6. A wnaiff y Prif Weinidog amlinellu sut y mae Llywodraeth Cymru yn helpu'r GIG i baratoi at y gaeaf sydd o'n blaenau? OAQ(5)0162(FM)

Byddwn yn parhau i gefnogi sefydliadau iechyd a gofal cymdeithasol yng Nghymru trwy ein cyfarfodydd cynllunio tymhorol cenedlaethol a gynhelir bob chwarter, sy'n cefnogi eu trefniadau cynllunio tymhorol. Ac, wrth gwrs, yn rhan o hynny, mae bod yn barod ar gyfer cyfnod y gaeaf sydd i ddod yn hollbwysig.

Diolch yn fawr, Brif Weinidog. Y gaeaf diwethaf, gwelsom lefelau digynsail o alw am ofal heb ei drefnu. Rhoddodd y bobl oedd yn ei chael hi’n anodd cael gafael ar feddyg teulu dros fisoedd y gaeaf straen enfawr ar ein hadrannau damweiniau ac achosion brys wrth i gleifion fynd yno i gael triniaeth feddygol. Yn ôl y Coleg Nyrsio Brenhinol, mae ein hysbytai mor llawn drwy gydol y flwyddyn fel na all y system ymdopi â'r cynnydd sydyn yn y galw tymhorol. Mae'n rhaid i ni fynd i'r afael â'r mater mynediad at feddygon teulu os ydym yn mynd i osgoi'r sefyllfaoedd a welsom y gaeaf diwethaf gyda llu o ambiwlansys y tu allan i ysbytai. Pa gynlluniau sydd gan Lywodraeth Cymru i wella'r gwasanaeth meddygon teulu y tu allan i oriau a gwneud gwell defnydd o fferyllfeydd cymunedol wrth drin mân anhwylderau y gaeaf hwn? A fyddwch chi’n cynnal ymgyrch gyhoeddusrwydd i amlygu swyddogaeth fferyllfeydd wrth drin mân anhwylderau?

Rydym yn gwneud hynny; mae’r ymgyrch Dewis Doeth wedi bod yn gwneud hynny ers blynyddoedd lawer ac, yn wir, mae yna ap ar gael i bobl sydd eisiau ei ddefnyddio. Rydym yn annog pobl i edrych, yn y lle cyntaf, ar fferyllydd, ac yna edrych ar nyrs gymunedol, ac yna meddwl am y meddyg teulu. Mae'n hollol iawn i ddweud wrth bobl, 'Peidiwch â mynd i'r adran damweiniau ac achosion brys fel dewis cyntaf na mynd, mewn gwirionedd, at feddyg teulu yn gyntaf.' Felly, mae hynny eisoes ar waith. O ran y gwasanaeth y tu allan i oriau, mae ar gael yn ein hysbytai cyffredinol dosbarth ac mewn mannau eraill. Nid nifer y bobl sy'n dod trwy adrannau damweiniau ac achosion brys yw’r broblem yn y gaeaf, ond y cyflyrau sydd ganddynt: mae llawer mwy o bobl hŷn â chyflyrau anadlol sy'n fwy cymhleth, sydd angen mwy o amser mewn adrannau damweiniau ac achosion brys ac sydd, yn y pen draw, yn cael eu derbyn i’r ysbyty. Y llynedd, gweithiodd y cynlluniau parodrwydd yn dda. Gall fod yn anodd, wrth gwrs, i ragweld y galw ar y GIG yn y gaeaf oherwydd y tywydd, yn y bôn. Ond, serch hynny, rydym yn craffu ar barodrwydd pob bwrdd iechyd lleol i wneud yn siŵr y gallwn fod yn fodlon eu bod yn barod ar gyfer y gaeaf.

O dan y cynllun iechyd plant rydych chi wedi’i gyhoeddi, Brif Weinidog, mae pob un plentyn o dan saith mlwydd oed i fod i gael yr un cysondeb gwasanaeth yn y gaeaf a’r haf. Beth ydych chi yn ei ddweud, felly, am adroddiad y Coleg Brenhinol Pediatreg ac Iechyd Plant heddiw ynglŷn â babanod sy’n cael eu geni’n gynnar, sydd yn dangos eu bod yn cael gwasanaeth eilradd ac isradd yma yng Nghymru? Dim ond, er enghraifft, 31 y cant o fabanod sy’n cael eu geni’n gynnar sy’n cael ail apwyntiad hollbwysig erbyn eu hail ben-blwydd. Mae hynny’n hanner y ganran ar draws gwledydd Prydain. Ac, ar ôl canoli’r gwasanaethau ar gyfer babanod sy’n cael eu geni’n gynnar—cau’r uned yn Llwynhelyg, er enghraifft, a symud i Glangwili—maen nhw’n dal i dderbyn gwasanaeth eilradd o’i gymharu â’r gorau drwy ynysodd Prydain. Ai rhethreg wag, felly, yw’r cynllun iechyd plant yma pan rydych yn methu â darparu yr hyn sy’n sylfaenol ac yn hollbwysig heddiw?

Na, dim o gwbl, wrth gofio’r ffaith, yn ôl yr adroddiad ei hun, fod tua 90 y cant o wasanaethau yn gweithio’n iawn. Mae yna rai rhannau sydd eisiau gwella—mae hynny’n wir—a dyna pam rydym yn croesawu adroddiadau fel hyn er mwyn inni wybod lle mae pethau’n gorfod cael eu gwella. Rydym yn gwybod, wrth gwrs, yn ôl adroddiad Nuffield, mai bach iawn o wahaniaeth sydd rhwng y gwasanaethau iechyd ar draws y Deyrnas Unedig. Byddwn yn parhau i sicrhau bod y driniaeth orau ar gael, a lle mae pethau’n dda, ond lle gellir gwell, fod pethau’n gwella.

Brif Weinidog, mae pwysau'r gaeaf yn hunllef i ni bob blwyddyn: rydym yn cael y mathau hyn o sgyrsiau ac mae bob amser yn ymwneud â’r un grwpiau o bobl—yr henoed, yr ifanc a'r rhai â salwch cronig. Fodd bynnag, yn Sir Benfro, mae’r timau adnoddau cymunedol, sydd yn gydweithrediad ar y cyd rhwng y bwrdd iechyd a llywodraeth leol, wedi bod yn hynod effeithiol wrth weithio gyda'i gilydd i sicrhau bod pobl yn cael mynediad at y gwasanaethau cywir ac o ran atal derbyniadau i'r ysbyty. Maent yn canolbwyntio ar ofal ataliol ac maent yn lleihau'r angen am becynnau gofal cymhleth. Yn y bôn, eu gwaith yw bod ar gael i osgoi argyfyngau. Maent yn gweithio yn y gymuned, ar y cyd â meddygon. Nid cyd-ddigwyddiad, Brif Weinidog, yw’r ffaith fod hwn yn fwrdd iechyd a chanddo gyfarwyddwr therapïau a gwyddorau cymdeithasol mewn gwirionedd—therapydd galwedigaethol yn flaenorol. Maen nhw'n atal pobl rhag gorfod mynd i mewn i ysbytai, yn enwedig yr henoed ac yn enwedig y rhai sydd â phroblemau anadlu.

Brif Weinidog, a wnewch chi, yn gyntaf oll, groesawu'r gwaith y maent yn ei wneud, oherwydd eu bod yn un o'r ymarferwyr blaenllaw yn hyn beth yng Nghymru—hwy a Chastell-nedd Port Talbot? Yn ail, a wnewch chi ddod i Sir Benfro, yn gyntaf oll, i’w gweld wrth eu gwaith a hefyd i ddeall ychydig mwy am y manteision y gall cyfarwyddwr therapïau a gwasanaethau cymdeithasol—gweithwyr gofal iechyd proffesiynnol perthynol—eu gwireddu ar gyfer wyneb newidiol gofal iechyd y GIG, yn enwedig dros y 10 i 15 mlynedd nesaf, pryd y bydd arnom angen mwy o'r bobl hyn, nid llai?

Sut y gallaf i wrthod cynnig o'r fath? Mewn egwyddor, hoffwn dderbyn hynny, oherwydd mae gennyf ddiddordeb yn y gwaith y mae'r Aelod wedi’i ddisgrifio. Gallaf weld yr angerdd y mae hi’n ei ddangos wrth argymell y gwaith y mae hi wedi eu gweld yn ei wneud. Hoffwn ei weld drosof fy hun.

Tynnwyd cwestiwn 7 [OAQ(5)0166(FM)] yn ôl gan yr Aelod, felly cwestiwn 8, Llyr Gruffydd.