1. Cwestiynau i’r Gweinidog Cyllid a Llywodraeth Leol – Senedd Cymru ar 22 Mawrth 2023.
6. Pa drafodaethau mae'r Gweinidog wedi'u cael gyda Gweinidog yr Economi am gymorth arainnol ychwanegol i Gyngor Sir Ynys Môn yn sgil cyhoeddiad y 2 Sisters Food Group am gau ei safle yn Llangefni? OQ59316
Mae Gweinidog yr Economi, gan weithio gyda'r Gweinidog Materion Gwledig a Gogledd Cymru, yn ymgysylltu ar draws y Llywodraeth ac yn gweithio mewn partneriaeth â chyngor Ynys Môn drwy dasglu 2 Sisters. Mae ein ffocws cyfunol hyd yma wedi bod ar gefnogi gweithwyr yr effeithir arnynt a'r gymuned yn Llangefni a thu hwnt.
Diolch am yr ymateb yna. Mae angen ymateb o ran cyllid ychwanegol ar sawl lefel, wrth gwrs. Mae hon yn anferth o ergyd i ni yn Ynys Môn. Dwi, wrth gwrs, mewn cyswllt efo llawer o'r rheini sy'n colli eu gwaith wrth iddyn nhw wynebu dyfodol o ansicrwydd, a dwi'n gofyn am sicrwydd heddiw y bydd y Gweinidog yn edrych yn ffafriol ar unrhyw geisiadau am gefnogaeth i weithwyr a'u teuluoedd yn uniongyrchol, ac i greu cyfleon hyfforddiant a swyddi, ac yn y blaen.
Ac o ran y cyngor sir wedyn, mae gwaith yn cael ei wneud ar hyn o bryd i adnabod y meysydd fydd yn rhoi y mwyaf o alw arnyn nhw. Maen nhw'n edrych ar anghenion llesiant a chymdeithasol, anghenion tai, gwytnwch teuluoedd, ac yn y blaen. A'r pryder mawr ar y pwynt yma ydy na fydd hi'n amlwg beth ydy'r effaith tan ar ôl i'r ffatri gau. Felly, a gaf i ofyn, unwaith eto heddiw, ar y Llywodraeth i gydweithio yn agos iawn, iawn efo'r gymuned, ac efo'r cyngor sir yn benodol, a sicrhau cyllid digonol i wynebu yr heriau sy'n codi?
Hoffwn ddechrau drwy dawelu meddwl Rhun ap Iorwerth fod Gweinidog yr Economi yn gweithio'n agos iawn wir gyda'r cyngor ar y mater hwn, ac mae'r tasglu hefyd yn parhau i gyfarfod yn rheolaidd i sefydlu ffordd ymlaen a hefyd i ddeall y goblygiadau ehangach y mae'r Aelod wedi cyfeirio atynt. Mae Gweinidog yr Economi wedi cymeradwyo cyllid ychwanegol drwy raglen Cymunedau am Waith a Mwy Llywodraeth Cymru i Gyngor Sir Ynys Môn a Chyngor Gwynedd yn 2023-24 i ehangu gallu eu timau Cymunedau am Waith lleol, i gefnogi'r rhai sydd wedi colli eu gwaith o ganlyniad i gau'r ffatri yn Llangefni. Ac mae'r ddau dîm eisoes ar y safle, ochr yn ochr â Gyrfa Cymru a Chanolfan Byd Gwaith, i sicrhau bod staff 2 Sisters yn cael yr ystod lawn o gefnogaeth sydd ei angen arnynt i ddod o hyd i waith arall.
Gyda'r broses o gau'r ffatri wedi dechrau ar y cam nesaf erbyn hyn, mae ystyriaeth yn cael ei rhoi i opsiynau ar gyfer y safle yn y dyfodol, sy'n parhau gyda'i berchennog. Ochr yn ochr â'r awdurdod lleol, rydym yn ymgysylltu â hwy i sicrhau bod y safle pwysig a blaenllaw hwn yn gallu darparu cyfleoedd cyflogaeth lleol unwaith eto cyn gynted â phosibl. Hyd y gwn i, ni ddaeth cais i law am gyllid ar gyfer y safle hyd yma i Weinidog yr Economi, ac o ystyried bod ffocws y tasglu hyd yn hyn wedi bod ar yr unigolion yr effeithiwyd arnynt, ni wnaed cais ychwanegol am arian gan y cyngor ar hyn o bryd. Ond rwy'n derbyn ei bod yn ddyddiau cynnar o ran deall effaith lawn y cau.
A gaf fi gefnogi Rhun ap Iorwerth yn ei alwad am ddarparu'r cymorth priodol i'r awdurdod lleol yn Ynys Môn? Nodais yn eich ymateb yno, Weinidog, eich bod wedi nodi'n briodol yr amcan pwysig o ddarparu cefnogaeth i weithwyr safle 2 Sisters a hefyd i ail-sefydlu'r safle ar gyfer ei ddefnyddio rywbryd yn y dyfodol. Nodais hefyd, tua'r diwedd yno, eich bod wedi dweud nad oeddech wedi gweld unrhyw geisiadau pellach am gymorth gan yr awdurdod lleol. Ond tybed a wnewch chi ehangu ar unrhyw fathau eraill o gefnogaeth y gofynnwyd amdanynt gennych, a ydych chi wedi gweld y rheini, a beth allai'r opsiynau fod ar gyfer cefnogi'r gymuned o lefydd eraill, nid gan yr awdurdod lleol yn unig.
Cafodd y cais am gymorth ychwanegol, er enghraifft yr arian ychwanegol sydd wedi mynd drwy Cymunedau am Waith, ei wneud i Weinidog yr Economi. Felly, nid wyf wedi cael unrhyw geisiadau penodol am gyllid ychwanegol. Ond rwy'n gwybod bod cyfarfod wedi'i gynnal ar 15 Mawrth rhwng cyngor Môn, Swyddfa Cymru, Llywodraeth Cymru ac Amber Holdings sy'n berchen ar y safle, a bod y cyfarfod hwnnw wedi sicrhau cytundeb i ymgysylltu â rhanddeiliaid i gytuno ar ddefnydd o'r safle yn y dyfodol yn unol ag anghenion lleol, a hefyd i ymwneud â busnesau lleol i benderfynu ar y math o eiddo sydd ei angen yn y farchnad bresennol. Ac unwaith eto, byddai honno'n drafodaeth dan arweiniad Gweinidog yr Economi. Ond roeddwn i'n meddwl y gallai rhannu hynny fod o ddiddordeb i gyd-Aelodau y prynhawn yma hefyd.