Rwy’n galw nawr ar arweinwyr y pleidiau i holi’r Prif Weinidog. Arweinydd yr Wrthblaid, Leanne Wood.

Diolch, Lywydd. Brif Weinidog, cafodd Gweinidog Brexit Llywodraeth yr Alban gyfarfod gydag Ysgrifennydd Cabinet y DU dros adael yr UE yr wythnos diwethaf i drafod pa ran y gallai gweinyddiaeth Caeredin ei chwarae yn safbwynt trafod y DU. Bythefnos yn ôl yn Chicago, dywedasoch na all Cymru fforddio bod—a dyma eich geiriau— yn arsylwyr goddefol yn y penderfyniad hynod bwysig hwn.

A wnewch chi, felly, ailystyried nawr eich penderfyniad i beidio â phenodi Gweinidog Brexit penodedig, neu a ydych chi’n barod i wneud Cymru yn amherthnasol?

Cyfrifoldeb y Prif Weinidog yw bwrw ymlaen â mater Brexit, nid ei ddadlwytho i Weinidog arall. Ni fyddaf yn gwneud hynny; fy nghyfrifoldeb i yw hyn.

Wel, rwy'n credu ei bod yn drueni, Brif Weinidog, na fydd gan Gymru, yn wahanol i'r Alban, Weinidog sydd yn ymroi’n llwyr i ystyried Brexit a dim byd arall. Brif Weinidog, rwy’n deall eich bod wedi sefydlu grŵp cynghori arbenigol ar Brexit yn ôl ym mis Awst i sicrhau'r canlyniad gorau posibl i Gymru o'r trafodaethau Brexit. A allwch chi ddweud wrthym: a yw’r grŵp hwnnw wedi cyfarfod eto? Fy nealltwriaeth i yw nad yw'r grŵp wedi cyfarfod eto, ac felly esboniwch pam os gwelwch yn dda. Yna, mae gennym ni’r pwyllgor cyswllt Brexit—a fi yw cynrychiolydd Plaid Cymru ar y pwyllgor hwnnw—ac rwy'n meddwl tybed pam nad oes cyfarfod o'r pwyllgor hwnnw wedi ei gynnal eto. Nid wyf hyd yn oed wedi cael gwahoddiad i fod yn bresennol mewn cyfarfod o'r fath eto. Felly, Brif Weinidog, onid y gwir reswm pam nad ydych wedi penodi Gweinidog Brexit ac nad ydych wedi cynnal y cyfarfodydd hyn yw’r ffaith nad oes gennych chi gynllun, nad oes gennych chi weledigaeth, a dim clem ynghylch sut y dylai Cymru edrych y tu allan i'r Undeb Ewropeaidd?

Wel, anfonodd hi lythyr ataf yr wythnos diwethaf ac rwyf i wedi gweld yr ateb i'r llythyr hwnnw—nid wyf yn gwybod pam nad yw wedi ei dderbyn—oherwydd, yn y llythyr hwnnw, roedd yn awgrymu dyddiad pryd y dylem ni gyfarfod i drafod y materion hyn. Efallai nad yw hi wedi ei dderbyn eto, ond mae'n sicr yn rhywbeth yr wyf i wedi rhoi fy nghaniatâd iddo gael ei anfon ati. Nid wyf yn credu y dylai Prif Weinidog ildio cyfrifoldeb. Nid 'Ar gyfer Cymru, gweler yr Alban' yw'r ffordd ymlaen cyn belled ag y mae Cymru yn y cwestiwn. Mater i'r Prif Weinidog yw cymryd cyfrifoldeb o ran y ffordd ymlaen cyn belled ag y mae'r UE yn y cwestiwn. Bydd y grŵp cynghori yn cyfarfod ddiwedd y mis hwn. Mae is-bwyllgor y Cabinet wedi cyfarfod eisoes. Amlinellwyd ein chwe blaenoriaeth gennym y diwrnod ar ôl y refferendwm. Gelwais Gyngor Prydain-Iwerddon i Gaerdydd, ynghyd ag arweinwyr o bob cwr o'r DU, dibynwledydd y Goron ac, yn wir, Gweriniaeth Iwerddon, i ddechrau llunio ymateb, a bu cyswllt cyson ar lefel gweinidogol. Rwyf wedi siarad â’r Gweinidog Brexit, ond rydym ni’n bell o gytuno ar unrhyw beth gan ei fod o’r farn nad yw tariffau yn bwysig. Cynhaliwyd y cysylltiadau hynny trwy gydol yr haf. Rwyf hefyd wedi trafod y mater gyda Phrif Weinidog y DU yn bersonol.

Brif Weinidog, rydych chi’n dweud, 'Ar gyfer Cymru, gweler yr Alban', ond mae'n edrych yn debycach eich bod yn dweud, 'Ar gyfer Cymru, gweler Lloegr'. Popeth y maen nhw’n ei wneud, rydych chi’n barod i gyd-fynd ag ef, ac mae eich safbwynt ar Brexit yn llawn anghysondebau. Gadewch i ni gael golwg ar yr hyn yr ydych chi wedi ei ddweud, er enghraifft, am feto i Gymru. Yn ystod eich ymweliad diweddar â'r Unol Daleithiau, dywedasoch,

Pa bynnag gytundeb a fydd cael ei sicrhau yn y diwedd, dylai ei dderbyn fod yn amodol ar gefnogaeth y pedair senedd sy’n deddfu ar gyfer y DU erbyn hyn.

Ac eto, erbyn dydd Sul, roeddech chi wedi troi eich cefn ar y farn honno. Erbyn hyn nid ydych chi’n credu y dylai fod feto o'r Cynulliad hwn os nad yw'r cytundeb Brexit yn un da i Gymru. A wnewch chi gyfiawnhau heddiw eich penderfyniad i ildio i Theresa May a'i Llywodraeth Dorïaidd trwy roi’r gair olaf iddyn nhw o ran sut y bydd Brexit yn effeithio ar y wlad hon?

Mae hi wedi drysu o ran y mater. Yr hyn a awgrymwyd oedd fy mod i eisiau i Lywodraeth Cymru gael feto. Na—rwyf wedi dweud y dylai pob un o'r pedair Senedd yn y DU gael cadarnhau unrhyw gytundeb. Rwy’n sefyll wrth hynny. Fi oedd y cyntaf i’w ddweud.

Felly dylai'r Cynulliad gael feto.

Wrth gwrs y dylai'r Cynulliad gael cyfle i gadarnhau unrhyw gytundeb sydd ar y bwrdd, a hynny'n briodol, oherwydd ni fyddai'n iawn i Lywodraeth y DU gytuno ar faterion fel polisi ffermio a physgodfeydd heb fewnbwn gan y Seneddau datganoledig, gan nad oes ganddynt unrhyw ran mewn ffermio a physgodfeydd cyn belled ag y mae Cymru a'r Alban yn y cwestiwn. Rwy'n credu bod synnwyr ymarferol mewn gwneud hynny, oherwydd os ydych chi eisiau cael yr ymrwymiad ehangaf posibl i unrhyw gytundeb ar ôl Brexit, mae'n gwneud synnwyr perffaith, os mai chi yw Llywodraeth y DU, byddwn yn dadlau, i’r Alban, Cymru a Gogledd Iwerddon roi cadarnhad pendant i unrhyw gytundeb. Os bydd cytundeb heb gefnogaeth y Cynulliad hwn neu'r Alban neu Ogledd Iwerddon, bydd yn anochel bod y cytundeb hwnnw’n cael ei wanhau ac ni fydd yn sefyll prawf amser.

Arweinydd y Ceidwadwyr Cymreig, Andrew R.T. Davies.

Diolch i chi, Lywydd. Brif Weinidog, mewn adroddiadau diweddar yn y wasg, ac y bore yma yn benodol, rydych chi’n siarad am eich safbwynt newydd ar symudiad rhydd pobl, pe byddai cytundeb gyda'r Undeb Ewropeaidd i gynnal mynediad at y farchnad sengl. Mae’n ymddangos eich bod yn cyfeirio at ryw fath o gyfnod pan na ddylid caniatáu unrhyw symudiad dros gyfnod penodol, fel pan ddaeth y gwledydd dwyrain Ewrop newydd i mewn, yn 2004. Ym mis Mehefin eleni, roeddech chi’n glir iawn bod nwyddau, gwasanaethau a phobl yn gysylltiedig â'i gilydd ac na ellid eu hysgaru. Ai safbwynt Llywodraeth Cymru nawr yw nad yw symudiad rhydd pobl yn llinell goch i Lywodraeth Cymru, ac mai dim ond nwyddau a gwasanaethau yw'r pwyntiau yr ydych chi’n eu hyrwyddo?

Wel dyna yn union, wrth gwrs, y mae llawer yn Llywodraeth y DU yn ei gredu. I mi, mae mynediad at y farchnad sengl o ran nwyddau a gwasanaethau yn llinell goch. Mae hynny'n rhywbeth na ellir ei negodi i ffwrdd. Rwyf wedi gwneud yr awgrym i gael moratoriwm saith mlynedd; credaf fod hynny’n cynnig posibilrwydd cyn belled ag y mae’r DU yn y cwestiwn—rwy’n ceisio bod o gymorth cyn belled ag y mae Llywodraeth y DU yn y cwestiwn yn y fan yma—er mwyn cynnal mynediad at y farchnad sengl. Ond, na, i mi, mynediad at nwyddau a gwasanaethau yw’r llinell goch.

Felly, i chi—ac rwy'n eich holi chi fel Prif Weinidog—rydych chi’n dweud mai safbwynt Llywodraeth Cymru, y mae, yn amlwg, o fewn y Llywodraeth honno, Aelod sy’n Ddemocrat Rhyddfrydol, a chyfrifoldeb ar y cyd. Felly, mae pob Aelod o amgylch bwrdd y Cabinet yn cytuno nad yw safbwynt Llywodraeth Cymru bellach yn ymwneud â symudiad rhydd pobl, a oedd, fel yr wyf i’n ei ddeall, yn llinell goch i chi yn ôl ym mis Mehefin. Ai dyna’r gwir?

Nage. Mynediad at y farchnad sengl ar gyfer nwyddau a gwasanaethau yw’r llinell goch; mae’r mater o symudiad rhydd pobl yn rhywbeth y bydd angen ei archwilio a'i drafod yn rhan o'r trafodaethau.

Mae'r sefyllfa wedi newid yn llwyr, Brif Weinidog, ac rydych chi wedi ymrwymo eich Llywodraeth i ollwng y rhagofyniad bod symudiad rhydd pobl yn rhywbeth angenrheidiol yr oeddech chi ei eisiau yn ôl yn eich datganiad ym mis Mehefin. Mae gennych chi gytundeb Plaid Cymru hefyd yn eich cefnogi yn eich ymdrechion, ac felly rwy'n tybio bod y trafodaethau hyn wedi cael eu cynnal gyda Phlaid Cymru ac nad ydych chi’n gwneud y penderfyniadau hyn ar eich pen eich hun. Yr hyn sy'n peri pryder yma, wrth i’r atebion ddod gennych chi yn araf bach, yw, yn aml iawn, eich bod yn ymddangos ar gamera ac yn llunio polisi yn y fan a'r lle. Sut ydych chi'n cyrraedd cyfrifoldeb cyfunol Llywodraeth Cymru fel y gall eich safbwynt fel arweinydd Llywodraeth Cymru gael ei gymryd o ddifrif pan fyddwch chi’n trafod y materion hyn yn San Steffan? Rydych chi wedi symud ar egwyddor sylfaenol yma, a ddywedasoch oedd yn llinell goch i chi ym mis Mehefin. Camwyd yn ôl oddi wrth hynny nawr ym mis Medi, ac mae un o'ch Aelodau yn y Cabinet wedi ymrwymo i hynny, sy'n Ddemocrat Rhyddfrydol—a Phlaid Cymru, trwy gefnogi eich Llywodraeth.

A oes unrhyw un yma yn gwybod beth yw polisi'r Ceidwadwyr, naill ai yn y DU neu yng Nghymru, o ran Brexit? Ydych chi'n gwybod beth maen nhw’n ei ddweud am Brexit? 'Mae Brexit yn golygu Brexit.' Gwych. Gwych. Dyna naid ardderchog o resymeg. Nid oes gen i unrhyw syniad beth yw ei safbwynt ar Ewrop—dim syniad o gwbl. Yr hyn y gallaf ei ddweud wrtho yw bod pob un ohonom ni ar yr ochr hon i'r Siambr yn gwybod yn iawn fod mynediad at y farchnad sengl ar gyfer nwyddau a gwasanaethau yn hanfodol i ddiwydiant Cymru. A wnaiff ef gefnogi hynny? A wnaiff ef gefnogi hynny? A wnaiff ef gefnogi'r cynnig bod angen i ni allu gwerthu yn un o farchnadoedd mwyaf y byd—mwy nag America a Rwsia—heb unrhyw rwystrau masnach? Dyna'r cwestiwn yr oedd buddsoddwyr yn yr Unol Daleithiau yn ei ofyn i mi pan roeddwn i yn yr Unol Daleithiau. Pe byddai ef wedi bod yno, ni fyddai hyd yn oed wedi rhoi ateb iddyn nhw.

Arweinydd grŵp UKIP, Neil Hamilton.

Diolch yn fawr, Lywydd. Wel, rwy’n falch iawn o groesawu'r Prif Weinidog i ymrwymo i bolisi UKIP ar fewnfudo. Rydym ni’n gwneud cynnydd. Ond rwy’n siŵr bod y Prif Weinidog yn edrych ymlaen gyda chymaint o bleser ag yr wyf innau at gyhoeddi canlyniad etholiad arweinyddiaeth y Blaid Lafur ddydd Sadwrn. A yw'n cytuno â mi y byddai ethol Jeremy Corbyn yn arweinydd y Blaid Lafur yn dda iawn i Gymru, oherwydd, yng ngeiriau cofiadwy yr Arglwydd Kinnock, mae'n amheus iawn y byddwn yn gweld Llywodraeth Lafur arall eto yn ystod ei oes ef?

Wel, mae dau beth y mae’n rhaid i mi ddweud wrth arweinydd UKIP: yn gyntaf, mae'n ymddangos mai polisi ei blaid ef yw trin pobl sy'n ffoaduriaid o ryfel fel ymfudwyr economaidd. Rydym ni wedi clywed hynny gan Aelod o'i feinciau cefn ei hun. Yn ail, gallaf ei sicrhau—[Torri ar draws.] Gallaf ei sicrhau mai’r blaid yr oedd ef yn aelod ohoni ar un adeg yn yr 1980au yw'r blaid sy'n cael ei chasáu fwyaf gan etholwyr Cymru. Maen nhw’n cofio yr hyn a wnaeth ef, a'i blaid, ar ôl y gyllideb honno ym 1981 yr oedd ef mor falch ohoni. Maen nhw’n cofio’r hyn a wnaeth, wrth gefnogi streic y glowyr yn erbyn ein pobl ein hunain—cau ein diwydiant mwyngloddio i lawr, cau ein diwydiant dur i lawr. Os mai dyna bolisi UKIP, ewch allan ar bob cyfrif i’w werthu i bobl Cymru.

A gaf i ddod â'r Prif Weinidog yn ôl i heddiw, yn hytrach na 30 mlynedd yn ôl, sydd braidd yn fwy perthnasol? Gyda llaw, nid oedd Gareth Bennett o'r farn bod y bobl sy'n dod o Syria i gyd yn ymfudwyr economaidd, ond holl bwynt y gyfraith ar ffoaduriaid yw bod gennych chi hawl i statws ffoadur yn y wlad gyntaf yr ydych chi’n mynd iddi ar gyfer diogelwch o’r wlad yr ydych chi’n dod ohoni, a Thwrci yw honno yn y rhan fwyaf o achosion. Ar ôl iddyn nhw gyrraedd Twrci, o’r fan honno ymlaen, ymfudwyr economaidd ydyn nhw. A yw’r Prif Weinidog yn cytuno â mi yn gyntaf mai dyna'r gyfraith?

Na wnaf, nid wyf yn cytuno â hynny o gwbl. Bydd pobl yn ceisio mynd i'r lle cyntaf y gallant ei gyrraedd fel man diogel. O’m safbwynt i, mae'n bwysig—. Mae ef yn ddisgynnydd i fewnfudwr. Mae ei holl Aelodau yn ddisgynyddion mewnfudwyr. Cwestiwn o bryd ddaeth eu teuluoedd i’r ynys hon yw hyn. Mae pob un ohonom ni yn yr ystafell hon yn ddisgynnydd i fewnfudwr. Mae'r cyfan yn dibynnu ar bryd y daeth ein teuluoedd yma mewn gwirionedd ac, o’m safbwynt i, mae'n gwbl gywir, pan fo pobl yn ffoi rhag rhyfel a gormes, eu bod yn cael cyfle mewn gwlad wâr—mewn gwlad wâr—i gael byw eu bywydau mewn heddwch, ac mae hynny'n rhywbeth na wnaf i fyth gyfaddawdu yn ei gylch.

Mae pawb yn cytuno â'r egwyddor gyffredinol ac nid oes ganddo unrhyw beth o gwbl i’w wneud â’r UE oherwydd ein bod ni wedi ymrwymo i gonfensiynau rhyngwladol o dan y Cenhedloedd Unedig a chonfensiwn Genefa. Wrth gwrs, mae'n iawn y dylai ffoaduriaid gael lloches ac amddiffyniad rhag y gwledydd lle na allant fyw yn ddiogel. Ond mae mudo economaidd yn un o ffeithiau bywyd yn Ewrop. Mae miliynau o bobl yn ciwio ar ffiniau’r Undeb Ewropeaidd, sydd yn fandyllog, ac mae'n rhaid cael ateb Ewropeaidd i hyn. Ni ellir ei adael i siawns pan fo miliynau o bobl yn llwyddo i gael drwy'r system, cyrraedd Calais, a chiwio i ddod ar draws y sianel. Mae’n rhaid cael proses wedi'i rheoli, ond mae'n rhaid cael cyfyngiad oherwydd, os na reolir mewnfudiad i'r wlad hon, caiff pob math o gymhlethdodau cymdeithasol eu creu a'r bobl sy'n dioddef fwyaf yw'r rhai ar waelod y raddfa incwm, y rhai dan yr anfantais fwyaf, y rhai mwyaf difreintiedig mewn cymdeithas, y daethpwyd â’r Blaid Lafur, roeddwn i’n meddwl, i fodolaeth i’w hamddiffyn.

Wel, nid wyf yn mynd i gymryd pregeth gan rywun a oedd yn chwythu utgorn Thatcher yn ôl yn y 1980au. Ond byddaf yn cytuno ag ef ar un pwynt: dylid cael ateb Ewropeaidd. Ond y broblem nawr yw nad ydym ni’n mynd i fod yn rhan o'r ateb Ewropeaidd gan na fyddwn ni yn Ewrop. Dyna’r broblem. Ni fydd gennym lais yn hynny. Ond mae’n iawn: mae'n hynod bwysig bod hon yn cael ei thrin fel her Ewropeaidd a bod holl wledydd Ewrop yn ymateb i'r her honno. Gadewch i ni gofio ei fod o fewn cof pan oedd miliynau o bobl yn ffoaduriaid o fewn Ewrop ac yn symud o un wlad i'r llall mewn cyfnewidiadau poblogaeth enfawr ar ddiwedd y rhyfel ac, yn wir, yn Iwgoslafia yn y 1990au. Felly, weithiau rydym ni’n anghofio ein hanes ein hunain pan fyddwn ni’n sôn am ffoaduriaid. Croesawaf yr hyn a ddywedodd am yr angen i wneud yn siŵr bod pobl sy'n ffoaduriaid gwirioneddol yn cael cymorth a lloches. Rwy’n deall y pwynt y mae’n ei wneud am fewnfudo direolaeth. Nid wyf yn dadlau o blaid mewnfudo direolaeth; mae’n rhaid cael cyfyngiadau ar y rhai y gall unrhyw wlad eu derbyn, wrth gwrs. Mae'n rhaid i ni fod yn ofalus iawn i beidio ag awgrymu nad yw’r bobl hynny sy'n ffoi rhag rhyfel ac sydd yn ddiobaith ac sydd wedi gweld pobl yn boddi yn y môr Aegean yn nwyrain Môr y Canoldir ond yn chwilio am swydd sy'n talu'n well. Nid wyf yn derbyn hynny, mae'n ddrwg gennyf.