganlyniad i'r ychwanegiadau hwyr. Mae'r gwelliannau diweddaraf yn ymwneud â phroffesiynoli'r gweithlu tai cymdeithasol yn Lloegr. Rydym ni wrthi'n dadansoddi'r gwelliant a byddwn yn darparu cyngor ar ba un a oes angen memorandwm cydsyniad deddfwriaethol atodol pellach cyn gynted â phosibl, yn ogystal ag unrhyw oblygiadau posibl i'r gweithlu tai yng Nghymru.

Llywydd, rwy'n ddiolchgar iawn yn wir i Gadeiryddion y pwyllgorau. Rwyf i wedi ceisio ystyried ac wedi ystyried y gwahanol adroddiadau, ac rwy'n ymddiheuro iddyn nhw—rydym ni wedi ymdrechu'n galed iawn i gael y memoranda cydsyniad deddfwriaethol atoch chi mewn da bryd, ond, fel y gwyddoch chi, rydym ni'n cael ein trechu gan gyflwyno'r gwelliannau yn hwyr, ac ni fu llawer y gallem ni ei wneud am hynny. Ond, er hynny, ymddiheuraf am y sefyllfa honno.

Byddwn yn gweithio gyda Llywodraeth y DU i wneud yn siŵr ein bod ni'n ceisio sicrhau cymaint o graffu â phosibl gan y Senedd ar y Bil, ond, er hynny, rwy'n anghytuno â Mabon yn llwyr gan nad yw anfodlonrwydd â'r broses yn rheswm i gymryd rheoleiddio yn well y landlordiaid cymdeithasol sydd ag eiddo yng Nghymru oddi wrth y tenantiaid hynny. Byddai hwnnw'n sicr yn gam gwag yn fy marn i. Nid yw'r ffaith bod y broses yn gwbl anfoddhaol yn golygu y dylai'r tenantiaid hynny gael eu hamddifadu o'r amddiffyniad ychwanegol hwnnw.

Rwyf i hefyd yn anghytuno â Janet Finch-Saunders, ac rwy'n credu bod un o'r aelodau pwyllgor eraill wedi ei ddweud hefyd, nad oes angen cydsynio i Atodlen 5. Rydym ni'n parhau i ddweud bod angen cydsynio i Atodlen 5.

Serch hynny, er gwaethaf hyn, Llywydd, rwy'n credu bod barn fwyafrifol yn y Senedd y dylid cefnogi'r memorandwm cydsyniad deddfwriaethol, a byddwn yn annog pob Aelod i gefnogi'r cynnig cydsyniad deddfwriaethol o ran y Bil Tai Cymdeithasol (Rheoleiddio). Diolch.

Photo of Elin Jones Elin Jones Plaid Cymru 6:41, 28 Chwefror 2023

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn y cynnig? A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Oes, mae yna wrthwynebiad, ac felly mi wnawn ni ohirio y bleidlais tan y cyfnod pleidleisio.

Gohiriwyd y pleidleisio tan y cyfnod pleidleisio.