6. Beth y mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud i fynd i'r afael â throseddau tirwedd? OAQ(5)0062(ERA)

Mae troseddau tirwedd, gan gynnwys tipio anghyfreithlon a gyrru anghyfreithlon oddi ar y ffordd, yn fater y mae Llywodraeth Cymru o ddifrif yn ei gylch ac yn ymrwymedig i roi sylw iddo. Mae Deddf Diogelu’r Amgylchedd 1990 a Deddf Cymdogaethau Glân a’r Amgylchedd 2005 yn darparu nifer o bwerau i ganiatáu i awdurdodau lleol ddelio â’r rhai sy’n cyflawni troseddau amgylcheddol.

Diolch, Weinidog. Yn ddiweddar, cadeiriais gyfarfod amlasiantaethol yng nghyrchfan eiconig y Cymoedd i dwristiaid, Ffordd Goedwig Cwmcarn, i drafod pryderon gwirioneddol ynglŷn â’r cynnydd mewn troseddau tirwedd, ac yn benodol ar Dwyn Barlwm. Roedd cynrychiolwyr o gynghorau Caerffili, Blaenau Gwent a Thorfaen yn bresennol, ynghyd â’r heddlu a’r gwasanaeth tân, yn ogystal â chomisiynydd heddlu a throseddu Gwent.

Ym mis Medi 2015, comisiynwyd pecyn cymorth troseddau tirwedd ar gyfer ucheldiroedd de-ddwyrain Cymru er mwyn datblygu pecyn cymorth arloesol i fynd i’r afael â throseddau tirwedd mewn ardal a gwmpesir gan sawl awdurdod lleol. Ariannwyd y prosiect pwysig hwn drwy gronfa natur arloesol Llywodraeth Cymru, sef cronfa gwerth £6 miliwn a gyhoeddwyd yn 2013 gan y Gweinidog Cyfoeth Naturiol a Bwyd, gyda’r nod o hybu camau gweithredu cydweithredol a chydgysylltiedig ar sail ardal. A wnaiff y Gweinidog amlinellu pa gymorth y gall Llywodraeth Cymru ei roi i gynorthwyo’r awdurdodau lleol ac asiantaethau partner i fynd i’r afael â malltod troseddau tirwedd?

Diolch. Dyluniwyd cynllun rheoli cynaliadwy gwerth £10 miliwn ein rhaglen datblygu gwledig i ddarparu nifer o fanteision gan gynnwys mynd i’r afael â gweithredoedd gwrthgymdeithasol ac anghyfreithlon yn ein tirwedd fynyddig werthfawr. Unwaith eto, hoffwn annog pawb sydd â diddordeb yn hyn i gyflwyno datganiadau o ddiddordeb.

Fe sonioch am y pecyn cymorth troseddau tirwedd a gyflwynwyd fel rhan o’n prosiect Tirweddau Angof, rhan o’r gronfa natur. Mae’n amlinellu mecanweithiau ar gyfer rheoli, lliniaru a thrin ystod o ymddygiadau gwrthgymdeithasol mewn tirweddau mynyddig, ac yn nodi dull o weithredu y gellid ei drosglwyddo wedyn i ardaloedd eraill yng Nghymru.

Rwy’n ymwybodol o nifer o weithredoedd ers hynny i fynd i’r afael â throseddu yn uniongyrchol, gan gynnwys gweithgarwch i atal gyrru oddi ar y ffordd, mynd i’r afael â thipio anghyfreithlon, a rhwystrau tân i leihau effaith tanau bwriadol a thanau gwyllt naturiol.

Costiodd y broses o glirio deunydd a dipiwyd yn anghyfreithlon bron i £385,000 i gynghorau yn Nwyrain De Cymru yn 2014-15. Mae tipio anghyfreithlon yn niweidio’r dirwedd a chynefinoedd naturiol ac yn effeithio’n andwyol ar dwristiaeth, fel y dywedodd fy nghyd-Aelod, ac mae hefyd yn berygl iechyd i bobl sy’n cerdded gyda’u plant a’u hanifeiliaid anwes. Yn Nwyrain De Cymru, mewn gwahanol fannau, o dan bontydd, y tu ôl i safleoedd bws, y tu ôl i lwyni, pan fyddwch yn croesi ffyrdd bychain, a hyd yn oed ar rai ffyrdd deuol, mae tipio anghyfreithlon yn broblem ddifrifol iawn, Ysgrifennydd y Cabinet. Pa gamau pellach y gall Llywodraeth Cymru eu rhoi ar waith i fynd i’r afael â phroblem tipio anghyfreithlon yn Nwyrain De Cymru a chael gwared ar y broblem hon, fel Singapore yn y dwyrain pell, sy’n cosbi’r bobl sy’n cyflawni trosedd o’r fath yn llym? Diolch.

Rydym wedi buddsoddi llawer yn brwydro yn erbyn hyn, ac mae’n drosedd ac yn anghyfreithlon. Rydym wedi ariannu mentrau Taclo Tipio Cymru ers 2007 ac yn gweithio’n agos iawn gyda hwy. Un peth rydym yn ystyried ei wneud, wrth symud ymlaen, yw—mae rhai awdurdodau lleol wedi dweud wrthyf, ‘Weithiau, efallai mai dim ond un bag bin du a adawyd yno.’ Felly, rydym yn ystyried ymgynghori ynglŷn ag a ddylem weithredu hysbysiadau cosb benodedig am dipio anghyfreithlon ar raddfa fach, oherwydd, yn sicr, mae awdurdodau lleol wedi dweud wrthyf eu bod yn meddwl y byddai hynny’n helpu gyda’r broblem.

Mae beicio anghyfreithlon oddi ar y ffordd yn fath o drosedd tirwedd sy’n niweidio ein tirwedd naturiol ac sy’n gallu bod yn beryglus i’r cyhoedd hefyd. Yn ddiweddar, datgelodd Cyfoeth Naturiol Cymru fod 22 o bobl wedi cael eu harestio am feicio anghyfreithlon oddi ar y ffordd yn ne Cymru ym mis Tachwedd yn unig, ac mae llawer o drigolion rwyf wedi siarad â hwy yn fy etholaeth wedi tynnu sylw at y problemau a achosir gan y gweithgaredd hwn. Pa gamau y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i fynd i’r afael â’r math hwn o drosedd tirwedd?

Diolch. Mae gyrru anghyfreithlon oddi ar y ffordd yn drosedd, felly mae’n fater i’r heddlu, ond rydym yn annog rhanddeiliaid ac aelodau o’r cyhoedd i weithio gyda’r heddlu a phartneriaid eraill, gan gynnwys Cyfoeth Naturiol Cymru ac awdurdodau lleol, i helpu i fynd i’r afael â’r mater hwn. Credaf ein bod wedi gweld cynnydd yn y math hwn o weithgaredd, felly mae’n bwysig iawn, fel y dywedais, fod yr holl bartneriaid yn dod at ei gilydd i fynd i’r afael â hyn.