2. Cwestiynau i’r Gweinidog Materion Gwledig a Gogledd Cymru, a’r Trefnydd – Senedd Cymru ar 22 Mawrth 2023.
7. Pa asesiad mae’r Gweinidog wedi gwneud o effeithiolrwydd gwariant y gronfa datblygu gwledig ar y prosiect Down to Earth? OQ59296
Diolch. Mae disgwyl i brosiect Down to Earth, sy'n cael ei ariannu drwy'r rhaglen datblygu gwledig, gyflwyno'r cais terfynol ym mis Mehefin 2023. Mae gofyn i'r prosiect benodi asesydd annibynnol i adrodd ar yr effaith a'r canlyniadau a gyflawnwyd, a fydd yn cael eu hasesu cyn i'r hawliad terfynol gael ei dalu a chyn i'r prosiect ddod i ben.
Diolch yn fawr, Trefnydd. Mae nifer o etholwyr o ardal yr Eglwys Newydd yng Nghaerdydd wedi cysylltu â fi ynglŷn â phrosiect Down to Earth. Beth maen nhw eisiau gwybod a beth dwi eisiau gwybod hefyd yw a all y Gweinidog esbonio pam mae arian gwledig yn cael ei ddefnyddio i adeiladu ar un o fannau gwyrdd y brifddinas, yng ngogledd y brifddinas, a sut mae ardal drefol fel ein prifddinas yn gymwys i arian y gronfa datblygu gwledig. Diolch yn fawr.
Fe fyddwch yn ymwybodol fod meini prawf llym iawn o gwmpas yr arian hwn. Mae'r prosiect Down to Earth yn cael ei ariannu drwy gydweithrediad cynlluniau LEADER a rhaglen datblygu gwledig yr UE, ac yn sicr mae'n gallu gwneud hynny. Rydych yn ymwybodol iawn, rwy'n siŵr, o'r hyn y bydd y prosiect yn gweithio arno—dau gynllun penodol. Mae prosiectau'r rhaglen datblygu gwledig yn ddarostyngedig i amodau arbennig, ac fel y dywedais, bydd hyn yn cael ei asesu. Mae'n rhaid iddo gael ei asesu gan asesydd allanol annibynnol o fewn chwe mis i ddyddiad cychwyn y prosiect. Nid oes unrhyw bryderon wedi cael eu dwyn i fy sylw. Os oes gennych unrhyw beth yr hoffech ei godi gyda mi, ysgrifennwch ataf os gwelwch yn dda.
Weinidog, mae sicrhau bod gwariant y rhaglen datblygu gwledig yn cael ei ddyrannu a'i ddarparu'n effeithiol yn allweddol i sicrhau ei fod yn cynnig gwerth am arian, gan gefnogi datblygiad cymunedau gwledig ar yr un pryd. Yng nghyfarfod diweddaraf y Pwyllgor Economi, Masnach a Materion Gwledig, fe ddywedoch chi na fyddwch chi'n sefydlu bwrdd cynghori ar ddatblygu gwledig mwyach i gynghori ar gynnwys a darpariaeth y rhaglen cymorth gwledig ddomestig. Rwyf am bwysleisio pwysigrwydd trefniadau adrodd ar gyfer cyllid datblygu gwledig newydd i sicrhau tryloywder ac atebolrwydd er mwyn sicrhau monitro effeithiol, yn enwedig o gofio adroddiad damniol Archwilydd Cyffredinol Cymru fod cyllid y rhaglen datblygu gwledig wedi'i ddyrannu gan Lywodraeth Cymru drwy daliadau uniongyrchol heb unrhyw gystadleuaeth. Felly, pa gynlluniau sydd gan Lywodraeth Cymru i gyhoeddi'r ymrwymiadau, dyraniadau cyllidebol, a'r mesurau arfaethedig, a gwariant ar gyfer pob un o'r blynyddoedd ariannol yn y cyfnod pontio? Diolch.
Wel, cafodd yr adroddiad y cyfeiriwch ato ei gyflawni flynyddoedd lawer yn ôl, ac rydym yn sicr wedi dysgu gwersi, ac nid oes unrhyw feirniadaeth wedi bod ers hynny, a gallaf eich sicrhau y bydd hynny'n cael ei roi ar waith. Y rheswm pam y dywedais nad wyf am sefydlu bwrdd mwyach yw oherwydd nad ydym yn ceisio disodli'r rhaglen datblygu gwledig yn y ffordd y mae'n gweithredu ar hyn o bryd, ac rydym yn canolbwyntio'n helaeth ar gyflwyno'r cynllun ffermio cynaliadwy.