Mae’r grŵp nesaf o welliannau’n ymwneud â thatŵio pelen y llygad. Gwelliant 36 yw’r prif welliant yn y grŵp hwn. Rwy’n galw ar Caroline Jones i gynnig y prif welliant ac i siarad am y gwelliant hwn ac am y gwelliannau eraill yn y grŵp. Caroline Jones.

Cynigiwyd gwelliant 36 (Caroline Jones).

Diolch, Llywydd. Hoffwn gynnig y gwelliant yn ffurfiol yn fy enw i.

Pan wnaethom ni gymryd tystiolaeth i ddechrau ynghylch gweithdrefnau arbennig, mae'n rhaid i mi gyfaddef fy mod wedi fy syfrdanu gan yr amrywiaeth o bethau yr oedd pobl yn ei wneud i'w cyrff. Fodd bynnag, yr un peth a wnaeth fy mhoeni fwyaf oedd tatŵio pelenni’r llygaid. Nid y ffaith bod rhywun yn dymuno chwistrellu inc i mewn i belen ei lygad sy'n fy synnu ond y ffaith y byddai rhywun yn peryglu ei iechyd er mwyn newid lliw ei lygaid. Mae tatŵio pelen y llygad yn golygu rhoi nodwydd i mewn i'r sglera, gwyn eich llygad, mewn sawl lle a chwistrellu inc lliw, sy’n lledaenu’n araf i orchuddio’r sglera i gyd. Fel arfer, nid yw'r inciau a ddefnyddir yn y weithdrefn hon wedi’u cynhyrchu at ddibenion tatŵio, ac maen nhw wedi’u cynllunio’n bennaf i’w defnyddio mewn prosesau argraffu masnachol neu i ychwanegu lliw at gorff car. Mae’r bobl sydd wedi cael y weithdrefn hon wedi’i gwneud yn adrodd eu bod wedi wylo dagrau lliw am ddyddiau ac wedi cael teimlad o losgi yn eu llygaid, ac mae hynny pan nad oes unrhyw gymhlethdodau.

Yn ôl y Royal Australian and New Zealand College of Ophthalmologists, a fu’n edrych ar y mater hwn, mae’r peryglon i iechyd yn sylweddol. Maent yn cynnwys toriad i’r llygad, a all arwain at ddallineb gan fod y sglera yn llai nag 1 mm o drwch; datodiad y retina, cyflwr meddygol brys a allai adael y claf yn ddall; endoffthalmitis, haint y tu mewn i'r llygad a all hefyd arwain at ddallineb; offthalmia cydymdeimladol, ymateb llidiol awto-imiwn sy'n effeithio ar y ddau lygad ac a all arwain at ddallineb; gwaedu a haint yn y mannau lle rhoddwyd y pigiadau; gohirio diagnosis o gyflyrau meddygol, gan fod gwir liw’r sglera bellach wedi’i guddio—er enghraifft, mae clwyf melyn yn aml yn symptom cyntaf nifer o afiechydon; adweithiau anffafriol i'r inc; sensitifrwydd i olau; staenio’r meinwe amgylchynol yn sgil yr inc yn mudo; ac maen nhw’n datgan nad yw’r risgiau tymor hir yn hysbys eto.

Am y rhesymau hyn rwyf wedi cyflwyno'r gwelliannau hyn yn fy enw i—35, 36, 37, 38 a 41. Mae rhesymau meddygol pam y gall fod angen tatŵio’r sglera, felly nid yw'n bosibl gwahardd, fel y mae Rhun wedi’i ddatgan yn un o'i welliannau, ei ddefnydd yn llwyr. Yn hytrach, mae'r gwelliannau hyn yn cyfyngu ar datŵio pelen y llygad i'r rhai sydd wedi’u trwyddedu’n briodol gan y GMC—y Cyngor Meddygol Cyffredinol. Anogaf yr Aelodau i gefnogi'r gwelliannau yng ngrŵp 6. Diolch yn fawr.

Oherwydd y darpariaethau blaenorol yn y Bil, bydd y Ceidwadwyr Cymreig yn ymatal ar y gwelliannau canlynol sy'n ymwneud â thatŵio pelenni’r llygaid. Rydym yn derbyn mai bwriad y cynigydd yw sicrhau bod y weithdrefn beryglus dros ben hon ond yn cael ei gwneud gan unigolion medrus iawn. Fodd bynnag, ni chafodd y weithdrefn hon ei chodi fel mater yn ystod y cyfnod pwyllgor gan y gymuned feddygol, ac mae pryderon bod y gwelliant arfaethedig yn amharu ar allu unigolyn i wneud penderfyniadau am ei fywyd a'i iechyd ei hunan.

Bydd y darpariaethau a grëwyd gan welliant 22, yn ein barn ni, yn sicrhau y bydd dyletswydd ar y rhai sy’n rhoi trwyddedau i asesu gallu'r unigolyn i weinyddu'r gweithdrefnau hyn, gan y bydd angen iddyn nhw fod â phrofiad blaenorol a bod yn gymwys yn eu gallu i wneud hynny. Er nad yw hyn o reidrwydd yn ataliol, bydd yn rhoi mwy o sicrwydd y bydd y gweithdrefnau hyn yn cael eu gwneud mewn modd cymwys a phriodol, a byddem yn awgrymu i'r Gweinidog, yn enwedig o ystyried y ffordd hynod bwerus a disgrifiadol y mae’r cynigydd wedi disgrifio'r problemau sy'n gallu codi o datŵio pelen y llygad, fod hwn yn faes y gallai ddymuno ymgynghori ymhellach arno gyda'r bwriad o ychwanegu tatŵio pelen y llygad at y rhestr o weithdrefnau arbennig cyn gynted ag y bo modd.

Galwaf ar y Gweinidog. Rebecca Evans.

Mae'r gwelliannau yn y grŵp hwn yn ceisio creu trosedd annibynnol o datŵio pelen y llygad yng Nghymru, oni bai ei fod yn cael ei wneud gan unigolyn sy’n cael ei reoleiddio gan y Cyngor Meddygol Cyffredinol. Rwy’n rhannu'r pryder cyffredinol ynghylch risgiau’r weithdrefn hon, sy’n sail i'r gwelliannau. Fel yr amlinellais yn y drafodaeth ar y grŵp blaenorol, mae gwelliant 22 a gyflwynwyd yn fy enw i yn ei gwneud yn glir y gall y meini prawf ac amodau trwyddedu gorfodol wneud darpariaethau ynghylch safonau cymhwysedd sy'n berthnasol i berfformio gweithdrefn arbennig ar ran benodol o gorff unigolyn, gan gynnwys cyfeirio at gymwysterau neu brofiad.

A wnewch chi dderbyn ymyriad?

Gwnaf.

Diolch i chi am dderbyn yr ymyriad. Pa fath o brofiad, yn eich barn chi, fydd yn angenrheidiol i argyhoeddi pobl eu bod yn gallu ymgymryd â’r broses hon?

Pan fyddwn yn datblygu’r rheoliadau hyn, yn amlwg byddwn yn ymgynghori'n eang, yn enwedig â'r gymuned feddygol o ran yr hyn y maen nhw’n ei gredu fyddai’n briodol o ran ymgymryd â gweithdrefnau arbennig o'r math penodol hwn.

Fel yr amlinellais yn y drafodaeth flaenorol, mae'r gwelliant a gyflwynais yn ei gwneud yn glir y gall yr amodau a meini prawf trwyddedu gorfodol wneud y darpariaethau hyn, ac fel y cyfryw, bydd y meini prawf a'r amodau yn gallu gwneud darpariaeth benodol ac wedi'i thargedu ynglŷn â thatŵio pelen y llygad, ac rwy’n credu mai hwn yw’r dull mwyaf priodol o ymdrin â'r mater pwysig hwn, yn hytrach na'r dull a awgrymwyd gan y gwelliannau yn y grŵp hwn. Mae'r dull hwn hefyd yn rhoi’r hyblygrwydd sydd ei angen i ymdrin â gweithdrefnau eraill a allai ddod i'r amlwg a chyflwyno pryderon iechyd tebyg yn y dyfodol.

Fy mwriad i yw y bydd yr ymgynghoriad sy'n ofynnol ar y meini prawf ac amodau trwyddedu gorfodol yn gofyn am farn ar y rheolau a chyfyngiadau priodol y dylid eu rhoi ar waith ar gyfer gweithdrefnau fel tatŵio pelen y llygad, gan gynnwys rheolau sy’n gysylltiedig â chymwysterau, profiad a chymhwysedd. Yr amcan fydd sicrhau na chaiff gweithdrefn o'r fath ei chynnal oni bai bod yr ymarferydd yn gymwysedig ac yr ystyrir ei fod yn gymwys i wneud hynny.

Byddai'r dull a amlinellais yn golygu y gwaherddid unrhyw un nad yw’n bodloni meini prawf ac amodau trwyddedu llym rhag tatŵio pelen y llygad. Byddai ymgymryd â gweithdrefn o'r fath heb drwydded i wneud hynny yn drosedd y gellid ei chosbi â dirwy anghyfyngedig. Yn y pen draw mae’r dull yn cyflawni effaith debyg i'r hyn a ragwelwyd gan y gwelliannau yn y grŵp hwn, ond mewn ffordd fwy cydlynol sy'n cyd-fynd â'r system drwyddedu gweithdrefnau arbennig gyffredinol. Felly, nid wyf yn gallu cefnogi'r gwelliannau yn y grŵp hwn.

Galwaf ar Caroline Jones i ymateb i’r ddadl. Caroline Jones

Diolch, Llywydd. Mae’n amlwg fy mod wedi fy siomi na chafodd y gwelliannau hyn eu cefnogi. Un o'r rhesymau pam fy mod yn siomedig iawn yw fy mod yn credu y dylid defnyddio’r weithdrefn hon am resymau meddygol yn unig. Mae’n ofid gen i y gall rhywun fynd allan a chael tatŵ ar belenni ei lygaid a dioddef cymhlethdodau fel y rhai yr wyf wedi eu rhestru. Rwy’n pryderu hefyd y gallai'r weithdrefn hon ychwanegu yn sylweddol at restrau aros yn ein hysbytai, ac mae gan offthalmolegwyr eisoes restrau aros 18 mis a all arwain at bobl fynd yn ddall. Felly, rwy’n credu na all y weithdrefn hon, os bydd cyfle iddi wneud fel y myn fel yr ydym yn ei ganiatáu—gan ei gadael yn ddewisol yn hytrach nag am resymau meddygol yn unig—ond ychwanegu at hynny. Yr hyn yr wyf yn ei ofyn, yn yr achos hwn, yw bod hynny’n cael ei ailystyried.

Os na dderbynnir gwelliant 36, bydd gwelliannau 37, 38, 41 a 35 yn methu. Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 36? A oes unrhyw wrthwynebiad? [Gwrthwynebiad.] Symudwn, felly, i bleidlais electronig. Agor y bleidlais. Cau’r bleidlais. O blaid pedwar, 11 yn ymatal, 35 yn erbyn. Felly, mae’r gwelliant wedi ei wrthod.

Gwrthodwyd gwelliant 36: O blaid 4, Yn erbyn 35, Ymatal 11.

Canlyniad y bleidlais ar welliant 36.

Methodd gwelliannau 37, 38, 41 a 35.