2. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet roi'r wybodaeth ddiweddaraf am sut y mae Llywodraeth Cymru yn defnyddio ei phwerau trethu i gefnogi busnesau'r stryd fawr yng Nghymru? OAQ(5)0115(FLG)

Dirprwy Lywydd, fel rhan o’r £210 miliwn a ddarparwyd yng Nghymru i roi cymorth i fusnesau gyda’u biliau treth, mae £10 miliwn wedi cael ei ddarparu mewn cynllun penodol i gynorthwyo’r busnesau sydd ar y stryd fawr. Ni fydd galw etholiad cyffredinol yn gohirio’r cymorth hwnnw yng Nghymru.

Diolch, Ysgrifennydd y Cabinet. Ers cael fy ethol y llynedd, rwyf wedi bod mewn cysylltiad rheolaidd â busnesau bach a chymunedau ledled fy etholaeth, a chynrychiolwyr busnesau bach, megis fforwm busnes yr Wyddgrug, i wrando ar eu pryderon ac i dynnu sylw pobl atynt er mwyn gweithredu lle y bo angen. Yn fwyaf diweddar, rwyf wedi bod yn gweithio’n agos gyda chynrychiolwyr yn Nhreffynnon, lle y mae canol y dref wedi dioddef yn enbyd wrth i’r banciau gau, un ar ôl y llall. Ond er hynny, credaf fod egni a brwdfrydedd yno i wrthdroi ffawd y dref, gyda mentrau cyffrous fel y farchnad i bobl ifanc yn eu harddegau er mwyn annog entrepreneuriaid ifanc. Ac i lawr y ffordd yn y Fflint, cyfarfûm â pherchnogion busnesau yn ddiweddar gyda fy AS cyfatebol. Mae llawer o’r rhain wedi dioddef o ganlyniad i ailbrisio trethi busnes. Gwn fod hynny’n cael sylw, ac maent wedi diddymu hynny, ond maent hefyd yn teimlo effaith y gostyngiad dros dro yn nifer yr ymwelwyr o ganlyniad i’r gwaith adfywio sydd wedi bod ar y gweill yng nghanol y dref. Tynnwyd fy sylw at y ffaith fod angen i ni feddwl yn greadigol ynglŷn â sut y gallwn greu stryd fawr iach ar gyfer y dyfodol. Felly, Ysgrifennydd y Cabinet, a gaf fi ofyn i chi ystyried sut y gellid defnyddio pwerau trethi a phwerau newydd eraill Llywodraeth Cymru at ddibenion mwy arloesol, er mwyn cynnal ein strydoedd mawr yn well a’u hannog a chaniatáu iddynt ffynnu yn y dyfodol?

Wel, Dirprwy Lywydd, un o’r ffyrdd y gobeithiaf y byddwn yn defnyddio ein cyfrifoldebau cyllidol newydd yw gallu edrych ar y rhyngweithio rhwng y gwahanol fathau o drethi yng Nghymru. Felly, mae gennym drethi annomestig ar gyfer busnesau lleol, ond mae gennym fathau eraill o drethi, a bu’r Pwyllgor Cyllid yn edrych yn ofalus iawn wrth ystyried y dreth trafodiadau tir, er enghraifft, ar y ffordd y mae’r dreth trafodiadau tir yn effeithio ar y sector masnachol hefyd. Yn hanesyddol, mae Llywodraethau wedi trin y ffrydiau treth gwahanol hyn fel pe na bai fawr o ryngweithio rhyngddynt. Bydd gennym gyfres feinach o gyfrifoldebau cyllidol yng Nghymru, ond un o’r cyfleoedd y bydd hynny’n eu rhoi i ni yw’r gallu i edrych yn fanylach ar y ffordd y maent yn rhyngweithio â’i gilydd, yn arbennig er mwyn gweld sut y maent wedyn yn effeithio ar fusnesau ac ar y stryd fawr.

Ie, wrth gwrs, Ysgrifennydd y Cabinet, rydym yn cydnabod y cynllun rhyddhad wedi’i dargedu ar gyfer y stryd fawr, er bod rhai o fusnesau’r stryd fawr yn dal i synnu nad ydynt yn gymwys ar ei gyfer. Ac mae’r rhai a allai fod yn gymwys yn dal i gael peth anhawster gan nad yw’r ddolen ar wefan Llywodraeth Cymru ar gyfer y wybodaeth honno yn gweithio o hyd. Ar gyfer y rhai sydd efallai ychydig yn siomedig gyda’r diffyg amrywiaeth o ran y cymorth a gynigir, a fyddech yn barod i ystyried ymrwymiad maniffesto’r Ceidwadwyr Cymreig i ostwng y dreth incwm yng Nghymru, yn hytrach nag ychwanegu’n unig at y toriadau i’r dreth incwm a gyflwynwyd gan y Prif Weinidog Ceidwadol yn San Steffan, sydd wedi bod o fudd i lawer iawn o weithwyr yng Nghymru, wrth gwrs, ond hefyd i gynnig cymorth gwirioneddol i’r cyflogwyr ar y stryd fawr, sy’n aml iawn mewn partneriaethau neu’n unig fasnachwyr, ac nad ydynt, wrth gwrs, yn gallu manteisio ar gyfradd isel arall y Ceidwadwyr ar gyfer y dreth gorfforaeth?

Wel, mae gan y blaid sy’n Llywodraeth yng Nghymru ymrwymiad maniffesto i beidio â chodi cyfraddau treth incwm yn ystod oes y Cynulliad hwn. Bydd y pleidleiswyr yn gwrando’n astud iawn ar yr hyn y mae’r Blaid Geidwadol wedi’i ddweud, neu wedi bod yn amharod i’w ddweud mewn perthynas â threthu a chredaf y byddant yn llawer mwy pryderus ynglŷn â’r rhagolwg o godiadau treth o dan Lywodraeth Geidwadol nag y byddant ynglŷn â’r rhagolwg y mae’r Aelod newydd ei amlinellu.

Mae gadael yr Undeb Ewropeaidd yn peri rhai risgiau penodol i Gymru, ond bydd hefyd yn arwain at rai cyfleoedd, yn enwedig y gallu, er enghraifft, i osod cyfraddau rhanbarthol neu is-genedlaethol ar gyfer TAW, er enghraifft ar lety mewn gwestai, i roi hwb i’n sector twristiaeth, neu ar gyfer adnewyddu tai i roi hwb i’n sector adeiladu. A fydd Ysgrifennydd y Cabinet yn gwneud cais i ddatganoli’r pwerau hynny i Gymru er mwyn inni gael ysgogiadau treth a fydd yn rhoi hwb i’n heconomi?

Mae Adam Price yn llygad ei le wrth gyfeirio, yn anuniongyrchol, rwy’n credu, at y ffaith fod comisiwn Silk wedi diystyru datganoli TAW ar y sail nad oedd yn dreth amrywiol ymarferol o fewn yr Undeb Ewropeaidd. Pan na fyddwn bellach yn aelodau o’r Undeb Ewropeaidd, credaf y dylid aildrafod TAW fel treth y gellid ei datganoli i Gymru gan y gallai fod yn bosibl inni ei defnyddio’n wahaniaethol. Er nad wyf yn cytuno â’r pwynt y cyfeiriodd ato yn ei gwestiwn atodol, cytunaf ag ef fod hwn bellach yn bwnc y dylai’r Llywodraeth, ac eraill sydd â diddordeb yn y maes hwn, ei ystyried yn briodol.