3. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am effeithiolrwydd TAN1? OAQ(5)0024(ERA)

Mae’r nodyn cyngor technegol 1 diwygiedig yn darparu methodoleg gyson i awdurdodau cynllunio lleol asesu’r cyflenwad o dir sydd ar gael ar gyfer tai yn flynyddol yn seiliedig ar ffigurau gofynion tai a nodwyd yn eu cynlluniau datblygu lleol.

Diolch, Ysgrifennydd y Cabinet. Wrth gwrs, mae effeithiau canlyniadol y newidiadau i’r cyfrifiad argaeledd tir ar gyfer tai o dan y TAN1 diwygiedig bellach yn dechrau dod yn amlwg i breswylwyr yng Nghonwy ac ym mhob awdurdod ledled Cymru. Mewn ymateb i’r ymgynghoriad ar TAN 1, roedd awdurdodau cynllunio lleol yn gyffredinol yn anghytuno â defnyddio’r fethodoleg weddilliol yn unig ar gyfer cyfrifo’r cyflenwad o dir sydd ar gael ar gyfer tai—dull sydd, yn ôl Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru, yn brin o realaeth ac yn agored i gael ei wyrdroi gan gyfraddau adeiladu i gynhyrchu canlyniadau afrealistig ac anghyraeddadwy, ac sy’n arwain at golli llawer o’n safleoedd maes glas ar yr un pryd. O ystyried sefyllfa o’r fath, Ysgrifennydd y Cabinet, a wnewch chi edrych ar hyn yn yr adolygiad o’r cynllun datblygu lleol i awdurdodau lleol ledled Cymru sy’n dod ym mis Hydref a chynnwys mwy o synnwyr cyffredin yn y broses mewn gwirionedd? Oherwydd, credwch fi, bydd y safleoedd sy’n cael eu cyflwyno yn awr yng Nghonwy yn ddinistriol a bydd colledion enfawr i’n safleoedd maes glas.

Rwy’n credu eich bod newydd ddweud yn union pam y dylid cael yr adolygiad o TAN 1. Rwy’n credu bod y nodyn cyngor technegol wedi cael ei ddiwygio am nad oedd safleoedd yn dod ar gael ac rwy’n credu ei fod wedi datgelu’r hyn a oedd yn digwydd o’r blaen. Felly, rwy’n credu ei fod yn ymwreiddio yn awr. Mae wedi gosod methodoleg ar gyfer cynnal yr adolygiad. Gellir cymhwyso honno’n gyson ledled Cymru, ac rwy’n credu bod hynny’n rhoi dangosydd allweddol i awdurdodau lleol ar gyfer monitro’r ddarpariaeth dai i ddiwallu’r gofynion a nodir yn eu Cynllun Datblygu Lleol.

Mae angen cynyddu’r cyflenwad tai yng Nghymru, wrth gwrs, ond mae angen i’r tai hynny fod y math iawn o dai, ac mae angen iddyn nhw fod yn y llefydd iawn er mwyn diwallu gwir anghenion pobl Cymru. Yn eich datganiad chi ar y Ddeddf gynllunio yng Ngorffennaf eleni, gwnaethoch chi ddweud:

‘Dylai Awdurdodau Cynllunio Lleol roi blaenoriaeth uchel i baratoi Cynlluniau Datblygu Strategol yn yr ardaloedd hynny lle mae rownd gyntaf y Cynlluniau Datblygu Lleol wedi’u cwblhau a lle ceir meysydd a fyddai’n elwa o gael eu hystyried dros ardal ehangach nag ardal un Awdurdod.’

A ydw i’n darllen i mewn i hynny, felly, eich bod chi rŵan yn gweld bod angen adfer cydbwysedd yn y system gynllunio leol, lle yn aml mae’r tafluniadau poblogaeth wedi cael eu chwyddo allan o bob rheswm ac wedi arwain at ddatblygiadau niweidiol, i ddechrau yn ein cymunedau dinesig ni oherwydd gormodedd o safleoedd tir glas yn gorfod cael eu defnyddio ac, yn ail, yn y cymunedau Cymraeg, lle mae bygythiad i’r cydbwysedd ieithyddol?

Diolch. Daeth y cynlluniau datblygu strategol o’r Ddeddf gynllunio, fel y dywedoch, er mwyn ceisio annog awdurdodau lleol i weithio’n llawer agosach yn drawsffiniol. Yn anffodus, ar hyn o bryd, nid yw’n ymddangos bod llawer o drafod rhwng awdurdodau lleol, ar wahân i’r 10 awdurdod lleol yn ne-ddwyrain Cymru mewn perthynas â’r cytundeb dinas—rwy’n credu bod hynny’n rhan o’u trafodaeth yn ei gylch. Felly, rwyf wedi gofyn i fy swyddogion gael trafodaethau gydag awdurdodau lleol i weld beth arall y gallwn ei wneud i annog trafodaethau ynglŷn â chynlluniau datblygu strategol.

Mae’r cynllun datblygu lleol yn rhoi fframwaith i drigolion ar gyfer herio ceisiadau cynllunio a chael llais yn yr hyn sy’n digwydd yn eu hardal. Heb y cynllun datblygu lleol, mae trigolion o dan anfantais ac mae’n rhoi cyfle i ddatblygwyr anwybyddu barn awdurdodau lleol a thrigolion. Pa fesurau sydd gan Lywodraeth Cymru i sicrhau bod gan bob awdurdod lleol gynllun datblygu lleol ar waith?

Mae’n bwysig iawn fod cynlluniau datblygu lleol ar waith. Mae fy swyddogion yn monitro hyn yn ofalus iawn. Llond llaw yn unig, bellach, o awdurdodau lleol sydd heb gyflwyno cynllun, ac rydym yn monitro hynny i sicrhau eu bod yn cael eu cyflwyno o fewn yr amserlen. Yr hyn y mae cynllun mabwysiedig yn ei olygu yw y gall awdurdodau lleol a chymunedau lywio a dylanwadu’n gadarnhaol ar y dyfodol er eu budd eu hunain, yn hytrach na bod eraill yn dweud wrthynt beth i wneud, fel y dywedoch.