1. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am bolisi Llywodraeth Cymru i rwystro taflu sbwriel yng Nghymru? OAQ(5)0025(ERA)

Diolch. Mae’r camau i rwystro taflu sbwriel yn canolbwyntio ar raglenni gorfodi ac ar gydweithredu rhwng sefydliadau partner allweddol sy’n gweithio i newid agweddau ac ymddygiad cyhoeddus drwy ymwneud y gymuned a thrwy addysg. Bydd annog pobl i ymfalchïo yn eu hamgylchedd lleol a rhoi camau ar waith eu hunain yn arwain at welliannau cryfach a mwy parhaol.

Diolch yn fawr iawn. Y mis nesaf, bydd fy awdurdod lleol ar Ynys Môn yn newid i gasgliadau sbwriel bob tair wythnos, ar ôl penderfynu yn erbyn casgliadau bob pedair wythnos am y tro. Ym mis Awst, llwyddodd pob un ond tri awdurdod lleol i gyrraedd eu targedau ailgylchu, sy’n dda iawn—hynny yw, mae hwnnw’n gyflawniad da—gan gynnwys pob awdurdod yng ngogledd Cymru. Yn achos Ynys Môn, llwyddasom i gyrraedd y targed hwnnw hefyd. Gwnaethom hynny wrth gasglu bob pythefnos. A allwch chi esbonio i bobl Ynys Môn pam ein bod yn awr yn newid i gasgliadau bob tair wythnos, sy’n teimlo i mi braidd fel pe baem yn cosbi pobl sydd wedi cyflawni yr hyn roeddent yn bwriadu ei gyflawni mewn gwirionedd?

Nid fy lle i yw egluro i bobl Ynys Môn pam y maent yn newid i gasgliadau sbwriel bob tair wythnos; lle Cyngor Ynys Môn yw esbonio hynny. Fodd bynnag, fe fyddwch yn ymwybodol ei bod hi’n wythnos ailgylchu, ac os yw pobl yn ailgylchu’n gywir, o gofio bod gennym gasgliadau ailgylchu wythnosol—credaf fod gennym stori dda iawn i’w hadrodd am ailgylchu yng Nghymru; ni yw’r bedwaredd wlad orau yn Ewrop—yna efallai na fyddai cymaint o sbwriel yn y biniau du. Ar hynny yr ydym yn canolbwyntio yn awr, oherwydd credwn y byddai modd ailgylchu 50 y cant o’r sbwriel sy’n mynd i’r biniau du.

Weinidog, ar ôl treulio llawer o oriau hapus yn cerdded 10 milltir y dydd drwy strydoedd Llanelli yn ystod yr ymgyrch etholiadol, bûm yn dyst uniongyrchol i’r broblem sbwriel sydd gennym yn y dref. Rwyf ar hyn o bryd yn trafod sefydlu tasglu sbwriel ar sail drawsbleidiol ar gyfer y dref gyda’r awdurdod lleol. Un o’r materion sy’n codi dro ar ôl tro gan breswylwyr ar Facebook yw canlyniad anfwriadol y canllawiau ar nifer y bagiau du y gellir eu rhoi allan ac effaith hynny ar gynnydd mewn tipio anghyfreithlon ar lonydd cefn. A allai’r Gweinidog roi ystyriaeth, wrth osod targedau ailgylchu, i’r canlyniadau anfwriadol posibl a sut y gellid eu lliniaru?

Yn sicr, nid ydym am weld cynnydd mewn tipio anghyfreithlon, ac rwy’n eich canmol am drefnu tasglu sbwriel. Fel rwy’n dweud, rwy’n credu bod gennym stori dda iawn i’w hadrodd am ailgylchu. Mater i’r awdurdodau lleol yw sut y maent yn trefnu eu casgliadau sbwriel ac ailgylchu a mater i’r awdurdodau lleol hefyd yw sut y maent yn gorfodi’r gyfraith mewn perthynas â sbwriel, gan fod taflu sbwriel yn drosedd. Unwaith eto, rwy’n credu bod angen i ni wneud yn siŵr fod awdurdodau lleol yn gwneud y rhan honno o’u gwaith hefyd.

Mae fy nghwestiwn yn dilyn o’r ddau gwestiwn a ofynnwyd yn flaenorol mewn gwirionedd. Mae camau i dreialu casgliadau bob pedair wythnos yng Nghyngor Bwrdeistref Sirol Conwy yn achosi cynnwrf enfawr, gyda llawer o deuluoedd yn poeni bellach sut y maent yn mynd i allu ymdopi. Yn amlwg, mae’r pryderon yn ymwneud â biniau gorlawn a chynnydd mewn tipio anghyfreithlon. Mae tipio anghyfreithlon yng Nghymru yn costio £70 miliwn i’r amgylchedd bob blwyddyn. Beth yw eich ymateb i’r cynigion i newid i gasgliadau bob pedair wythnos—y rhai cyntaf yn y DU? Sut rydych yn gweithio gydag awdurdodau lleol i wella cyfradd lwyddiant sydd ond yn 0.2 y cant o ran gorfodi ac erlyn y rhai sy’n euog o dipio’n anghyfreithlon?

Cyfeiriaf yr Aelod at fy nau ateb blaenorol. Mater i Gyngor Conwy yw penderfynu a yw Cyngor Conwy yn cael casgliadau bob pedair wythnos, bob tair wythnos, neu bob pythefnos. Nid wyf yn dweud wrthynt beth i’w wneud. Nid yw Llywodraeth Cymru yn dweud wrthynt beth i’w wneud. Mewn perthynas ag awdurdodau lleol a’r 0.2 y cant, fel rwy’n dweud, mae taflu sbwriel yn drosedd a mater i’r awdurdodau lleol yw gwneud yn siŵr eu bod yn defnyddio eu holl bwerau gorfodi.

Dros yr haf, traeth Newgale yn sir Benfro oedd un o’r cyntaf yng Nghymru i gymryd rhan mewn ymgyrch i dacluso ein traethau. Roedden nhw’n gofyn i bobl ymuno gyda’r ymgyrch yma i gasglu sbwriel am ddwy funud. Fe wnes i hyn dros y penwythnos yn Whitesands. Hoffwn i ofyn a fyddech chi’n barod i gymeradwyo hwn fel ymgyrch ac a fyddech chi hefyd yn atgoffa pobl na fyddai angen i ni wneud hyn pe byddai pobl yn cymryd eu sbwriel nhw gartref yn y lle cyntaf.

Yn hollol. Rwy’n credu bod hwnnw’n bwynt pwysig iawn mewn perthynas â’r broblem sydd gennym gyda hyn. Rwy’n hynod o falch o glywed am y dull cydweithredol iawn oedd gennych yn eich cynllun yn Sir Benfro. Rwy’n credu ei bod yn ffordd hawdd o wella ansawdd ein hamgylchedd, fesul tamaid ar y tro. Nid yw dwy funud yn llawer iawn o amser i ofyn i bobl wirfoddoli. Felly, er mai un ymdrech yw honno, ar y cyd mae’n gwneud gwahaniaeth mawr i un o’n hasedau mwyaf gwerthfawr.