Cwestiynau nawr gan lefarwyr y pleidiau. Llefarydd y Ceidwadwyr, David Melding.

Diolch yn fawr, Llywydd. Ysgrifennydd y Cabinet, roedd adran 17 o Ddeddf Cynllunio (Cymru) 2015 yn ei gwneud yn ofynnol i ymgeiswyr gynnal ymgynghoriadau cyn ymgeisio gyda’r gymuned ac ymgyngoreion technegol. A ydych wedi gwneud unrhyw asesiad o sut y mae’r broses hon yn gweithredu bellach a hithau wedi bod ar waith ers 15 mis?

Mae’r gwaith hwnnw’n mynd rhagddo ar hyn o bryd.

Rwy’n falch ei fod yn mynd rhagddo, gan fod hwn yn ddiwygiad pwysig i sicrhau bod y broses gynllunio’n fwy effeithiol ac effeithlon. Bydd yr Aelodau’n gwybod bod hyn yn ofynnol ar gyfer datblygiadau mawr, megis datblygiadau tai o 10 neu fwy o dai, neu ddatblygiadau ar safleoedd un hectar neu fwy o faint. Nawr, un o’r prif amcanion yw cynnwys y gymuned leol a’u galluogi i leisio eu barn mewn perthynas â cheisiadau mawr. Tybed a fyddwch yn cyfarwyddo eich adran i wneud asesiad gofalus o sut y mae’r ymatebion cymunedol hyn yn cael eu defnyddio i wella’r broses gynllunio.

Bydd hynny’n rhan o’r asesiad a’r gwaith monitro, gan y credaf ei bod yn bwysig iawn ein bod yn gweld gwelliant yn y maes hwnnw.

Rwy’n cytuno â chi, gan y credaf mai mantais proses rag-gynllunio yw y gellir mynd i’r afael wedyn â phryderon real iawn y gymuned, a gall hynny wedyn roi ffurf i’r cais, ond gall y cais barhau yn ei hanfod ar ffurf wedi’i chymedroli a’i haddasu. Rhywbeth arall y credaf fod angen i chi edrych arno, oherwydd, yn y trafodaethau a gefais, er enghraifft gyda chymdeithasau tai, penseiri ac adeiladwyr, mae’r Ddeddf yn ei hun yn ei gwneud yn ofynnol i ddatblygwyr ymgynghori â phersonau penodedig neu ymgyngoreion statudol yn ystod y camau ymgynghori cyn ymgeisio, ond wrth gwrs, nid oes unrhyw ofyniad i’r ymgyngoreion hyn ymateb. Ond rydym yn gweld, weithiau, nad oes unrhyw ymateb yn dod yn ystod yr ymgynghoriadau cyn ymgeisio, ac yna, bydd cwmni seilwaith, cwmni cyfleustodau—pob un yn ymgyngoreion statudol—yn nodi gwrthwynebiadau mawr yn ystod rhan ffurfiol y broses geisiadau cynllunio, sy’n amlwg yn andwyo, neu byddai’n andwyo pe bai’n dod yn arfer cyffredin, holl sail y diwygiadau hyn. Ac mae’n bwysig o ran ein hamcanion cymdeithasol ac economaidd ar gyfer cenedlaethau’r dyfodol ein bod yn gwella’r broses gynllunio ac yn sicrhau bod gennym broses gynllunio briodol ac effeithiol wedi’i rheoleiddio fel y gall ein cymunedau ffynnu.

Nid wyf yn anghytuno â chi, ac yn amlwg, wrth roi’r Ddeddf gynllunio ar waith, mae’n bwysig iawn ein bod yn gweld y gwelliannau y cyfeiriwch atynt.

Llefarydd Plaid Cymru, Simon Thomas.

Diolch yn fawr, Llywydd. Ysgrifennydd Cabinet, mae’r Pwyllgor Newid Hinsawdd, Amgylchedd a Materion Gwledig wedi cyhoeddi adroddiad heddiw ar ddefnyddio maglau yng Nghymru. Mae nifer o’r argymhellion i chi ymateb iddyn nhw maes o law, wrth gwrs, ond rwy’n credu bod un argymhelliad fedrwch chi rhoi ateb heddiw yn ei gylch. Mae argymhelliad saith yn dweud y dylid gwahardd defnydd o faglau nad ydynt yn cydymffurfio â chod eich Llywodraeth eich hunain ar dir sy’n eiddo i Lywodraeth Cymru. Rwy’n credu bod hwn yn gam syml a chadarnhaol y medrwch chi ei gymryd yn awr, i ddangos arweinyddiaeth ac i hyrwyddo’r defnydd o faglau sydd ond yn cydymffurfio â’ch cod eich hun ar gyfer effeithlonrwydd a lles anifeiliaid gwyllt. A wnewch chi gadarnhau heddiw eich bod chi’n fodlon gwneud hynny?

Rwyf wedi cael yr adroddiad ac nid wyf wedi cael cyfle i’w ddarllen eto. Fel y dywedwch, byddaf yn ymateb yn y ffordd arferol. Mewn perthynas â hynny, byddwn yn sicr yn gobeithio gallu gwneud hynny. Yn fy marn i, os na allwn gydymffurfio â’n cod ein hunain, yna nid yw’n werth ei gael. Felly, byddwn yn cadarnhau hynny.

Diolch yn fawr am yr ateb cadarnhaol hynny ac rwy’n edrych ymlaen, wrth gwrs, at ddarllen eich ymateb ffurfiol. Ond rwy’n credu bod hyn yn dangos yr arweinyddiaeth sydd ei angen ac, fel rŷch chi’n gwybod, mae angen defnyddio’r maglau sy’n cydymffurfio â’r cod. Mae’n mynd yn anodd cael gafael ynddyn nhw, felly rŷch chi’n rhoi arweinyddiaeth yn fanna.

A gaf fi jest droi at ynni yn awr? Rydym yn aros o hyd, wrth gwrs, am benderfyniad ar forlyn llanw bae Abertawe. Rwyf i, ers yr etholiad, wedi ysgrifennu at Liz Truss, sydd bellach yn dal rhywfaint o’r ‘purse strings’ yn y Trysorlys ac am iddi fwrw ymlaen y nawr gyda chaniatâd cyllidol a fydd yn agor y drws i’r dechnoleg gyffrous hon a rhoi Cymru wrth gwrs ar flaen diwydiant a fydd yn siŵr o ddatblygu’n gyflym cyn bo hir. Mae £1 biliwn i Ogledd Iwerddon, yn rhannol i glirio lan eu llanast nhw o ran y cynllun ynni o bren, wrth gwrs, yn dangos inni i gyd bod y Trysorlys yn gallu rhoi arian pan fod ewyllys yno. Beth ydych chi a Llywodraeth Cymru wedi ei wneud, ers yr etholiad cyffredinol felly, i sicrhau bod y morlyn llanw ym mae Abertawe yn mynd yn ei flaen?

Credaf fod yn rhaid i chi dderbyn bod Llywodraeth y DU wedi bod yn araf iawn gyda’u hymateb i adolygiad Hendry, ac yn amlwg, gyda’u cyhoeddiadau ynglŷn â morlyn llanw bae Abertawe. Ysgrifennais, bythefnos yn ôl unwaith eto, at Greg Clark, yn gofyn pryd y byddai’r ymateb yn dod i law. Yn y cyfryngau heddiw, gwelais fod y cwestiynau hynny wedi’u hosgoi ddoe yn nau Dŷ’r Senedd. Credaf fod angen i ni wybod beth yw eu safbwynt. Credaf fod yr ymateb cyntaf a gefais gan Greg Clark yn dweud y byddai Llywodraeth y DU yn ymateb maes o law. Wel, nid yw ‘maes o law’ yn golygu unrhyw beth i mi. Pa mor hir yw darn o linyn? Felly, credaf fod angen i ni wybod. Felly, fel y dywedais, fe ysgrifennais at Greg Clark oddeutu pythefnos yn ôl.

Diolch am gadarnhau hynny, Ysgrifennydd y Cabinet, ac rwy’n siŵr, os bydd angen, y byddwch yn atgoffa Llywodraeth San Steffan fod y Cynulliad hwn wedi pleidleisio’n unfrydol o blaid y cynllun, ar ôl gweld ac astudio adolygiad annibynnol Charles Hendry, a gomisiynwyd gan Lywodraeth flaenorol San Steffan, ac a ddywedai’n glir iawn y dylai hyn barhau fel mater ar gyfer prosiect braenaru, a heb unrhyw gost, bron, neu boendod os mynnwch, i San Steffan fuddsoddi yn hynny.

Mae un agwedd ar ynni yn eich dwylo chi yn llwyr, sef cynlluniau cymunedol ac ynni dŵr. Cododd fy nghyd-Aelod, Sian Gwenllian, hyn gyda’r Prif Weinidog ddoe ac rwyf am ei godi gyda chi heddiw. Credaf y bydd y ddau ohonom yn ei godi hyd nes y cawn ateb boddhaol, a dweud y gwir, sef effaith ailbrisio ar drydan dŵr a chynlluniau ynni dŵr yn arbennig. Rwyf wedi cael llythyr gan Gymdeithas Ynni Dŵr Prydain, sy’n nodi y byddai gan y rhan fwyaf o gynlluniau ynni dŵr annibynnol, sy’n cynnwys y rhai cymunedol, wrth gwrs, werthoedd ardrethol blaenorol o oddeutu 10 y cant o’u refeniw, sy’n debyg i fusnesau eraill, a’u bod bellach yn gweld y gwerthoedd hynny, o ganlyniad i’r ailbrisio, yn codi ddwy, dair neu bedair gwaith, ac mewn rhai achosion, gwelwyd cynnydd o 900 y cant. Mae hyn yn amlwg yn bygwth cau ffynhonnell o fuddsoddiad ar gyfer diwydiant pwysig ac arbenigol, i raddau efallai, ond diwydiant ynni adnewyddadwy pwysig sydd gennym yma yng Nghymru a’r potensial ar gyfer ehangu ymhellach yng Nghymru. Felly, a wnewch chi drafod gyda gweddill y Cabinet yn awr, ond yn enwedig gydag Ysgrifennydd y Cabinet dros gyllid, i weld a ellir sicrhau rhyw fath o ostyngiad ar gyfer cynlluniau ynni adnewyddadwy fel y rhain, yn debyg i’r hyn sydd wedi digwydd yn yr Alban, fel nad ydym yn atal y diwydiant hwn rhag tyfu?

Gwnaf, rwy’n fwy na pharod i gael y drafodaeth honno gydag Ysgrifennydd y Cabinet dros Lywodraeth Leol a Chyllid, ac yna byddaf yn rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf i’r Aelod.

Llefarydd UKIP, Neil Hamilton.

Diolch, Llywydd. Y tro diwethaf i mi holi Ysgrifennydd y Cabinet ynglŷn ag amaethyddiaeth ychydig wythnosau yn ôl, roeddem yn trafod rheoliadau’n ymwneud ag amaethyddiaeth ar ôl Brexit. Byrdwn fy nghwestiwn oedd y dylem ailasesu’r holl reoliadau i weld a allem eu lleihau lle na fyddai hynny’n amharu’n sylweddol ar fudd y cyhoedd. Ymddengys bod rhan o ateb Ysgrifennydd y Cabinet wedi achosi rhywfaint o bryder ymhlith rhai ffermwyr, gan iddi ddweud, ‘Wel, wrth gwrs, gallai hyn olygu mwy o reoliadau.’ Rwy’n gobeithio, heddiw, y gall roi hynny mewn persbectif. Rhoddaf un enghraifft o sut y mae ffermwyr yn Lloegr ar hyn o bryd yn ymgyrchu i lacio’r cyfyngiadau ar dorri perthi ym mis Awst. Wrth gwrs, nid oes cyfyngiadau gennym yng Nghymru. Cyfnod byr o gyfle sydd i’w gael rhwng cynaeafu cnydau’r haf a phlannu cnydau’r gaeaf, ac mae’n peri problemau i ffermwyr os nad ydynt yn gallu gwneud pethau fel torri perthi a materion rheoli eraill ym mis Awst. Felly, dyna enghraifft o sut y gall rheoliadau mwy cymesur fod o fudd i ffermwyr heb achosi unrhyw broblemau i fudd y cyhoedd.

Wel, credaf fod y pryder ymhlith ffermwyr wedi’i gynyddu o ganlyniad i ychydig o greu helynt gan y Ceidwadwyr Cymreig a’r datganiad i’r wasg a ryddhawyd ganddynt. Credaf mai’r hyn a ddywedais oedd bod gennyf oddeutu 7,000 o ddarnau o ddeddfwriaeth a rheoliadau yn fy mhortffolio, a chredaf mai ‘ystyried pob achos yn unigol’ a ddywedais mewn gwirionedd, ond yr hyn roeddwn yn ei ddweud oedd na fyddem, er enghraifft, yn caniatáu i safonau amgylcheddol lithro, ac y gallem gryfhau rhai ohonynt mewn mannau pe tybid bod angen gwneud hynny. Felly, rydych yn gywir. Mae angen inni edrych ar hyn yn bragmatig iawn i sicrhau ei fod yn gymesur.

Diolch, Ysgrifennydd y Cabinet, am eich ateb. Mae arnaf ofn nad yw fy rhestr ddarllen mor gynhwysfawr â’i hun hi; nid yw’n cynnwys datganiadau i’r wasg gan y Ceidwadwyr. Ond—[Torri ar draws.] Ond a gaf fi godi mater cysylltiedig? Ar hyn o bryd, mae’r Undeb Ewropeaidd yn ystyried gostwng y lefelau a ganiateir o sinc ocsid, sy’n gemegyn pwysig ar gyfer lleihau problemau dolur rhydd mewn moch ar ôl eu diddyfnu. Nid ymddengys bod unrhyw broblem gyda lefelau sinc yn y ddaear ym Mhrydain neu yng Nghymru, ond pe bai ocsidau sinc yn cael eu gwahardd, neu pe bai cyfyngiadau sylweddol yn cael eu cyflwyno ar y defnydd ohonynt, gallai olygu mwy o ddefnydd o wrthfiotigau a gallai hynny, yn amlwg, arwain at ymwrthedd microbaidd. Pe baech yn gohirio’r broses o ddiddyfnu’r perchyll o 28 diwrnod i 42 diwrnod fel un ffordd o wneud iawn am fethu defnyddio’r cemegyn hwn, gwnaed cyfrifiadau sy’n dangos y byddai hynny’n costio hanner torllwyth y flwyddyn am bob hwch, sef £156 yr hwch, a fyddai’n ostyngiad sylweddol yn incwm ffermwyr sy’n arbenigo ar foch. Felly, a all Ysgrifennydd y Cabinet ddweud wrthyf a yw’n cyflwyno sylwadau ar ran ffermwyr Cymru yn erbyn y cynnig sydd ar y bwrdd ar hyn o bryd yn yr UE?

Wel, nid yw hynny wedi cael ei ddwyn i fy sylw, y mater hwnnw, ond byddwn yn fwy na pharod i’w ystyried, ac unwaith eto, gallaf ysgrifennu at yr Aelod. Ond yn sicr nid oes neb yn y diwydiant moch wedi dwyn hynny i fy sylw’n uniongyrchol.

Byddaf yn hapus i ysgrifennu at Ysgrifennydd y Cabinet, os byddai’n gwerthfawrogi hynny. Ar hyn o bryd, mae llawer o ansicrwydd, yn amlwg, ymhlith cymunedau gwledig ynglŷn ag effaith Brexit, ac mae’r ansicrwydd hwn yn debygol o barhau am beth amser. Credaf ei bod yn bwysig iawn ein bod yn cadw pethau mewn persbectif. Mae pob un ohonom yn gobeithio, wrth gwrs, y ceir cytundeb yn y pen draw a fydd, at ei gilydd, yn diogelu mynediad at farchnadoedd Ewrop fel y maent ar hyn o bryd, a’r ffordd arall. Ond onid yw’n bwysig inni gydnabod bod amaethyddiaeth, er ei bod yn rhan bwysig iawn o ddiwydiant a chymuned, yn elfen fach iawn yng nghyd-destun y cynnyrch domestig gros cenedlaethol? Mae’n cyfateb i oddeutu 2 y cant yn unig yn y DU, ac mae’r adroddiad y byddwn yn ei drafod yn nes ymlaen y prynhawn yma gan y pwyllgor newid hinsawdd yn darparu rhai ffigurau defnyddiol ar hyn, mai £385 miliwn yn unig yw’r gwerth ychwanegol gros o amaethyddiaeth yng Nghymru—0.69 y cant o’n hincwm cenedlaethol yng Nghymru. Felly, ni waeth pa broblemau a allai ddeillio o broses Brexit, dylai fod yn gwbl bosibl eu hariannu o’r cyllidebau presennol pan gaiff Llywodraethau Prydain a Chymru y gallu i wneud hynny o ganlyniad i adael yr Undeb Ewropeaidd, gan ein bod, wrth gwrs, mewn diffyg sylweddol â hwy ar hyn o bryd. Felly, ychydig iawn sydd gan ffermwyr i’w ofni o ganlyniad i Brexit, gan y byddwn yn gallu ariannu unrhyw anawsterau trosiannol a allai ddeillio o hynny.

Wel, yn anffodus, nid wyf yn rhannu eich barn ramantaidd ar hynny. Mae’r sector amaethyddol mor bwysig i Gymru, ac mae’r ffermwyr yn bryderus iawn. Byddant wedi eich clywed a gallant ddewis eich credu neu beidio. Ond tan 2020 yn unig y cawsom sicrwydd y bydd y cyllid hwnnw gennym ar eu cyfer. Ar ôl hynny, mae yna dwll du. Mae’r trafodaethau hynny’n parhau. Rydym yn rhoi pwysau anhygoel ar Lywodraeth y DU, a ddywedodd na fyddai Cymru’n colli ceiniog pe baem yn gadael yr UE. Felly, mae’r rheiny’n drafodaethau a gefais. Rwyf eisoes wedi cael sgwrs gychwynnol gyda Michael Gove. Rwyf wedi cyfleu’r farn honno’n glir iawn wrtho yntau hefyd. Felly, wyddoch chi—fel y dywedaf, nid wyf yn rhannu eich barn ramantaidd. Gobeithiaf y bydd y cyllid hwnnw’n parhau ar eu cyfer, a byddwn yn ymladd drostynt.