4. Beth y mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud i hyrwyddo cryfderau addysg alwedigaethol ymysg pobl ifanc 14-16 oed? OAQ(5)0125(EDU)

Mae Llywodraeth Cymru yn ystyried bod sicrhau bod cymwysterau galwedigaethol ar gael i bobl ifanc 14 i 16 oed yn bwysig iawn. Drwy Fesur Dysgu a Sgiliau (Cymru) 2009, mae pob dysgwr yn cael cynnig o leiaf tri chymhwyster galwedigaethol yng nghyfnod allweddol 4 mewn cynigion cwricwlwm lleol.

Diolch am eich ateb, Gweinidog, ac mae’n bwysig ein bod yn sicrhau parch cydradd i gymwysterau galwedigaethol, oherwydd i lawer o bobl, bydd hwnnw’n llwybr cryfach tuag at addysg bellach a chyfleoedd gwaith, ac mae’n galluogi pobl ifanc i ddangos y sgiliau nad yw’r llwybr academaidd, o bosibl, yn eu cynnig.

Nawr, fel y cyfryw, mae gormod o rieni a gormod o bobl ifanc yn dal o’r farn mai’r Safon Uwch draddodiadol yw’r unig ffordd ymlaen ar eu cyfer hwy. Mae ffordd wahanol ar gael, a nodoch eich bod yn cynnig addysg alwedigaethol, ond mae’n ymwneud â dweud wrthynt ynglŷn â manteision hynny fel eu bod yn deall beth y gallant ei elwa ohono. Nawr, mae cymwysterau galwedigaethol yn cynnig mynediad i lawer o bobl ifanc at addysg bellach neu uwch, at gyfleoedd gwaith, at feysydd sy’n galw am sgiliau a chymwyseddau’r unigolion hynny. Felly, sut y byddwch yn gweithio gyda cholegau addysg bellach a sefydliadau eraill mewn gwirionedd i hyrwyddo’r cymwysterau galwedigaethol ymysg pobl ifanc 14 i 16 oed fel eu bod yn ymwybodol iawn, pan fyddant yn gorffen eu cyrsiau TGAU, o’r cyfleoedd sydd ar gael iddynt, a’r llwybrau y gallant eu cymryd pan fyddant yn gadael?

A gaf fi ddweud fy mod yn cytuno’n llwyr â’r pwyntiau a wnaeth yr Aelod yn ei gwestiwn? Mae’n bwysig fod gan bob dysgwr fynediad at gwricwlwm sy’n gweddu orau i’w llwybrau dysgu unigol ac sy’n bodloni eu hystod eang o ddiddordebau a galluoedd, a bod parch cydradd rhwng y dewisiadau hynny. Bydd yr Aelodau’n falch o glywed, yn y flwyddyn academaidd hon, fod pob ysgol a choleg addysg bellach yng Nghymru naill ai wedi bodloni neu ragori ar ofynion cynnig y cwricwlwm lleol mewn perthynas â’r llwybrau dysgu 14-19 oed. Ond a gaf fi ddweud hyn mewn ymateb i’w gwestiwn? Credaf ei fod yn llygad ei le i nodi’r cwestiwn ynglŷn â sut rydym yn bwrw ymlaen â chyfle hyfforddi o’r fath, caffael sgiliau, a’r cwricwlwm ar gyfer pobl ifanc 14 i 16 oed.

Efallai fod yr Aelodau’n ymwybodol fod Llywodraeth Cymru yn cynnal cynllun peilot i gefnogi prentisiaethau iau, sy’n cael ei roi ar waith ar y cyd â Choleg Caerdydd a’r Fro. Dechreuodd hwnnw eleni, ac rydym yn edrych, ar hyn o bryd, ar y cynllun peilot hwn. Mae’n rhaid i mi ddweud, rwy’n awyddus, ac rwyf wedi gofyn i swyddogion ymchwilio os neu sut y gallwn ehangu ac adeiladu ar y cynllun peilot hwn a symud ymlaen gyda mwy o frys, er mwyn sicrhau, os yw’r cynllun peilot yn profi’n ffordd effeithiol o sicrhau nid yn unig parch cydradd, ond cymwysterau gwell i bobl yn 16 oed, y gallwn ei ehangu’n fwy cyffredinol cyn gynted â phosibl.

Gweinidog, mae addysg alwedigaethol yn bwysig iawn i blant sy’n derbyn gofal, ac a gaf fi groesawu’r newyddion da iawn a gawsom heddiw ynglŷn â nifer y plant sy’n derbyn gofal ac sy’n cyrraedd y trothwy cynwysedig Lefel 2, sef 23 y cant erbyn hyn? Mae hynny’n dal i fod 37 y cant yn is na’r grŵp cyfoedion, ac yn amlwg mae’n rhaid i ni sicrhau ein bod mor agos â phosibl at y grŵp cyfoedion, ond mae’n welliant o 10 pwynt canran ers 2012. Gobeithiaf y gallwch gadarnhau bod y Llywodraeth yn ystyried y newyddion calonogol hwn yn gam cyntaf, a hefyd o ran edrych ar addysg alwedigaethol a sicrhau bod cynnydd yn y cyswllt hwnnw yn cyfateb i’r uchelgais rydym yn ei bennu yn awr ar gyfer cyrhaeddiad addysgol yn gyffredinol i blant sy’n derbyn gofal.

Gallaf. Rydym yn amlwg yn croesawu’r gwelliant, ond rydym hefyd yn teimlo’n rhwystredig gan ein bod yn awyddus i symud ymhellach ac yn gyflymach. Mae’r sgyrsiau rwyf wedi’u cael gydag Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg yn canolbwyntio ar sut rydym yn sicrhau bod y bwlch cyrhaeddiad yn cau, a sut rydym yn sicrhau bod pob plentyn, beth bynnag fo’u cefndir, yn cael y gefnogaeth briodol i’w galluogi i wneud hynny. Gall prentisiaethau iau fod yn un ffordd o gyflawni hynny—yn amlwg, nid dyna’r unig ffordd o gyflawni hynny—ond yn sicr, byddwn yn sicrhau bod y cyfleoedd hyn ar gael i bob dysgwr ym mhob rhan o Gymru.

Mae prinder sgiliau yn y diwydiant adeiladu ar hyn o bryd, felly tybed a yw’r rhaglen addysg alwedigaethol yn rhoi unrhyw bwyslais ar addysgu gwaith coed, gosod brics, ac unrhyw sgiliau cysylltiedig eraill sydd eu hangen yn y diwydiant hwnnw.

Mae’r rhaglen brentisiaethau iau, a weithredir ar y cyd â Choleg Caerdydd a’r Fro, yn astudio llwybrau allweddol megis adeiladu, modurol, ac yn paratoi dysgwyr i gamu ymlaen yn uniongyrchol i raglenni prentisiaeth llawn pan fyddant yn eu cwblhau yn 16 oed.